Η λογοθεραπεύτρια Γεωργία Πιπονα, μας μιλά για τη σημασία της λογοθεραπείας στα παιδιά, μας εξηγεί πώς καταλαβαίνουμε ότι το παιδί μας χρειάζεται λογοθεραπεία και γενικότερα κουβεντιάζει μαζί μας για όλα όσα ενδιαφέρουν γονείς.
Η λογοθεραπεύτρια η οποία εργάζεται στο Εκπαιδευτικό Θεραπευτικό Κέντρο Care Act στη Λάρνακα, ανάμεσα σε άλλα τονίζει: “Αναμφίβολα, όλοι μας ξεχωριστά, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια δύσκολη χρονιά, γεγονός που μας καθιστά ακόμη πιο υπεύθυνους, τόσο ως προς την προσωπική μας υγεία όσο και στον κατάλληλο χειρισμό καταστάσεων, όπως είναι η θεραπευτική παρέμβαση. Αυτό, μας επιβάλλει ως επαγγελματίες, να ανακαλύπτουμε διάφορους εναλλακτικούς και πρακτικούς τόπους, που στόχο πάντοτε θα έχουν την ενίσχυση μιας καλύτερης ποιότητας ζωής των ατόμων και παιδιών με δυσκολίες. Η συνεργασία και θετικότητα όλων μας, θα αποτελέσει γερό θεμέλιο για την επίτευξη αυτού και την ομαλή πορεία της καινούργιας σχολικής χρονιάς”.
SkalaTimes
Ποια η φύση της εργασίας μιας λογοθεραπεύτριας; Γενικότερα, τι είναι η
Λογοθεραπεία;
Ο/Η Λογοθεραπευτής/τρια είναι ο/η επιστήμονας υγείας που ασχολείται με την εκτίμηση, τη διάγνωση και τη θεραπεία σε διαταραχές του λόγου, της ομιλίας, της φωνής και γενικότερα των διαταραχών της επικοινωνίας. Επιπρόσθετο και σημαντικό κομμάτι του επαγγέλματος αυτού είναι η διαχείριση και θεραπευτική παρέμβαση του Λογοθεραπευτή/τριας σε διαταραχές σίτισης και κατάποσης,εφόσον είναι εξειδικευμένος/η στο τομέα αυτό.
Γενικότερα, η Λογοθεραπεία είναι ο σύγχρονος κλάδος της επιστήμης υγείας που αποσκοπεί κυρίως στην πρόληψη, αξιολόγηση, διάγνωση και την τελικό στάδιο την αποκατάσταση των διαταραχών του λόγου όπου περιλαμβάνει τον προφορικό, τον γραπτό, τον εκφραστικό και αντιληπτικό λόγο, της ομιλίας, της φωνής, της σίτισης, της κατάποσης και της επικοινωνίας σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες.
Με τι θέματα μπορείτε να ασχοληθείτε;
Ο/Η Λογοθεραπευτής/τρια ασχολείται με τη διάγνωση και θεραπεία σε προβλήματα λόγου (προφορικού και γραπτού) και ομιλίας σε παιδιά και ενήλικες.
Κύριος στόχος του είναι η ανάπτυξη της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας και ενίσχυση αυτής με οποιοδήποτε μέσο, η καταληπτότητα της ομιλίας και της φωνής με τη βοήθεια ειδικών ασκήσεων. Για κάθε άτομο βέβαια, εφαρμόζεται το ανάλογο θεραπευτικό πλάνο σύμφωνα με τις ανάγκες του, οι οποίες διαπιστώνονται πάντοτε μέσω της σωστής και πλήρης αξιολόγησης.
Εσύ που έχεις σπουδάσει;
Είμαι κάτοχος Πτυχίου Λογοθεραπείας, έχοντας ολοκληρώσει τα τέσσερα έτη σπουδών μου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου στην Λευκωσία. Μετέπειτα στόχος μου είναι ολοκλήρωση μεταπτυχιακού στο κλάδο της Λογοθεραπείας.
