Άρθρο του Έλληνα Συγγραφέα, Μεταφραστή και Εκδότη, Φώτη Τερζάκη
“Αν και μπορούμε να είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως κανένας επιστήμονας δεν θα τολμούσε να μεταχειριστεί έναν άνθρωπο σήμερα όπως μεταχειρίζεται τα κουνέλια, παραμένει μολαταύτα ο φόβος πως οι επιστήμονες ως σώμα μπορεί, αν τους επιτραπεί να το κάνουν, να υποβάλουν ζωντανούς ανθρώπους σε επιστημονικά πειράματα, σίγουρα λιγότερο σκληρά αλλά όχι λιγότερα ολέθρια για τ’ ανθρώπινα θύματά τους. Αν ωστόσο οι επιστήμονες δεν μπορούν να κάνουν πειράματα πάνω στα σώματα των ατόμων, είναι πρόθυμοι να κάνουν τέτοια πάνω στο συλλογικό σώμα, και σε αυτό ακριβώς πρέπει να εμποδιστούν ασυζητητί …
Μια αριστοκρατία της διάνοιας και της μάθησης! Από πρακτική σκοπιά, θα ήταν η πιο αδιάλλακτη και, από κοινωνική σκοπιά, η πιο επηρμένη και αηδιαστική αριστοκρατία. Και τέτοια θα ήταν η δύναμη που θα εδραιωνόταν εν ονόματι της επιστήμης. Ένα τέτοιο καθεστώς θα ήταν ικανό να παραλύσει όλη τη ζωή και την κίνηση στην κοινωνία“.
-ΜΙΧΑΗΛ ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ
Είπαμε ν’ αποφεύγουμε ad hominem επιχειρηματολογίες και ιμπρεσιονιστικές αναφορές προς φτηνό εντυπωσιασμό· ο κύριος Γεροτζιάφας όμως δεν φαίνεται να το άκουσε. Στο πρόσφατο άρθρο-ανάρτησή του στο INFOWAR —εκεί που δημοσιεύθηκε πρότινος το άρθρο τού Άρη Χατζηστεφάνου «Εμβολιάσου ρε, τί σου ζητάμε;» στο οποίο απάντησα κάπως αιχμηρά, και κάτι σαν ανταπάντηση μου φαίνεται τούτο τώρα— με τίτλο «Περί υποχρεωτικού εμβολιασμού, φασιστών και μικροαστών φιλοτομαριστών»1 προσπαθεί πάλι να μας συγκινήσει με μια δραματική περιγραφή ασθενούς του, της οποίας η θέση στη συγγραφική του σκηνοθεσία (ακριβώς στην αρχή) έχει προφανή πρόθεση να κλονίσει κάθε ψύχραιμη κρίση ώστε να δεχθούμε σαν «φυσικό» το ανήκουστο συμπέρασμά του:
Εάν τον ρωτούσαμε (ως κράτος και ως γιατροί) τον Φλεβάρη «μήπως θέλετε να κάνετε το εμβόλιο;» και «πείτε μας πιο προτιμάτε (Astra ή Pfizer ή Moderna)» θα ήμασταν απλώς εγκληματικά ηλίθιοι. Εάν ερχόταν και έλεγε «όχι δεν κάνω το εμβόλιο γιατί άκουσα ότι…» και δεχόμασταν την «ελεύθερη βούληση» (αυτό είναι η προαιρετικότητα του εμβολιασμού) θα ήμασταν απλά εγκληματίες και υποκριτές. Εάν λέγαμε «πρέπει να κάνεις το εμβόλιο γιατί εάν δεν το κάνεις θα τιμωρηθείς» (και για τα λαϊκά στρώματα δεν είναι τιμωρία ο αποκλεισμός από μπαρ και τα ταξίδι) θα ήμασταν φασίζοντες υποκριτές. Στην πραγματική ζωή λοιπόν το θέμα τίθεται με απλό και σαφή τρόπο: «Κύριε θα κάνετε το εμβόλιο —αυτό που έχουν αποφασίσει αυτοί που ξέρουν— γιατί θα σας προφυλάξει από μια αρρώστια που μπορεί να σας σκοτώσει […] και δεν έχει μα και μου» (υπογραμμίσεις δικές μου).
