Αρθρογράφος: Nεκτάριος Κοσμάς
Ψυχοθεραπευτής
Βάσει των όσων γνωστοποιούνται από τον Αμερικανικό Ψυχιατρικό Σύλλογο, η οριακή μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας συγκαταλέγεται μεταξύ των διαταραχών προσωπικότητας Β κατηγορίας, ενώ ένα συνηθισμένο χαρακτηριστικό της είναι ο έντονα μεταβαλλόμενος συναισθηματικός κόσμος του ατόμου. Δηλαδή, το άτομο εκείνο εμφανίζεται ασταθές στις διαπροσωπικές του σχέσεις, καθώς και έντονα παρορμητικό.
Τέτοιου είδους αστάθεια κινείται από τον υπερβολικό ενθουσιασμό μέχρι και την οργή, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε αδιέξοδο οι περισσότερες διαπροσωπικές του σχέσεις.
Χαρακτηριστικά της οριακής διαταραχής
Στη συνέχεια, θα σημειώσουμε αναλυτικά τα βασικότερα χαρακτηριστικά μιας προσωπικότητας με οριακή διαταραχή. Πιο συγκεκριμένα, η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και η παρορμητικότητα – όπως προαναφέρθηκε – είθισται να εμφανίζονται μέσω διαφόρων καταχρήσεων, ξεσπασμάτων υπερβολής, ακραίας σεξουαλικής επιθυμίας/δραστηριότητας ή ακόμα και επεισοδίων υπερφαγίας. Την ίδια στιγμή, τα οριακά άτομα παρουσιάζουν μια ασταθή εικόνα για τον εαυτό τους, κάτι το οποίο γίνεται αντιληπτό από τις συχνές διακυμάνσεις σχετικά με τις διάφορες πτυχές του εαυτού τους και της καθημερινότητάς τους (επάγγελμα, επιλογές, αξίες κ.λπ.). Σε αυτό το σημείο δεν πρέπει να λησμονηθεί, πως ένα, επίσης, βασικό χαρακτηριστικό των οριακών ατόμων είναι το γεγονός πως συχνά βρίσκονται στην προσπάθεια αποφυγής μιας υπαρκτής ή φανταστικής εγκατάλειψης.
Συμπληρώνοντας, τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζουν έντονα κυκλοθυμίες, ενώ συμβαίνει να βασίζονται σε λανθασμένες εκτιμήσεις των γεγονότων και όχι στα γεγονότα καθαυτά. Δηλαδή, πρόκειται για ανθρώπους που πέφτουν “θύματα” του ιδιαίτερου συστήματος σκέψης τους, καθώς μεταφέρουν τη φαντασία τους στην καθημερινότητά τους. Μια τέτοιου είδους σκέψη και συμπεριφορά, η στρεβλή αντίληψη της πραγματικότητας δηλαδή, δημιουργείται συχνά υπό συνθήκες άγχους.
Από την άλλη, σε ορισμένες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί το εξής σύμπτωμα: η επαναλαμβανόμενη αυτοκτονική συμπεριφορά καθώς και οι πράξεις αυτοτραυματισμού ή η εμφάνιση αυτοκτονικού ιδεασμού. Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί πως οι συμπεριφορές στο επίπεδο του αυτοτραυματισμού έχουν σκοπό να κατευνάσουν – τρόπον τινά – το πλήθος συναισθημάτων χαμηλής αυτοεκτίμησης, απογοήτευσης, απόρριψης, προδοσίας και αυτολύπησης προκαλώντας ανακούφιση από τον ψυχικό πόνο μέσω τραυματισμού. Επίσης, αυτή η συμπεριφορά ενδέχεται να αποσκοπεί και σε χειρισμό άλλου προσώπου (δεσμός, φιλία κ.λπ.). Για την ακρίβεια, ο φόβος της εγκατάλειψης, πολλές φορές, μπορεί να ωθήσει τα οριακά άτομα στο να νιώσουν πως έχουν δεθεί συναισθηματικά με τον εκάστοτε σύντροφο, με αποτέλεσμα να φέρονται χειριστικά με σκοπό να “αναγκάσουν” το άλλο πρόσωπο να επιδείξει δυσλειτουργικές συμπεριφορές που μπορεί να έχει εκδηλώσει στο παρελθόν ή σε άλλες σχέσεις, ώστε να «αποδείξουν» πως τελικά το άλλο πρόσωπο είναι προβληματικό και χωρίζοντας από μια τέτοια σχέση να μη φέρουν καμία ευθύνη.