Το πτυχίο Λογοθεραπείας είναι αρκετό για να μπορεί κανείς να επιτελέσει με επιτυχία αυτό το επάγγελμα ή χρειάζονται και άλλα χαρακτηριστικά και προσόντα;
Για να επιτελέσει με επιτυχία ένας Λογοθεραπευτής το επάγγελμα αυτό, δεν είναι αρκετό μόνο το πτυχίο. Όπως έχω αναφέρει και παραπάνω, για να μπορείς να εφαρμόσεις θεραπευτική παρέμβαση σε άτομα με διαταραχές σίτισης και κατάποσης επιβάλλεται να είσαι εξειδικευμένος στο κομμάτι αυτό, το οποίο προϋποθέτει επιπλέον χρόνο μελέτης και πρακτικής άσκησης (μεταπτυχιακό), όπως και επίσης η παρακολούθηση σχετιζόμενων σεμιναρίων.
Σημαντικό να αναφέρουμε ότι, οποιοδήποτε επάγγελμα που κατατάσσεται στον κλάδο Υγείας, θεωρείται λειτούργημα και όχι απλά επάγγελμα. Για να επιτύχει ένας Λογοθεραπευτής ή οποιοσδήποτε επαγγελματίας υγείας, σημαντικό δεν αποτελεί μόνο η γνώση που διαθέτει αλλά και τα προσόντα που αποσκοπούν στην επιτυχία του όπως η ευαισθητοποίηση, η κοινωνικότητα, η υπομονή και επιμονή αφού η εξέλιξη στον τομέα αυτό είναι σταδιακή. Επίσης, σημαντική προϋπόθεση για την επιτυχία ενός Λογοθεραπευτή θεωρείται και η ομαδικότητα,
αφού η συνεργασία του με άλλους επαγγελματίες υγείας και η εμπλοκή στην διεπιστημονική και πολυθεματική ομάδα θεωρείται ζωτικής σημασίας, για την εκπλήρωση των αναμενόμενων στόχων που έχουμε θέσει και κυρίως στην ομαδική εμπλοκή που αποσκοπεί σε ένα και μόνο κύριο στόχο, την επίτευξη μιας πιο ποιοτικής ζωής του ατόμου.
Στο Care Act υπάρχει και ειδικότητα εκπαιδευτικού ψυχολόγου και δασκάλα ειδικής εκπαίδευσης και δασκάλα για χοροθεραπεία και άλλα μαθήματα. Αυτό πως σε βοηθά εσένα ως λογοθεραπεύτρια αλλά και κατ’ επέκταση τα αποτελέσματα της δουλειάς σου;
Όπως αναφέρθηκε, η συνεργασία του Λογοθεραπευτή/τριας με άλλους επαγγελματίες υγείας όπως είναι ο/η εκπαιδευτικός ψυχολόγος, ο/η εργοθεραπευτής/τρια, ο/η χοροθεραπευτής/ τρια, μουσικοθεραπευτής/τρια αποτελεί σημαντικό στοιχείο της θεραπευτικής μας παρέμβασης, εφόσον το άτομο χρήζει περαιτέρω θεραπευτικής παρέμβασης εκτός της Λογοθεραπείας. Η
συνεργασία όλων επιφέρει θετικά αποτελέσματα, τόσο στον δικό μου τομέα όσο και στους άλλους, εφόσον σχηματίζεται μια πιο ολοκληρωμένη κλινική εικόνα του ασθενή και συγκεκριμενοποίηση των θεραπευτικών στόχων του κάθε θεραπευτή.
