12-04-21
Είναι με ιδιαίτερη ικανοποίηση που, ως Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, ενημερώθηκα για την ψήφιση από την ολομέλεια της Βουλής, του περί Παιδιών σε Σύγκρουση με τον Νόμο, Νόμος του 2021, ένας Νόμος σταθμός και πολύτιμο εργαλείο για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού που βρίσκονται σε σύγκρουση με τον νόμο ή επιδεικνύουν αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά. Ο Νόμος θέτει το πλαίσιο και τους αναγκαίους εκείνους μηχανισμούς για τη μεταχείριση παιδιών μέσα σε ανάλογο για την ηλικία και ευαλωτότητά τους σύστημα δικαιοσύνης.
Έναυσμα της ετοιμασίας του νομοσχεδίου υπήρξε το Συνέδριο του Δικτύου Ευρωπαίων Επιτρόπων για το Παιδί που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο το 2012, υπό την Προεδρία του Θεσμού που εκπροσωπώ, με θέμα τη «Νεανική Παραβατικότητα: Δικαιοσύνη Φιλική προς τα Παιδιά-Δομές και Διαδικασίες για Πρόληψη και Παρέμβαση» κατά το οποίο διαφάνηκε κενό και παραβιάσεις στην προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών σε σύγκρουση με το νόμο στην Κύπρο, αφού τα παιδιά τύγχαναν μεταχείρισης μέσα σε ένα σύστημα ποινικής δικαιοσύνης σχεδιασμένο για ενήλικες που δεν ανταποκρινόταν στις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών. Επισημαίνω ότι, ο Νόμος έρχεται να ικανοποιήσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως αυτές απορρέουν από τη Σύμβαση των Η.Ε. για τα Δικαιώματα του Παιδιού, από πληθώρα διεθνών κειμένων του Ο.Η.Ε., του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές εγγυήσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών για την οποία υπήρχε υποχρέωση ενσωμάτωσής της στο εσωτερικό δίκαιο.
Το κείμενο είχε ετοιμαστεί από το Γραφείο μου υπό τη διπλή τότε ιδιότητα της τέως Επιτρόπου και ως Επίτροπος Νομοθεσίας και τον Ιούνιο του 2014 τέθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης σε διαβούλευση με τις αρμόδιες Αρχές για κατάθεση απόψεων. Τον Μάιο 2019 εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και κατατέθηκε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών τον Σεπτέμβριο 2019. Κατά τις συζητήσεις που έλαβαν χώρα ενώπιον της Επιτροπής Νομικών της Βουλής, κατέθεσα τις απόψεις και παρατηρήσεις μου επί των εισηγήσεων όλων των αρμοδίων Υπηρεσιών, έχοντας πάντοτε κατά νου να διαφυλαχθεί η φιλοσοφία και ο σκοπός του Νόμου. Ευελπιστώ ότι το τελικό κείμενο όπως έχει ψηφιστεί διαφυλάσσει τους ανωτέρω στόχους. Επιφυλάσσομαι δε να τοποθετηθώ επί του τελικού κειμένου αμέσως μετά τη δημοσίευσή του.
Τα παιδιά, ως ομάδα, που βρίσκεται σε ευάλωτη θέση λόγω της ηλικίας τους, του βαθμού ωριμότητάς τους, αλλά και της εξάρτησής τους από τους ενήλικες είναι ομάδα της οποίας τα δικαιώματα χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας. Ακριβώς για το λόγο αυτό, η Επιτροπή των Η.Ε. για τα Δικαιώματα του Παιδιού σε παρατηρήσεις της σε περιοδικές εκθέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, τόνισε κατ΄ επανάληψη την ανάγκη άμεσης υιοθέτησης απαραίτητου νομοθετικού πλαισίου για τη διαφορετική και σύμφωνη με τις ανάγκες των παιδιών σε σύγκρουση με το νόμο μεταχείρισή τους στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης.
Ο Νόμος επομένως αυτός έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό και θεσμοθετεί ένα σύστημα ποινικής δικαιοσύνης ειδικά σχεδιασμένο για τις ανάγκες των παιδιών, προσαρμοσμένο, κατά το δυνατόν, στα ισχύοντα ήδη στη δημοκρατία, υπό το πρίσμα πάντοτε των σύγχρονων αντιλήψεων. Είναι ένας ιδιαίτερα πρωτοποριακός για τα κυπριακά δεδομένα Νόμος αφού υιοθετεί ολοκληρωμένη προληπτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας, υιοθετεί πλήρες φάσμα μέτρων στήριξης και διαχείρισης παιδιών χωρίς ποινική ευθύνη, στοχεύει στη στήριξη των παιδιών που κινδυνεύουν να έρθουν σε σύγκρουση με το νόμο με εναλλακτικές για την ποινική δίωξη και εναλλακτικά μέτρα αντί της κράτησης. Εγκαθιδρύει δομές και διαδικασίες σε όλα τα στάδια, σε σχέση τόσο με παιδιά που ενεργούν χωρίς καταλογισμό, όσο και σε σχέση με παιδιά που είναι ποινικά υπεύθυνα στοχεύοντας σε μια αποκαταστατική δικαιοσύνη. Βασική αρχή του Νόμου είναι ότι η κράτηση παιδιών αποτελεί το έσχατο μέτρο και προνοεί μέτρα αποδικαστικοποίησης και εναλλακτικών ποινών.
Πιστεύω ότι ο Νόμος αυτός αποτελεί ορόσημο για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού στην Κύπρο και για τη λειτουργία του κράτους δικαίου. Με την ευκαιρία αυτή θέλω να παροτρύνω όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και Υπηρεσίες να προχωρήσουν με τον ταχύτερο δυνατό ρυθμό, ώστε να κινήσουν τους απαραίτητους μηχανισμούς για τη δημιουργία των αναγκαίων προβλεπόμενων δομών ή/και κανονισμών για αποτελεσματικότερη εφαρμογή του Νόμου.
