Ο Δρ. Κωνσταντίνος Μακρής είναι αναπληρωτής καθηγητής περιβαλλοντικής υγείας στο Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία του ΤΕΠΑΚ. Διετέλεσε ως εξωτερικός καθηγητής περιβαλλοντικής υγείας στο Τμήμα Περιβαλλοντικής Υγείας, στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ΗΠΑ.
Σήμερα το SkalaTimes κουβεντιάζει μαζί του για το αύριο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές και τη σχέση τους με την δημόσια υγεία. Μέσα από τη συνέντευξη του ο Δρ Μακρής μας δίνει σημαντικές πληροφορίες που μας αφορούν όλους και που δυστυχώς κανένα αρμόδιο τμήμα ή φορέας δεν μας έχει ενημερώσει μέχρι στιγμής. Πόσο οι πυρκαγιές μπορούν να επηρεάσουν μέρες μετά την κατάσβεση τους την δημόσια υγεία ή ποια σχέση μπορεί να έχουν με τα συμπτωματα του κορωνοϊου; Πιο κάτω ο Δρ Μακρής μας τα εξηγεί όλα.
Της Γιώτας Δημητρίου
Δρ Μακρή, ως καθηγητής για τη περιβαλλοντική και δημόσια υγεία μπορείτε να μας δώσετε τη δική σας εκτίμηση όσον αφορά τις καταστροφικές πυρκαγιές; Δηλαδή τι επιπτώσεις αναμένεται να έχουν στο περιβάλλον;
Οι καταστροφικές πυρκαγιές επιβαρύνουν τόσο το περιβάλλον όσο και τον άνθρωπο. Η δημόσια υγεία επιβαρύνεται σημαντικά από τετοιου είδους καταστροφικές πυρκαγιές.
Αυτό ομολογουμένως είναι κάτι που δεν ακούσαμε να αναφέρεται, δηλαδή το πώς επηρεάζει αυτή η καταστροφή την δημόσια υγεία….
Η δημόσια υγεία επηρεάζεται βραχυπρόθεσμα, αλλά και μεσοπρόθεσμα από τέτοιες μεγάλης έκτασης και διάρκειας καταστροφικές δασικές πυρκαγιές. Τα προβλήματα υγείας που μπορείς να σχετίζονται με τις δασικές πυρκαγιές μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμα, όπως πονοκεφαλοι, δύσπνοιες, καταστολή του ανοσοποιητικού, ή και επιδείνωση κάποιων χρόνιων νοσημάτων, ειδικά αναπνευστικών παθήσεων, ενώ κάποια εξ’ αυτών μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο αριθμό εισαγωγών στα νοσοκομεία στις αμέσως επόμενες ημέρες των πυρκαγιών.
Αυτό συμβαίνει λόγω της κατάστασης που επικρατεί στην ατμόσφαιρα μετά τις πυρκαγιές;
Αυτό που σας λέω αφορά κυρίως τα θέματα υγείας που μπορούν να προκύψουν από διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορεί να σχετίζονται με πυρκαγιά.
Ποιοι παράγοντες μπορούν να συσχετιστούν που προκαλούν αυτές τις επιπτώσεις;
Είναι τα αιωρουμενα σωματίδια και τα διάφορα τοξικά χημικά που βρίσκονται στο μίγμα του καπνού και των γενικότερων εκπομπών της καύσης κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς. Ειδικότερα, τα μικρότερα σε μέγεθος αιωρούμενα σωματίδια μπορούν πιο εύκολα μπορεί να τα εισπνεύσει ο άνθρωπος και πολύ πιο εύκολα, (σε σχέση με μεγαλύτερα σωματίδια), να εισχωρήσει στα βαθύτερα στρώματα των πνευμόνων και να δημιουργήσει προβλήματα, τα οποία όπως είπαμε πριν μπορεί να σχετίζονται είτε με βραχυπρόθεσμα προβλήματα, είτε με πιο μεσοπρόθεσμα προβλήματα υγείας, ή να επιδεινώσουν μια υπάρχουσα κατάσταση υγείας και να οδηγήσουν για παράδειγμα σε αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία. Μπορεί κάποιος να παρατηρήσει αυτές τις μέρες, ανάλογα με το μέγεθος του ποσοστού του πληθυσμού το οποίο επηρεάστηκε, είτε λιγότερο είτε περισσότερο από αυτή τη πυρκαγιά, και να δει αν υπάρχει κάποια αύξηση σαν ποσοστό εισαγωγών στα νοσοκομεία.