Μέσω της συνεργασίας αυτής συνδυάζουμε τους στόχους που θέλουμε να επιτεύξουμε, βέβαια ο κάθε ένας από εμάς παρεμβαίνει στο κομμάτι που αφορά τον δικό του και μόνο τομέα, έχοντας στόχο ως ομάδα πάντα το καλύτερο επιθυμητό αποτέλεσμα του ασθενή. Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό, είναι η παραπομπή και σωστή συμβουλευτική αντιμετώπιση που είμαστε υπόχρεοι να δώσουμε στον ασθενή, εφόσον παρατηρηθεί από πλευράς μας ότι το άτομο χρήζει για περαιτέρω θεραπευτικές παρεμβάσεις εκτός αυτής. Η σωστή συνεργασία δεν απαιτεί πάντοτε την εμπλοκή πολλών θεραπευτών, φτάνει οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο στο οποίο απευθυνόμαστε να αντιμετωπίζονται μέσω της κατάλληλης διαχείρισης και συμβουλευτικής.
Συνήθως με ποιους ειδικούς συνεργάζεται ένας Λογοθεραπευτής;
Ο Λογοθεραπευτής συνεργάζεται με όλους τους επαγγελματίες συναφών ειδικοτήτων όσο αφορά το επίπεδο της πρόληψης, της αξιολόγησης και της θεραπείας. Συγκεκριμένα, ένας Λογοθεραπευτής συνεργάζεται με Παιδοψυχιάτρους/ Παιδοψυχολόγους, Αναπτυξιολόγους,
Ωτορινολαρυγγολόγους, Νευρολόγους/ Παιδονευρλόγους, Γαστρεντερολόγους, φυσικοθεραπευτές, Εργοθεραπευτες, Μουσικοθεραπευτές/ Χοροθεραπευτές, Ψυχολόγους, Ειδικούς παιδαγωγούς και πιθανόν με παιδίατρους, νηπιαγωγούς και δασκάλους, αφού τις πλείστες φορές η παραπομπή προς εμάς γίνεται μέσω αυτών (νηπιαγωγούς/ δασκάλους/ παιδιάτρους).
Αλήθεια, πώς καταλαβαίνουμε ότι το παιδί μας χρειάζεται λογοθεραπεία;
Όπως παρατηρείται μέσω της καθημερινότητας, κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, έτσι η πρόγνωση παιδιού με καθυστέρηση στην εξέλιξη του λόγου, διαφέρει από περιστατικό σε περιστατικό. Παρόλα αυτά όμως είναι αρκετά τα παιδιά που δεν ακολουθούν την τυπική πορεία ανάπτυξης του λόγου. Τα παιδιά λοιπόν που χρήζουν Λογοθεραπευτική παρέμβαση, είναι σε περιπτώσεις όπου παρατηρούνται:
Δυσκολίες στην παραγωγή κάποιων ήχων (φωνημάτων) τις γλώσσας πχ.
το παιδί δεν παράγει τον ήχο στην ομιλία του.
Αντικαταστάσεις ήχων με άλλους ήχους πχ. Αντί /θ/ λέει /σ/ π.χ. /θάλασσα/
λέει /σάλασσα/.
Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων πχ. αντί για /γάλα/ λέει /άλα/.
Πλήρης απουσία ομιλίας ή απλοποιημένος λόγος σε σχέση με την ηλικία
του πχ. για παιδιά άνω των 2 ετών μονολεκτικές φράσεις αντί /θέλω νερό/
λέει /νερό/.
Κάνει συστηματικά γραμματικά και εκφραστικά λάθη πχ. αντί /εχθές πήγα/ λέει /εχθές πάω/.
Αδυναμία αφήγησης ιστοριών ή παραμυθιών.
Αδυναμίες εκτέλεσης απλών ή σύνθετων εντολών ανάλογα με την ηλικία
του κάθε παιδιού.
Διαταραχές στη ροή της ομιλίας πχ. μπλοκαρίσματα στην ομιλία ή
επαναλήψεις συλλαβών.
Εκτός από τις παραπάνω περιπτώσεις, άμεση Λογοθεραπευτική παρέμβαση χρήζει σε περιπτώσεις που υπάρχουν διαταραχές όπως σύνδρομο Down, Βαρηκοΐα-Κώφωση, Εγκεφαλική Παράλυση, Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, Νοητική Υστέρηση και σε διαταραχές σίτισης και κατάποσης.
