Μια σύντομη κουβέντα με την κλινική ψυχολόγο Άντριαν Μενελάου σχετικά με το φόβο και το άγχος που προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊου, την απώλεια, αλλά και τη θλίψη που πολλοί συνάνθρωποι μας κουβαλούν, μετά το θάνατο κάποιου δικού τους ανθρώπου.
Η νεαρή συνδημότισσα μας, επιστήμονας ψυχολόγος, απαντά σε ερωτήσεις που μας αφορούν όλους.
Της Γιώτας Δημητρίου
Πως αντιμετωπίζεται ο φόβος και το άγχος της πανδημίας; Είτε ο φόβος/άγχος μη νοσήσουμε εμείς ή αγαπημένα μας πρόσωπα ή ο φόβος/άγχος όταν ήδη έχει νοσήσει ένα δικό μας άτομο;
Τα τελευταία σχεδόν δυο χρόνια έχουμε έρθει αντιμέτωποι με μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα η οποία έχει αλλάξει δραστικά τον τρόπο ζωής μας. Το να ανησυχούμε για τις εξελίξεις είναι κατανοητό, παρ’ όλα αυτά, για πολλούς ανθρώπους η κατάσταση που επικρατεί μπορεί είτε να δημιουργήσει ψυχικές δυσκολίες είτε να επιδεινώσει οποιεσδήποτε ψυχικές δυσκολίες προϋπάρχουν. Παρά την αβεβαιότητα και την αναστάτωση που προκαλείται σε σχέση με την μελλοντική εξέλιξη της νόσου, χρειάζεται να προφυλάξουμε τον εαυτό μας από την υπερβολική έκθεση σε ειδήσεις, ρεπορτάζ και άρθρα σχετικά με την μεταδοτικότητα ή το ποσοστό θνησιμότητας της νόσου, αφού σε πολλές περιπτώσεις η υπερβολική επαφή στις ειδήσεις έχει οδηγήσει αρκετούς συνανθρώπους μας οι οποίοι υποφέρουν από άγχος, σε κρίσεις πανικού. Η απομάκρυνση από τηλεοπτικές ειδήσεις, ενημερωτικές ιστοσελίδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης συντείνει αποτελεσματικά στη μείωση και την καλύτερη διαχείριση του άγχους. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως σε στιγμές πανικού υπάρχει μεγάλο ποσοστό από ψευδείς πληροφορίες οι οποίες κυκλοφορούν και να προσπαθήσουμε να καθορίσουμε ποιες πληροφορίες είναι ακριβείς και έγκυρες. Η εύρεση και η επιλογή συγκεκριμένων πηγών πληροφόρησης, μειώνει σημαντικά τα επίπεδα ανησυχίας τα οποία είναι αναμενόμενο να υπάρχουν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Για τον λόγο αυτό, θα ήταν ωφέλιμο να φιλτράρετε τις πληροφορίες τις οποίες δέχεστε σε τέτοιες καταστάσεις.
Βοηθάει να μοιράζεσαι τον πόνο της απώλειας;
Κάθε άνθρωπος βιώνει διαφορετικά τον πόνο της απώλειας και θρηνεί με τον δικό του τρόπο και στον δικό του χρόνο. Αν αισθανόμαστε την ανάγκη να μιλήσουμε σε κάποιον για τον πόνο που βιώνουμε θα ήταν ωφέλιμο να μην το αποφεύγουμε αφού με την αποφυγή μπορούμε να οδηγηθούμε στην απομόνωση η οποία με την σειρά της δυσχεραίνει την διαδικασία της επούλωσης και της διαχείρισης του πένθους μας. Είναι σημαντικό να μπορούμε να μιλήσουμε σε άτομα τα οποία μας κάνουν να αισθανόμαστε άνετα και τα οποία μπορούν να μας ακούσουν χωρίς επικριτική διάθεση. Η έκφραση των συναισθημάτων μας κατά την διάρκεια της απώλειας μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά και να καταπραΰνει τον πόνο μας σε σημαντικό βαθμό.