Εδώ να σημειώσουμε πως έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχει ένας πληθυσμός μεταξύ των οριακών ατόμων, που τείνει να υιοθετεί ψυχαναγκαστικά στοιχεία στη σκέψη αλλά και στη συμπεριφορά.
Σε μια τέτοια περίπτωση δυσκολεύεται η άμεση διάγνωση από τον ειδικό ψυχοθεραπευτή, ενώ μια τέτοια συμπεριφορά αναπτύσσεται διότι βοηθάει το άτομο να διαχειριστεί το εσωτερικό του χάος και χρησιμοποιείται ως υπεραναπλήρωση.
Η οπτική της ψυχανάλυσης
Κλείνοντας, ορισμένοι παράγοντες όπως είναι τα παιδικά τραύματα, η σεξουαλική κακοποίηση καθώς και η γονεϊκή εγκατάλειψη δυνητικά αποτελούν κοινωνικούς παράγοντες που σχετίζονται άμεσα με την ανάπτυξη της οριακής/μεταιχμιακής διαταραχής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ψυχολογικές διαδικασίες παρουσιάζουν τους προαναφερθέντες παράγοντες σαν προσωπικά βιώματα. Ωστόσο, υπό την οπτική της ψυχανάλυσης, οι όποιες ανεπιθύμητες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας στο μέλλον έχουν ως αποτέλεσμα μια αδύναμη προσωπικότητα, η οποία βρίσκεται σε μια διαρκή αναζήτηση αποδοχής και επιβεβαίωσης. Έτσι, τα άτομα εκείνα αναπτύσσουν, σταδιακά, μηχανισμούς άμυνας βάσει των οποίων κατατάσσουν απόλυτα τα πρόσωπα σε “καλά” και “κακά”.
Αρκετοί θεωρητικοί του κλάδου τονίζουν πως, συχνά, τα οποία αρνητικά παιδικά βιώματα μπορούν να μετατραπούν σε αρνητικά σχήματα αναφορικά με την ταυτότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου με τον περίγυρό του.
Αυτό σημαίνει ότι αντιλήψεις όπως για παράδειγμα «κανείς δεν μπορεί να με αγαπήσει» ή «δεν είμαι ικανός να καταφέρω τίποτα» έχουν ως αποτέλεσμα την μερική ή πλήρη εξάρτηση των οριακών ατόμων από άλλους, ως συνέπεια της χαμηλής αυτοεκτίμησης και της μη ικανότητας για εναλλακτική διαχείριση του άγχους και του στρες. Όσον αφορά τα σαφή αίτια που προκαλούν αυτή τη διαταραχή, η αλήθεια είναι πως δεν είναι γνωστά. Ωστόσο, σε μεγάλα ποσοστά παρουσιάζονται η αμέλεια, η κακοποίηση και η εγκατάλειψη στην παιδική ηλικία· ενδεχομένως να ευθύνονται και γενετικοί παράγοντες, δηλαδή οι άνθρωποι που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με τη συγκεκριμένη διαταραχή είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν κάποια στιγμή και οι ίδιοι οριακή διαταραχή.
Πριν το τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι εν αντιθέσει με τα ναρκισσιστικά άτομα, τα οποία ως γνωστόν σε πολλές περιπτώσεις τείνουν να αποφεύγουν τη θεραπεία, οι οριακοί άνθρωποι σπανίως την αποφεύγουν.
Παρά ταύτα, πριν αναπτυχθούν οι πλέον πρωτοποριακές θεραπείες και η σύγχρονη αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής, η αποτελεσματικότητα της θεραπείας έχει πολλάκις αμφισβητηθεί. Επίσης, η χρήση φαρμακευτικής αγωγής έχει υπάρξει αποτελεσματικός αρωγός. Αναμφίβολα η διαχείριση των οριακών ατόμων απαιτεί σαφές πρόγραμμα αντιμετώπισης, από ειδικό, παράλληλα με τη βοήθεια του συναισθήματος της αποδοχής από τον κόσμο που τα περιβάλλει.
Αναδημοσίευση άρθρου: https://www.psychology.gr/oriaki-diatarahi-prosopikotitas/4081-oriaki-metaixmiaki-diataraxi.html?fbclid=IwAR2iON8Zj7rjK5EHUESQs_4DYB5lmxB_Z9JM7qWStWGvSDa6mQ9gefhN9Fg