Παγώνει κανείς και μόνο διαβάζοντάς το. Αλλοίμονο αν δεχθούμε την «ελεύθερη βούληση» όποιου πιστεύει ότι έχει δικαίωμα στο σώμα του, ότι έχει δικαίωμα ν’ αποφασίζει για τη ζωή και τον θάνατό του! Όχι κύριε, η υγεία και η ζωή σου δεν είναι δικαίωμα, είναι υποχρέωση, ανήκεις εξ ολοκλήρου στο κράτος (που εύγλωττα συμπαρατάσσεται εδώ με τους γιατρούς) είτε στη φυλή ή στον σύγχρονο στρατό εργασίας και μην έχεις αυταπάτες ελευθερίας και αυτοκυριότητας, για σένα αποφασίζουν εκείνοι που ξέρουν!
Πώς τολμάει ένας άνθρωπος σε υπεύθυνη θέση σήμερα να ξεστομίζει δημόσια τέτοια λόγια και να μη λυντσάρεται; Και πώς μπορεί να δίνει στον εαυτό του το δικαίωμα χρήσης μιας τέτοιας γκαιμπελικής ρητορικής χωρίς αυτό να ταράζει διόλου την «αριστερή» του αυτοσυνειδησία; Ή θα πρέπει να είναι σχιζοφρενής, ή κάτι άλλο συμβαίνει εδώ… Θα μου κάποιος, βέβαια, έχει και μια ορισμένη «αριστερά» στα ντουλάπια της σκελετούς – τα σταλινικά στρατόπεδα αναμόρφωσης και την ψυχιατρική μεταχείριση των αντιφρονούντων, αίφνης… Όμως πίστευα ότι έχουμε συμφωνήσει πλέον, όσοι τουλάχιστον δεν ψάχνουμε άλλοθι για τον αντικομμουνισμό, πως ο τίτλος «αριστερά» πρέπει να αφαιρεθεί από τέτοιες στρατογραφειοκρατίες του εικοστού αιώνα.
Ο κύριος Γεροτζιάφας πάντως δεν είναι σχιζοφρενής. Είναι ένας ευφυής επιστήμονας με όλα τα τυπικά διαπιστευτήρια, καθηγητής αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή τής Σορβόννης και διευθυντής ενός ερευνητικού κέντρου που αναπτύσσει ερευνητικά κι εκπαιδευτικά προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τις εταιρείες Sanofi, Pfizer, Leo και Stago. Αυτό φυσικά δεν είναι είδηση· είναι τρέχουσα πρακτική στον ιατρικό κλάδο και προβλέπεται μάλιστα τυπική της αναφορά στις παραγόμενες εργασίες υπό τον τίτλο «δήλωση σύγκρουσης συμφερόντων». Αρνείται όμως να το συνειδητοποιήσει, φοβάμαι, το ευρύ κοινό, εκείνο που εθελοτυφλεί πιστεύοντας στον ευεργετικό ρόλο τής ιατρικής, ή της τεχνοεπιστήμης γενικότερα, και κυρίως πιστεύει πως οι επιστήμονες ξέρουν. Ό,τι δηλαδή ο ίδιος ο κος Γεροτζιάφας προσπαθεί να εγγράψει στο μυαλό τού κόσμου με την υπερφίαλη δήλωσή του.
