Γράφει η Άντριαν Μενελάου
Κλινική Ψυχολόγος
Τηλέφωνο: 97 701703
Έχετε νιώσει ποτέ ότι δεν είστε αληθινοί ή πως τα πράγματα γύρω σας δεν είναι πραγματικά; Αισθάνεστε σαν να ζείτε σε ένα όνειρο και αισθάνεστε να παρατηρείτε τον εαυτό σας έξω από το σώμα σας; Τα συναισθήματα αυτά χαρακτηρίζουν μια ψυχική διαταραχή αντίληψης και μπορούν να γίνουν ανυπόφορα για το άτομο που τα βιώνει. Για να τεθεί διάγνωση της διαταραχής, τα επεισόδια αυτά πρέπει να είναι ικανά να επιφέρουν σημαντική έκπτωση στην κοινωνική ή επαγγελματική λειτουργία του ατόμου. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πως οι διαταραχές αποπραγματοποίησης και αποπροσωποποίησης συνήθως εμφανίζονται ταυτόχρονα και αντιμετωπίζονται ως ένα φαινόμενο.
Με τον όρο αποπροσωποποίηση αναφερόμαστε σε ένα αίσθημα μη πραγματικότητας του εαυτού, όπου το άτομο αισθάνεται αποχωρισμένο από τον εαυτό του και το σώμα του, έχοντας μια επαναλαμβανόμενη αίσθηση ότι ονειρεύεται ή ότι λειτουργεί μηχανικά. Το άτομο νιώθει να παρατηρεί τον κόσμο του από απόσταση και αισθάνεται αποξενωμένο και απομακρυσμένο από τον εαυτό του. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο μπορεί να κοιτάξει στον καθρέφτη και να αισθανθεί πως το πρόσωπο που έχει απέναντι του είναι ένας ξένος. Πολλές φορές, το άτομο αισθάνεται ότι δεν έχει έλεγχο των πράξεων του και υπάρχει έντονος φόβος μήπως τρελαθεί.
Από την άλλη, με τον όρο αποπραγματοποίηση αναφερόμαστε σε μια αίσθηση μη πραγματικότητας του περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο αισθάνεται σαν να βρίσκεται σε σκηνικό κάποιας ταινίας και ότι η εξωτερική του πραγματικότητα δεν είναι αληθινή. Το άτομο αισθάνεται σαν απλός παρατηρητής, σαν να βλέπει τον κόσμο μέσα από γυαλί και οι άνθρωποι γύρω του μοιάζουν σαν ηθοποιοί σε σκηνικό θεάτρου ή ρομπότ.
Η εμφάνιση της διαταραχής μπορεί να είναι ξαφνική ή σταδιακή και τα επεισόδια μπορεί να διαρκέσουν από λίγες ώρες μέχρι αρκετά χρόνια. Η διαταραχή αυτή είναι πιο συχνή σε άτομα που έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες και εμφανίζεται σε διαταραχές όπως η κλινική κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή, η διαταραχή πανικού, η διαταραχή μετατραυματικού στρες, η οριακή διαταραχή προσωπικότητας ενώ πολλές φορές σχετίζεται με την έλλειψη ύπνου και το υπερβολικό άγχος. Επιπλέον, ορισμένες νευρολογικές διαταραχές όπως η επιληψία και η κατάχρηση ουσιών όπως η χρήση μαριχουάνας, τα αντικαταθλιπτικά, και οι παραισθησιογόνες ουσίες αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου.
Η θεραπεία της διαταραχής αποτελεί μεγάλη πρόκληση τόσο για τον ψυχολόγο όσο και για τον ασθενή. Μέσα από τις συνεδρίες ψυχοθεραπείας, ο ψυχολόγος σε ένα κλίμα συνεργασίας με τον ασθενή, βοηθά τον ασθενή να αναγνωρίσει τις αιτίες που προκαλούν τα επεισόδια αποπροσωποποίησης και αποπραγματοποίησης. Με τον τρόπο αυτό ο ασθενής μπορεί να αναγνωρίσει οποιαδήποτε δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης και αντίδρασης, βρίσκοντας νέους και ωφέλιμους τρόπους να αντιμετωπίσει το στρες, την ανησυχία και τον φόβο. Επιπλέον, η φαρμακευτική αγωγή όπως η χορήγηση αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων του ασθενή.
Συμπερασματικά, η διαταραχή αποπροσωποποίησης/αποπραγματοποίησης μπορεί να αποτελέσει τρομακτική εμπειρία για το άτομο που τη βιώνει, όμως με τους κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης και με τη σωστή καθοδήγηση του ειδικού, ο ασθενής μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του και να ανακουφιστεί από τα συμπτώματα.