Σε ποια ηλικία, θα πρέπει να μας ανησυχήσει η καθυστέρηση λόγου;
Η ανάπτυξη του λόγου του παιδιού ακολουθεί ορισμένα στάδια, καθώς υπάρχουν κάποια βασικά ορόσημα στη γλωσσική του εξέλιξη. Όπως ανάφερα παραπάνω, το κάθε παιδί μπορεί να έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, γεγονός που δεν πρέπει να είναι πάντοτε ανησυχητικό. Όταν, όμως, παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από το αναμενόμενο, είναι απαραίτητο να παραπεμφθεί το παιδί για θεραπευτική αξιολόγηση από κάποιον ειδικό.
Σύμφωνα λοιπόν με τα τυπικά ορόσημα όσο αφορά την ανάπτυξη του λόγου, σε ηλικία 12 μηνών, το παιδί αρχίζει να εκφράζει τις πρώτες του λεξούλες όπως /μαμά/ /μπαμπά/ και να μιμήτε κάποιους ήχους. Στο στάδιο αυτό, το παιδί αναγνωρίζει λέξεις που αφορούν τα αντικείμενα της καθημερινότητας του όπως «μπιμπερό» και ξεκινάει σιγά σιγά να ανταποκρίνεται σε απλές λεκτικές εντολές όπως «έλα». Παράλληλα σε ηλικία 12 μηνών, αρχίζει να αλληλεπιδρά και να ανταποκρίνεται σε οικεία του άτομα με το χαμόγελο και τη βλεμματική επαφή.
Επίσης, στο στάδιο αυτό είναι σημαντική η ανταπόκριση του παιδιού στο όνομα του.
Η πιο κρίσιμη περίοδος ανάπτυξης του λεξιλογίου, είναι σε ηλικία 2 ετών, όπως εμείς οι Λογοθεραπευτές χαρακτηρίζουμε και ως «περίοδος έκρηξης» λεξιλογίου, όπου το παιδί αρχίζει να συνδυάζει δύο λεξούλες μεταξύ τους εκφράζοντας μια φράση ή μια ανάγκη με νόημα, για παράδειγμα «μαμά γάλα». Επιπρόσθετα, μπορεί να βρίσκεται σε στάδιο όπου μπορεί να ακολουθήσει και να εκτελέσει πιο σύνθετες εντολές, κατανοεί απλές ερωτήσεις και λέξεις, όπως επίσης μπορεί να δείχνει αντικείμενα και εικόνες.
Εφόσον κρίνει ο γονέας λοιπόν ότι με βάση τα παραπάνω, το παιδί αποκλίνει από το φυσιολογικό, μπορεί να απευθυνθεί σε λογοθεραπευτή από την ηλικία των 2.5-3 ετών ετών για αξιολόγηση του παιδιού, αν οι ανησυχίες του όσο αφορά την εξέλιξη του λόγου του παιδιού εξακολουθούν να υπάρχουν. Αρχικά, μπορεί να γίνει συμβουλευτική στους γονείς για την ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού και, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, το παιδί ξεκινάει λογοθεραπεία.
Γενικότερα, η περίοδος από τα 2 μέχρι τα 5 έτη του παιδιού θεωρείται κρίσιμη περίοδος για την γλωσσική εξέλιξη του παιδιού, τόσο στον τομέα της κατανόησης όσο και στον τομέα της έκφρασης.
Υπάρχει κάποιο χρονικό διάστημα που ο γονιός μπορεί να αρχίσει να βλέπει τα πρώτα αποτελέσματα από τη Λογοθεραπεία;
Αυτό εξαρτάται από την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Η λογοθεραπευτική παρέμβαση σε πιο απλές περιπτώσεις μπορεί να είναι σύντομης διάρκειας εάν πρόκειται για “επιφανειακές” δυσκολίες όπως π.χ. η άρθρωση ενός φωνήματος.