Ας γίνει επιτέλους συνείδηση όλων: εκείνο που ξέρουν με βεβαιότητα οι επιστήμονες είναι κυρίως το πού θα βρουν χρηματοδοτήσεις για τη δουλειά τους, και το τί δεν πρέπει να περιέχει αυτή η δουλειά εάν δεν θέλουν να βρεθούν με κλειστές όλες τις πόρτες· η πόζα τού ειδήμονα που παίρνουν απέναντι στους αδαείς είναι μια θλιβερή υπεραναπλήρωση της βαθιάς τους δουλοπρέπειας και της αυτοπεριφρόνησης που θα πρέπει νιώθουν επειδή ξέρουν —και αν δεν το ξέρουν είναι πραγματικά ηλίθιοι— ότι αποτελούν τον τελευταίο τροχό τής αμάξης. Η επιστήμη σήμερα, και κατεξοχήν η ιατρική, είναι κάτι ελάχιστα περισσότερο από πρακτορείο δημοσίων σχέσεων ενός ολιγοπωλιακού καρτέλ εταιρικών γιγάντων, και οι «επιστημονικές» αποφάνσεις της πρέπει να κρίνονται με τα ίδια κειμενικά κριτήρια που κρίνεται η φιλολογία τής διαφήμισης.
Πολύ αφελέστερος ο κος Χατζηστεφάνου, δεν έχει πάψει να δίνει δείγματα αυτής της γονυκλισίας τού μαζικού κοινού μπροστά στην επιστημονικότητα και στην επιστήμη. Αμετακίνητος επανήλθε προσφάτως2 με την αποσβολωτική δήλωση «το ηθικό πλεονέκτημα σε αυτούς τους χώρους [εν. της αριστεράς] έγκειται πρωτίστως στο γεγονός ότι δεν εγκαταλείπουν […] την πίστη τους στην επιστήμη και τον ορθό λόγο» (!) Δεν θα διαφωνήσω βέβαια με τον όρο πίστη· είναι η πιο ακριβής λέξη που μπορούσε να βρει για να περιγράψει τη στάση τού μέσου ανθρώπου σήμερα απέναντι στην αυθεντία τής επιστήμης: άλλοι πιστεύουν στη μετενσάρκωση, άλλοι πιστεύουν στην ύπαρξη εξωγήινων και άλλοι πιστεύουν στην επιστημονική «αλήθεια»… Με τη διαφορά ότι το να πιστεύεις στην ύπαρξη κάποιου είδους μεταθανάτιας ζωής, για παράδειγμα, είναι ίσως απλοϊκό ή και γραφικό αλλά δεν βλάπτει σοβαρά κανέναν – αντίθετα, δίνει ενδεχομένως σε κάποιους ανθρώπους κουράγιο και αντοχή για να ζήσουν, όταν δεν μπορούν να τα ποριστούν από αλλού. Το να πιστεύεις όμως στον έγκυρο κι ευεργετικό ρόλο τής τεχνοεπιστήμης είναι τραγικό: χαλυβδώνει την πιο δεινή κοσμοεξουσία που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, η οποία στον φοβερό αιώνα που πέρασε μας έφερε μόλις ένα βήμα πριν από τον πυρηνικό όλεθρο, και σήμερα απειλεί τη γενετική ταυτότητα του είδους άνθρωπος ενώ δοκιμάζει σκληρά τα όρια αντοχής τού πλανήτη.