Πολύς κόσμος όταν χάσει κάποιο δικό του από πανδημία περνάει από τη θλίψη στο θυμό (με πολλά “γιατί” να εντείνουν αυτό το θυμό). Είναι φυσιολογικό αυτό; Τι μπορεί να κάνει για να καταλαγιάσει το θυμό;
Ο θάνατος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και το πένθος αποτελεί μια διαδικασία γεμάτη προκλήσεις, μέσα από την οποία καταφέρνουμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα της καθημερινότητας. Μέσα από την διαδικασία της απώλειας, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολλά στάδια όπως το σοκ, η άρνηση, ο θυμός, η διαπραγμάτευση και η θλίψη. Όλα τα πιο πάνω συναισθήματα είναι φυσιολογικά και αναμενόμενα και συντείνουν στην αποδοχή και στην εκμάθηση μιας νέας πραγματικότητας. Οι αντιδράσεις του κάθε ατόμου αλλά και ο χρόνος που χρειάζεται για να προχωρήσει με βάση τα νέα δεδομένα, διαφέρει από άτομο σε άτομο. Τα συναισθήματα που προκύπτουν, δεν εμφανίζονται με συγκεκριμένη σειρά και πολλές φορές κάποιο συναίσθημα μπορεί να βιωθεί, να υποχωρήσει και να επανέλθει. Ο θυμός αποτελεί ένα από τα στάδια του πένθους, που στην περίπτωση της πανδημίας ίσως να αυξηθεί αφού μπορεί να προκληθούν διάφορες σκέψεις και συναισθήματα σχετικά με την απώλεια λόγω της πανδημίας. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρξουν σκέψεις ότι το δικό μας άτομο απεβίωσε ίσως γιατί του μεταδώσαμε τον ιό, ότι κατέληξε μόνος/-η στο νοσοκομείο χωρίς να τον/-ην αποχαιρετήσουμε και χωρίς να προλάβαμε να πούμε όσα θα θέλαμε ή να είμαστε δίπλα του/-ης. Η αυστηρότητα που υπάρχει λόγω των μέτρων που τηρούνται για την προφύλαξη και μετάδοση του ιού έχει ως αποτέλεσμα να μην είμαστε παρόν στις τελευταίες στιγμές του κοντινού μας ατόμου, οδηγώντας σε ένα σκαμπανέβασμα συναισθημάτων με τον θυμό να αυξάνεται όλο και περισσότερο κατά την διαδικασία του πένθους. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως λόγω των συνθηκών που υπάρχουν, αυτό αποτελούσε την μόνη μας επιλογή. Παράλληλα, θα ήταν βοηθητικό να φέρουμε στην μνήμη μας και να εστιάσουμε στις σημαντικές αλλά και ευχάριστες στιγμές με το δικό μας άτομο ενώ αν αποτυπώσουμε σε ένα ημερολόγιο τις σκέψεις μας για την απώλεια και όσα επιθυμούσαμε να πούμε στο αγαπημένο μας πρόσωπο, θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε πιο εύκολα τα συναισθήματα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του πένθους μας.
Τέλος, το δικό σου μήνυμα στους αναγνώστες μας που όλοι βιώνουμε αυτές τις δύσκολες συνθήκες που έφερε ο κωρονοιός προπάντων των θανάτων (δικών μας ανθρώπων και γνωστών μας);
Η νόσος του Covid-19 εκτός από πανδημία αποτελεί και μια ψυχολογική κρίση. Ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις οι οποίες έχουν επιφέρει ποίκιλλες επιπτώσεις με την μεγαλύτερη επίπτωση να αποτελεί ο αυξημένος αριθμός θανάτων των συνανθρώπων μας. Ταυτόχρονα, έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι με ένα συλλογικό πένθος, αφού τα τελευταία χρόνια η καθημερινότητα μας έχει αλλάξει δραστικά και έχουμε αναγκαστεί να βρισκόμαστε μακριά από αγαπημένα πρόσωπα, συγγενείς και φίλους για την δική μας ασφάλεια και προστασία. Σε τέτοιες ακραίες και πρωτόγνωρες στιγμές μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια αν βιώνετε έντονα το αίσθημα της απελπισίας και της ενοχής ή αισθάνεστε ότι βρίσκεστε σε αδιέξοδο και δυσκολεύεστε να ανταποκριθείτε στην καθημερινότητα σας και στην αυτοφροντίδα σας. Μιλήστε σε ένα δικό σας άτομο το οποίο μπορεί να σας ακούσει ή μη διστάσετε να αναζητήσετε την βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας για όσα σας προβληματίζουν. Μη ξεχνάτε, σε τέτοιες περιπτώσεις να αναγνωρίσετε και να αποδεχθείτε οποιοδήποτε συναίσθημα προκύπτει, όσο δύσκολο και επώδυνο μπορεί να είναι. Η μη αποδοχή των συναισθημάτων μας τείνει να δυσκολεύει την διαδικασία επούλωσης της απώλειας.