Σε περιπτώσεις όμως, όπου η διαταραχή που αντιμετωπίζουμε είναι επακόλουθο και συνοδευόμενη μιας άλλης διαταραχής, η λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να κρατήσει αρκετό καιρό ή και χρόνια εάν πρόκειται για βαθύτερες δυσκολίες στην κατανόηση/έκφραση η στην επικοινωνία. Συνήθως τα αποτελέσματα της λογοθεραπευτικής παρέμβασης, σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πιο χρονοβόρα. Σε κάθε περίπτωση η πορεία της εξέλιξης και η αποτελεσματικότητα της θεραπείας εξαρτάται εκτός από τον Λογοθεραπευτή/ ρια
και από πολλούς παράγοντες όπως η συνεργασία με τους γονείς, η σωστή διάγνωση, η εφαρμογή σωστού θεραπευτικού πλάνου ανάλογο στις ανάγκες του ατόμου/παιδιού και η συχνότητα της θεραπείας.
Ακούμε συχνά τον όρο “Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος” (ΔΑΦ). Τι είναι;
Σύμφωνα με την ASHA (American Speech- Language- Hearing Association) – Αμερικάνικος Σύλλογος Λόγου-Γλώσσας-Ακοής, με τον όρο “Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος” (ΔΑΦ), χαρακτηρίζεται ως μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή συνοδευόμενη από ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση και την παρουσία περιορισμένων,
επαναλαμβανόμενων συμπεριφορών.
Με ποιον τρόπο βοηθά η Λογοθεραπεία τα παιδιά με αυτισμό;
Ο ρόλος του λογοθεραπευτή είναι χρήσιμος σε παιδιά με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, όπως σε παιδιά που κατατάσσονται κάτω από την ομπρέλα «Αυτισμός». Ο λογοθεραπευτής είναι ικανός να διαγνώσει κάθε είδους δυσκολία στα άτομα αυτά που αφορούν την επικοινωνία και τον λόγο τους και μπορεί με διάφορες τεχνικές που θα χρησιμοποιήσει, για να ενισχύσει την επικοινωνία, με στόχο την μείωση των δυσκολιών ή βελτιοποίηση αυτών.
Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος είναι από τις πιο δυσκολότερες μορφές αναπτυξιακής αναπηρίας. Γι’ αυτό κάθε ειδικός που ασχολείται με παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα, θα πρέπει να είναι επιστημονικά καταρτισμένος και άρτιος επαγγελματίας στην προσέγγιση του, με αποτέλεσμα ο εκάστοτε θεραπευτής να μπορεί να προσφέρει αποτελεσματική βοήθεια τόσο στην παροχή ενός ποιοτικού τρόπου ζωής των παιδιών αυτών καθώς επίσης και στις οικογένειες των ατόμων αυτών.
Γιατί είναι καλύτερα για ένα γονιό να φέρει το παιδί του στο Care Act όπου πολλές ιδικότητες είναι μαζεμένες; Ποια τα οφέλη για το γονιό;
Τα οφέλη τόσο για τον γονέα όσο και για το παιδί, να πραγματοποιεί θεραπευτική παρέμβαση σε ένα πολυκέντρο όπου πολλές ειδικότητες βρίσκονται μαζεμένες στον ίδιο χώρο είναι αδιαμφισβήτητα. Διαμέσου της προσωπικής μου εμπειρίας, η σύντομη επικοινωνία που διατηρώ με τον επόμενο θεραπευτή εφόσον έχω ολοκληρώσει την δική μου συνεδρία, αποτελεί σημαντικό όφελος τόσο για την πορεία της παρέμβασης όσο και για τον ανάλογο χειρισμό του παιδιού από τον θεραπευτή.