Εκείνο που είναι για να τραβάς τα μαλλιά σου στην παραπάνω φράση είναι το «ηθικό πλεονέκτημα [της αριστεράς]»… Ο κος Χατζηστεφάνου —και μαζί του, δυστυχώς, μεγάλο μέρος τής απολιθωμένης «αριστεράς» των ημερών μας— νομίζει ότι βρίσκεται ακόμα στον δέκατο όγδοο αιώνα, όταν η θρησκεία εκπροσωπούσε καθετί το οπισθοδρομικό και σκοταδιστικό και η επιστήμη συμβάδιζε με τη χειραφετησιακή υπόσχεση για τις ανερχόμενες τάξεις! Κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι από τότε, κε Χατζηστεφάνου μας, και ο καπιταλισμός που διαδέχθηκε τη φιλελεύθερη οικονομία τής αγοράς οργανώθηκε εξαρχής σαν ένα γιγαντιαίο τεχνοεπιστημονικό εγχείρημα για την απεριόριστη, ανελέητη κυριαρχία πάνω στα φυσικά και τ’ ανθρώπινα βιοσυστήματα·η επιστήμη και η τεχνική, αποσυνδεδεμένες από κάθε αξιακή κρίση και αναστοχασμό, είναι η ιδεολογία του. Και αυτό από μόνο του υποδεικνύει, νομίζω, ποιο είναι —ή ποιο θα έπρεπε να είναι— το ηθικό πλεονέκτημα της αριστεράς: η ανυποχώρητη κριτική στην εργαλειακή ορθολογικότητα, δηλαδή την τεχνοεπιστήμη, από τη σκοπιά μιας αξιακής ή καθ’ ύλην ορθολογικότητας που προκρίνει διαλεκτικά (με την έννοια της πραξεολογικής διαμεσολάβησης του γνωσιοθεωρητικού στοιχείου) τούς ανθρώπινους σκοπούς: ένα πρόταγμα, δηλαδή, και όχι μια «γνώση».
Τα «εμβόλια» που προπαγανδίζουν σήμερα οι γιατροί-βαθμοφόροι τού κράτους —για να επιστρέψω σ’ αυτά— είναι στην πραγματικότητα πλατφόρμες γενετικής τεχνολογίας οι οποίες, ως τροποποιητές τής λειτουργίας των κυττάρων, το λιγότερο που μπορούν να προκαλέσουν είναι μόνιμη αλλοίωση στον μηχανισμό φυσικής αυτοανοσοποίησης με συνέπειες τις οποίες δεν μπορεί να προβλέψει κανένας. Δεν θα αναφερθώ εδώ στο διογκούμενο κύμα των παρενεργειών (περιλαμβανομένων θανάτων, φυσικά, αλλά και ραγδαία νόσηση από τον ίδιο τον ιό απ’ όπου υποτίθεται ότι θα ήταν προφύλαξη!) οι οποίες έχουν σημειωθεί και σημειώνονται κιόλας αυτούς τους λίγους μήνες τού μαζικού εμβολιασμού – τις οποίες παρεμπιπτόντως πασχίζουν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο να κρύψουν, και αυτό είναι ήδη έγκλημα κατά της ανθρωπότητας… Εκείνο που θέλω κυρίως να τονίσω είναι η δομική λογική που κατευθύνει την διεστραμμένη ιδέα τού υποχρεωτικού εμβολιασμού. Έχω ξαναπεί ότι ο θεμελιώδης εχθρός τού καπιταλισμού είναι η αυτονομία, που ενέχει την έννοια της αυτάρκειας σε οιοδήποτε επίπεδο. Κεντρική επιδίωξη είναι όλοι —άτομα, χώρες, γεωγραφικές περιοχές— να εξαρτώνται από μία κεντρική αγορά, μονοπωλιακά ή ολιγοπωλιακά ελεγχόμενη· και αυτό γίνεται με την ένταξη σε έναν διεθνή καταμερισμό εργασίας. Στο πλαίσιο του παγκόσμιου συστήματος, είναι εκείνο που είδαμε να συμβαίνει με το τέλος τής αποικιοκρατίας: οι χώρες που