Άρα, αν κατάλαβα σωστά αυτό μπορεί να συμβεί και μέρες μετά την κατάσβεση της φωτιάς;
Ναι, ακριβώς. Μπορεί να εμφανιστούν κάποια συμπτώματα στην υγεία μας τα οποία θα εμφανιστούν άμεσα, αλλά μπορεί και πιο μετά για διάφορους λόγους (πχ δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια ευαισθησία, καποιο ποσοστό ατόμων να εχει χαμηλότερη έκθεση στους ρύπους γιατί ήταν πιο μακριά από τις εστίες των πυρκαγιών, μπορεί κάποιοι να έχουν χαμηλό ανοσοποιητικό, μπορεί κάποιοι να έχουν χρόνια αναπνευστικά προβλήματα κ.α).
Τα σωματίδια ξέρετε μπορούν να μεταφέρονται χιλιόμετρα μακριά ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου και άλλων μετεωρολογικών χαρακτηριστικών….
Ναι, στη Λάρνακα, στο κέντρο της πόλης είχαμε στάχτες από τις πυρκαγιές το Σάββατο….Άρα μπορεί να επηρεαστεί και κόσμος που βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από τη περιοχή των πυρκαγιών;
Ακριβώς, από τη στιγμή που ήταν τόσο μεγάλο το μέγεθος της πυρκαγιάς θα έπρεπε να είχε ενημερωθεί ο κόσμος, ο γενικός πληθυσμός και ειδικότερα οι ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες. Να ενημερωθεί να μείνει εντός των σπιτιών, να μην έχουν ανοιχτά παράθυρα και να προσπαθήσουν να μην εκτεθούνε σε αυτό το μίγμα χημικών και πολύ μικρών σε μέγεθος σωματιδίων, τα οποία έχουν μεγάλη διεισδυτικότητα και επικινδυνότητα για τη δημόσια υγεία.
Επίσης αυτά τα σωματίδια επειδή εισχωρούν στο αναπνευστικό σύστημα μπορούν να επιδεινώσουν μια κατάσταση, μπορεί κάποιος πχ να έχει εκτεθεί στο κορωνοϊο και συμπτώματα τα οποία να σχετίζονται με τον κορωνοϊο να αυξηθούν, να είναι δηλαδή μεγεθυμένα τα συμπτώματα για τις ομάδες του πληθυσμού που μπορεί να εκτέθηκαν δυσανάλογα πολύ στο μίγμα σωματιδίων της πυρκαγιάς σε σχέση με αυτούς που εκτέθηκαν λιγότερο ή καθόλου στα σωματίδια της πυρκαγιάς.
Αυτα που λέτε είναι πολύ σημαντικά, είναι σοβαρές πληροφορίες τις οποίες όμως δεν ακούσαμε από τα αρμόδια τμήματα της κυβέρνησης ή έστω από τον Παγκύπριο Σύλλογο Ιατρών.
Χρειαζόμαστε καλύτερα συστήματα πρόληψης και ενημέρωσης του κόσμου για την προστασία της δημόσιας υγείας για μια σειρά νοσημάτων που μπορεί να συνδέονται με περιβαλλοντικές καταστροφές όπως αυτό των δασικών πυρκαγιών.
Φαντάζομαι θα είναι χειρότερη η κατάσταση για το κόσμο που βρίσκεται στις περιοχές αυτές των πυρκαγιών…..Σωστά;
Ειδικά αυτοί που βρίσκονται στις καμένες περιοχές και αυτοί που βρίσκονταν κατάντη της κατεύθυνσης του ανέμου, θα επηρεαστούν ιδιαίτερα και σε αυτούς πρέπει να δοθεί έμφαση. Αν μη τι άλλο, προληπτικά, για τις επόμενες μέρες.
Μιας και μιλάμε για δημόσια υγεία, τα τελευταία χρόνια με τον κορωνοϊο ξεχάσαμε όλα τα άλλα…..