Εκτός αυτού, η ψυχολογική κατάσταση, η κούραση και εξάντληση των παιδιών, παίζει σημαντικό παράγοντα στην πορεία της θεραπευτικής παρέμβασης. Έτσι, τα παιδιά γνωρίζουν και προτιμούν να ολοκληρώσουν το καθήκον που έχουν στον χώρο τον οποίο βρίσκονται την δεδομένη στιγμή, έχοντας ως θετικό και σημαντικό όφελος την ξεκούραση και χαλάρωση αργότερα. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε και το σημαντικότερο όφελος της κατάστασης αυτής προς τους γονείς. Όπως ξέρουμε κάθε γονέας επιθυμεί και προσπαθεί για το καλύτερο
δυνατό αποτέλεσμα του παιδιού του. Όμως, για την επίτευξη των στόχων αυτών οι γονείς πολλές φορές αναγκάζονται να περιθωριοποιούν είτε την προσωπική τους ζωή είτε να προσπαθούν με διάφορους τρόπους και ενισχύσεις να προσαρμόσουν το καθημερινό πρόγραμμα τους με βάση τις θεραπείες που πρέπει να πραγματοποιεί το παιδί. Με αυτό τον τρόπο λοιπόν, δημιουργείται μια πιο «εύκολη» ως προς τους γονείς και το παιδί.
Σε λίγες μέρες ανοίγουν τα σχολεία. Η χρήση μάσκας, ειδικά στα πρωτάκια,στα παιδάκια που θα πάνε στη πρώτη τάξη μπορεί να δημιουργήσει μαθησιακές δυσκολίες, ή δυσκολίες στη γλώσσα;
Μέχρι στιγμής, δεν πραγματοποιήθηκε οποιαδήποτε έρευνα που να αποσκοπά στο ερώτημα αυτό. Όπως έχουμε διαπιστώσει μέσω της καθημερινότητας μας πλέον, η χρήση μάσκας επηρεάζει γενικότερα την επικοινωνία με τον συνομιλητή μας, αφού ακόμη και σε άτομα με φυσιολογική ακοή, ο ήχος της ομιλίας που λαμβάνουμε μπορεί να είναι χαμηλότερος σε ένταση και αρκετές φορές η ομιλία να μην είναι καταληπτή, λόγο της προστατευτικής μάσκας. Θεωρείται σημαντικό λοιπόν η βλεμματική επαφή των παιδιών με το στόμα και τα χείλη, όμως δεν θεωρείται ο βασικότερος παράγοντας εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών.
Αντιθέτως, σε περιπτώσεις, όπου τα παιδιά παρουσιάζουν απώλεια ακοής ή βαρηκοΐα, η χρήση μάσκας θα αποτελέσει αρνητικό παράγοντα στην επίδοση του μαθήματος και πορεία αυτού, όσο και στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας και γενικότερα της επικοινωνίας. Βέβαια, υπάρχουν πάντα πρακτικοί και εναλλακτικοί τρόποι όσο αφορά τον χειρισμό των ατόμων και παιδιών με αυτές τις δυσκολίες.
Το δικό σου μήνυμα στους γονείς Γεωργία;
Αναμφίβολα, όλοι μας ξεχωριστά, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια δύσκολη χρονιά, γεγονός που μας καθιστά ακόμη πιο υπεύθυνους, τόσο ως προς την προσωπική μας υγεία όσο και στον κατάλληλο χειρισμό καταστάσεων, όπως είναι η θεραπευτική παρέμβαση. Αυτό, μας επιβάλλει ως επαγγελματίες, να ανακαλύπτουμε διάφορους εναλλακτικούς και πρακτικούς τόπους, που στόχο πάντοτε θα έχουν την ενίσχυση μιας καλύτερης ποιότητας ζωής των ατόμων και
παιδιών με δυσκολίες. Η συνεργασία και θετικότητα όλων μας, θα αποτελέσει γερό θεμέλιο για την επίτευξη αυτού και την ομαλή πορεία της καινούργιας σχολικής χρονιάς!