απέκτησαν εθνική ανεξαρτησία ήταν ήδη κατεστραμμένες παραγωγικά από την πολιτική των μονοκαλλιεργειών που είχε επιβάλει το αποικιακό σύστημα, και για να σταθούν στα πόδια τους ήταν υποχρεωμένες να ενταχθούν στην παγκόσμια αγορά, πράγμα που έκαναν αναγκαστικά δανειζόμενες. Δανείζονταν ακριβώς από τους πρώην δυνάστες τους, με δυσμενείς τοκογλυφικούς όρους, πράγμα τις έκανε ακόμη πιο εξαρτημένες —τεχνολογικά, οικονομικά και πολιτικά— από το κεφαλαιοκρατικό κέντρο, οδηγώντας τες σε ένα σπιράλ καταβαράθρωσης. Σήμερα, βλέπουμε αυτή τη διαδικασία να προχωρεί αμείλικτα από την παγκόσμια περιφέρεια προς ολοένα κεντρικότερες ζώνες. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που συμβαίνει στην ευρωπαϊκή περιφέρεια – πράγμα το οποίο εξηγεί επίσης τα δεινά που έζησε με ιδιαίτερα δραματικό τρόπο η Ελλάδα μέσα στην τελευταία δεκαετία. Γύρω στο 1980 η Ελλάδα είχε ποσοστό παραγωγικής αυτάρκειας κάπου 60-70%. Αυτό κατέρρευσε μετά την ένταξή της στην ΕΕ και σήμερα εμφανίζει την εικόνα μιας χώρας κατεχόμενης από το διεθνές (και πρωτίστως ευρωπαϊκό) κεφάλαιο, εξειδικευμένη αποκλειστικά στην παροχή υπηρεσιών μέσα στον ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας και στερημένη ακόμη και από τη στοιχειώδη αυτάρκεια στον πρωτογενή (αγροτικό) τομέα.
Για τον ίδιον ακριβώς λόγο, και με την ίδια λογική, επιχειρείται σε όλες σχεδόν τις χώρες να εμποδιστούν οι καλλιέργειες με φυσικούς σπόρους και, είτε μέσω απαγορεύσεων (με κλασικό πρόσχημα την «ασφάλεια των τροφίμων») είτε μέσω επιδοτήσεων, να επιβληθούν οι τεχνητοί σπόροι —σαν να λέμε, γενετικές «πατέντες»— των εταιρειών βιοτεχνολογίας. Οι πατέντες των αγροτικών προϊόντων ισοδυναμούν με υποκλοπή της τροφικής αυτάρκειας από τον παγκόσμιο πληθυσμό εκ μέρους ενός βιοτεχνολογικού τραστ (με πρώτη τη δυσώνυμη Monsanto)που στηρίζεται από τις ισχυρότερες κυβερνήσεις τού πλανήτη. Έτσι συνδυάζεται το οικονομικό όφελος με τη δυνατότητα στρατηγικού ελέγχου χωρών και πληθυσμών.
Αναλογικά, το ίδιο γίνεται τώρα με τις φαρμακοβιομηχανίες. Η πολιτική τού υποχρεωτικού εμβολιασμού ισοδυναμεί με «πατεντοποίηση» της υγείας, των ίδιων των βιολογικών αυτορρυθμιστικών μηχανισμών τού ανθρώπινου οργανισμού, και με υποκλοπή τής ανοσολογικής του αυτάρκειας από βιοτεχνολογικά εργαστήρια που ελέγχονται από λίγους φαρμακευτικούς εταιρικούς γίγαντες σε στρατηγική συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.3 Δια βίου εξαρτημένοι από τα προϊόντα τους, που στοχεύουν πλέον όχι σε μια περιορισμένη αγορά «ασθενών» αλλά στην απέραντη αγορά των υγιών, όχι μόνο θα είμαστε όλοι μια ανεξάντλητη πηγή κερδοφορίας αλλά κι ελεγχόμενα εξαρτημένοι μέχρι —κυριολεκτικά— τις παραμικρές μας κυτταρικές λειτουργίες.