Δεν είναι μόνο ο κορωνοϊος η δημόσια υγεία! Είναι πολλά που ταλανίζουν την υγεία των ανθρώπων, όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα τα οποία συνδέονται και με την ανθρώπινη έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια της πυρκαγιάς.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει λόγο για το πόσο σημαντικός είναι ο αέρας που αναπνέουμε και πόσο ευθύνεται για πολλές και σοβαρές ασθένειες. Τελικά, πόσο σημαντικός είναι ο αέρας που αναπνέουμε Δρ Μακρή στην δημόσια υγεία και γίνονται κατά τη γνώμη σας οι κατάλληλες μετρήσεις στην Κύπρο;
Μιας και μιλάμε για αναπνευστικές λοιμώξεις και ιους που μεταφέρονται μέσω του αέρα που αναπνέουμε, είναι πολύ σημαντικός απ’ ότι καταλαβαίνετε. Είναι ολόκληρη επιστημονική θεματική και απασχολεί αρκετούς επιστήμονες από διάφορους οργανισμούς εδώ στην Κύπρο. Ειδικότερα όταν μιλάμε για περιόδους όπου ο κόσμος αναγκάζεται να κλείνεται για αρκετές ώρες κάθε μέρα το χειμώνα και το φθινόπωρο μέσα σε εσωτερικούς χώρους με βεβαρημένη εσωτερική ποιότητα αέρα ή οποία μπορεί να αυξάνει και το σχετικό ρίσκο μετάδοσης ιών και άλλων ρύπων. Εμείς ως ΤΕΠΑΚ πρόσφατα ολοκληρώσαμε μία παγκύπρια έρευνα, όπου πήραμε μετρήσεις από αίθουσες δημοτικών σχολείων από όλη τη Κύπρο για να δούμε ποια είναι τα επίπεδα της σκόνης, της ζέστης και γενικότερα σωματιδίων που μπορεί να υπάρχουν μέσα στη τάξη και στον αέρα που αναπνέουν τα μικρά παιδιά μας. Αυτά είναι σημαντικά θέματα γιατί σχετίζονται και με την διασπορά του ιου, αλλά και γενικότερα με τη δημόσια υγεία.
Αυτή την έρευνα σας την έχει αναθέσει το Υπουργείο Παιδείας;
Μας έδωσε τις απαραίτητες άδειες το ΥΠΠΑΝ, αλλά τη μελέτη την τρέξαμε εμείς ως ΤΕΠΑΚ μαζί με τους συνεργάτες μας στα πλαίσια κοινωνικής προσφοράς μας, και είναι η πρώτη φορά που γίνεται παγκύπρια μελέτη εσωτερικού αέρα για σειρά ρύπων σε σχολεία στη Κύπρο. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν μετά τον Σεπτέμβρη.
Η περιβαλλοντική διαπαιδαγώγηση του κόσμου της Κύπρου είναι ικανοποιητική πως τη βλέπετε εσείς; Μήπως θα πρέπει να ενισχυθεί η περιβαλλοντική συνείδηση με ιδιαίτερα μαθήματα στα παιδιά από το δημοτικό;
Στα λόγια λέμε πολλά, αλλά η περιβαλλοντική διαπαιδαγώγηση γίνεται στοχευμένα στη βάση κάποιου στρατηγικού πλάνου για διαφορες ηλικιακές ομάδες. Ειδικά, θα πρεπει να επενδύσουμε στις επόμενες γενιές, και να επικαιροποιηθούν μαθήματα και προγράμματα περιβαλλοντικής διαπαιδαγώγησης τόσο στα σχολεία όσο και στο σπίτι με τα παιδιά μας. Η περιβαλλοντική συνείδηση πρέπει να καλλιεργείται συστηματικά έτσι ώστε να μεγαλώσουμε γενιές οι οποίες θα σκέφτονται το γενικό καλό, πέρα από το ατομικό καλό. Βέβαια αυτή είναι μια ευχή, που την δίνουμε κάθε χρόνο, ειδικά μετά από περιβαλλοντικές καταστροφές, και όπως αντιλαμβανόμαστε όλοι, πρεπει να κάνουμε περισσότερα και σε αυτόν τον τομέα….