Αλήθεια, δεν σας έχουν περάσει ποτέ από το μυαλό αυτά κε Γεροτζιάφα; Δεν ξέρετε μήπως ότι το «δήθεν ανασφαλές» εμβόλιο της AstraZeneca έχει απαγορευτεί πλέον στις περισσότερες χώρες (και στην Ελλάδα υπό όρους) και τώρα μόλις η ΕΜΑ εξέδωσε απαγόρευση επίσης για το σκεύασμα της Johnson&Johnson; Τί ποσοστό τού παγκόσμιου πληθυσμού πρέπει ακόμα να θυσιαστεί μέχρι να απαγορευτούν και τα υπόλοιπα βιοτεχνολογικά τέρατα που έχετε αναλάβει με σταυροφορικό πάθος να προωθείτε; Αν πραγματικά «αγωνίζεστε για να προστατέψετε και να θεραπεύσετε τους φτωχούς και τους οικονομικά αδύναμους, τα λαϊκά στρώματα σε όλες τις χώρες σε όλον τον πλανήτη», το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να τους αφήσετε στην ησυχία τους: δεν χρειάζονται εσάς, ούτε τα εμβόλια, ούτε την ιατρική σας· αρκετά έχουν πληρώσει ώς τώρα την τεχνογνωσία σας και τις «προστατευτικές» σας προθέσεις. Κρατήστε για τον εαυτό σας και τους ομοίους σας τα δηλητηριώδη σας δώρα· αν η ανθρωπότητα επιβιώσει, δεν θα επιβιώσει με τη βοήθειά σας αλλά ενάντια στον «πολιτισμό» σας.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1.https://info–war.gr/epitaktiki–i–anagki–gia–emvoliasmo-/?fbclid=IwAR2zXh8yRQTK–GnUa2Y6NvJiXPb69yTq2OSt5eC–cEblEp49fo_qxTGy728,όπου, εκτός των άλλων, προσφεύγει στο ιλιγγιώδες τέχνασμα να χρησιμοποιεί το παράδειγμα ενός βαρύτατα ασθενούς βορειοαφρικανού μετανάστη ως επιχείρημα για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό υγιών! Νωρίτερα, άλλωστε, στον ίδιον δικτυακό τόπο είχε (ανα)δημοσιευθεί άρθρο του με τίτλο «Επιτακτική ανάγκη για εμβολιασμό των εγκύων»: ο άνθρωπος είναι αληθινά αδίστακτος…!
2.https://info–war.gr/o–polakis–psareyei–psifoys–sti–dexameni/, όπου λοιδωρεί έναν πρώην υπουργό του ΣΥΡΙΖΑ επειδή ένιωσε την ανάγκη να σπάσει την «ομερτά» τής συνενοχής στο εμβολιαστικό έγκλημα που στηρίζουν με τη σιωπή τους όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Κι εκτός αυτού, συνεχίζει αμετανόητα να χρησιμοποιεί την κακή λέξη: «ψεκασμένοι»…. Πιπέρι!
3. «Τείχος ανοσίας» το λένε αυτό στην υπηρεσιακή γλώσσα των υγειονομικών επιτελείων. Στην πραγματικότητα —όπως ήδη αποδεικνύεται, αλλά δεν ήταν δύσκολο να το μαντέψει κανείς— λειτουργεί μάλλον σαν «αγωγός νοσηρότητας»… Η μόνη αληθινή ανοσία που μπορεί να χτιστεί είναι μέσ’ από την ίδια τη νόσηση και κατοπινή ανάκαμψη – και προστατεύει αληθινά τους συνανθρώπους του μόνο εκείνος που διατίθεται, νοσώντας σχετικά ο ίδιος, να συμβάλει με τη φυσική του ανοσολογική αντίδραση στη βαθμιαία αποδυνάμωση του ιού. Όθεν και «φιλοτομαριστές μικροαστούς» πρέπει να λέμε όλους τους άλλους…
ΜΙΚΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΑ
ΤΩΝ κ.κ. ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΙ ΓΕΡΟΤΖΙΑΦΑ
AntonPanekkoek, Ο Λένιν σαν φιλόσοφος, μετ. Ζαχαρίας Δεμαθάς, επιμ. Γ. Σιούνας (Ύψιλον, 1981 [1938])
M. Horkheimer / T.W. Adorno, Η διαλεκτική τού διαφωτισμού, μετ. Λευτέρης Αναγνώστου,επίμετρο: Κοσμάς Ψυχοπαίδης (Νήσος (Αθήνα 1996 [1947]).
Heidegger, Martin, «Το ερώτημα για την τεχνική», στο Περί πολιτικής, περί αληθείας, περί τεχνικής, εισαγ.-μετ.-σχόλια: Δημήτρης Τζωρτζόπουλος (Ηριδανός 2011 [1954]).
MichelFoucault, Η γέννηση της κλινικής. Μια αρχαιολογία τού ιατρικού βλέμματος, μετ. Κική Καψαμπέλη (Νήσος Αθήνα 2012 [1963).
GeorgesCanguilhem, Το κανονικό και το παθολογικό, πρόλ. MichelFoucault, μετ.-επίμετρο: Γιώργος Φουρτούνης (Νήσος: 2007 [1966]).
JürgenHabermas, «Tεχνική και επιστήμη ως ιδεολογία», στο Κείμενα γνωσιοθεωρίας και
κοινωνικής κριτικής, εισαγ.-μετ. Λευτέρης Αναγνώστου (Πλέθρον, 1990 [1968]).
René Dubos, Man, Medicine, andEnvironment (Praeger: ΝέαΥόρκη 1968).
IvanIllich,Ιατρική νέμεση. Η απαλλοτρίωση της υγείας, μετ. Βασίλης Τομανάς (Νησίδες:
Σκόπελος 2010 [1975]).
Harris L. Coulter, A History of the Schism in Medical Thought, τόμ. I. The Patterns Emerge:
Hippocrates to Paracelsus, τόμ. II. Progress and Regress: J.B. Van Helmont to
Claude Bernard (Wehawken Book Co.: Ουάσινγκτον 1975/1977).
Κορνήλιος Καστοριάδης, «Η κρίση τής νεωτερικής επιστήμης και ο επιστημονικός
προοδευτισμός», και «Το νόημα της τεχνικής», στο Τα σταυροδρόμια του λαβύρινθου,
μετ. Ζήσης Σαρίκας (Ύψιλον, 1991 [1977)
JacquesEllul, Το τεχνικό σύστημα, μετ.-πρόλ. Γιάννης Δ. Ιωαννίδης (Αλήστου Μνήμης, 2012 [1980]).
MichaelFitzpatrick, Η τυραννία τής υγείας, μετ. Άσπα Γολέμη, επιμ. Βαγγ. Γεωργίου και Θαν. Παπαγεωργίου (Πολύτροπον: Αθήνα 2004 [2001]).
BrianGoodwin, Nature’sDue. Healing of Fragmented Culture (Floris Books: Εδιμβούργο 2007).
Φώτης Τερζάκης, Αντι-επιστημολογικά (Πανοπτικόν: Θεσσαλονίκη 2012)
Peter Gøtzsche, Φονικά φάρμακα και οργανωμένο έγκλημα. Πώς οι μεγάλες εταιρείες φαρμάκων έχουν διαβρώσει την υγεία, πρόλ. Richard Smith, Drummond Rennie, μετ. Σωτηρία Ευθυμίου, επιμ. Χρήστος Πανοτόπουλος (Levantes: Αθήνα 2015 [2013]).
GiorgioAgamben,HomoSacer. Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή, μετ. Παναγιώτης Τσιαμούρας, επιμ. Γιάννης Σταυρακάκης (Scripta 2005 [1998]).
GiorgioAgamben,Πού βρισκόμαστε; Η επιδημία ως πολιτική, μετ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Τάσος Θεοφιλογιαννάκος (Αλήστου Μνήμης: Αθήνα 2020).
DavidCayley, Πανδημικές αποκαλύψεις. Ερωτήματα για την τρέχουσα πανδημία υπό τηθεώρηση του Ιβάν Ίλλιτς, μετ. Τ. Θεοφιλογιαννάκος, Γ. Πινακούλας και Β. Τζούνης,εισαγ. Φ. Τερζάκης (Αλήστου Μνήμης: Αθήνα 20121).
