Ο Δρ Χρίστος Κληρίδης μιλά στο SkalaTimes για την πανδημία και τα ανθρώπινα δικαιώματα

Η πιο κάτω συνέντευξη με τον Πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Δρ Χρίστο Κληρίδη, έγινε τηλεφωνικώς πριν από δύο βδομάδες, όταν τα νέα αυστηρά μέτρα για τους μη εμβολιασμένους έμπαιναν σε εφαρμογή.
Η πανδημία του κορωνοίου έχει ανοίξει ένα σοβαρό θέμα προς συζήτηση: καταπατούνται ή όχι ανθρώπινα δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες με την εφαρμογή μέτρων και διαταγμάτων; Αυτή είναι μια συζήτηση που τα κόμματα δεν έχουν κάνει ούτε εντός ούτε εκτός βουλής, είναι μια συζήτηση που δεν τέθηκε σε καμία δημόσια διαβούλευση, είναι μια συζήτηση που αιωρείται σαν απαγορευμένο θέμα.
«Θεωρώ ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας δίκαιος ισοσκελισμός μεταξύ προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, όπως κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα από Διεθνείς Συμβάσεις, από Ψηφίσματα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και της ανάγκης προστασίας της δημόσιας υγείας», λέει ανάμεσα σε άλλα, στην πιο κάτω άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη ο Δρ Κληρίδης.

Της Γιώτας Δημητρίου

Η πανδημία Δρ Κληρίδη έχει ανοίξει μια συζήτηση περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών. Όφειλε ή όχι το κράτος να μεριμνήσει έτσι ώστε να μην αμφιβάλλουμε σήμερα και να μην τίθεται θέμα αν έχουν ή όχι καταπατηθεί ανθρώπινα δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες;
Θα απαντήσω, λέγοντας ότι ναι, είναι ευθύνη του Κράτους να βεβαιώνετε κάθε φορά που λαμβάνει οποιαδήποτε αναγκαία μέτρα για σκοπούς προστασίας της δημόσιας υγείας, ότι δεν υπάρχει καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Διαφωνώ με την άποψη η οποία είχε εκφραστεί ότι όταν έχεις να αντιμετωπίσεις θέματα δημόσιας υγείας τα ανθρώπινα δικαιώματα μπαίνουν στο περιθώριο ουσιαστικά. Θεωρώ ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας δίκαιος ισοσκελισμός μεταξύ προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, όπως κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα, από Διεθνείς Συμβάσεις, από Ψηφίσματα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της ανάγκης προστασίας της δημόσιας υγείας. Δεν υπάρχει στον ισοσκελισμό αυτό ειδικό βάρος εις το θέμα της προστασίας της δημόσιας υγείας. Και τα δύο μπορεί να μπουν στην πλάστιγκα και να βρεθεί η χρυσή τομή. Πολύ φοβάμαι ότι σε αρκετές περιπτώσεις δυστυχώς, η πλάστιγκα έχει γείρει υπέρ της προστασίας της δημόσιας υγείας, ή της εξυπηρέτησης κάποιων πολιτικών ή οικονομικών σκοπιμοτήτων σε βάρος της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων.

Στην έκθεση για τα θεμελιώδη δικαιώματα του ‘21, του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζητήθηκε και ο αντίκτυπος που είχε η πανδημία στα θεμελιώδη δικαιώματα και στην καθημερινότητα των πολιτών και κυρίως στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Στην Κύπρο το θέμα θα έπρεπε ή όχι να αποτελέσει σοβαρό θέμα συζήτησης εντός της Κυπριακής Βουλής;
Είχα διατυπώσει την άποψη από τις πρώτες κιόλας μέρες του εγκλεισμού, (lockdown τον Μάρτιο του 2020), ότι τα οποιαδήποτε μέτρα σε σχέση με τη πανδημία δεν έπρεπε να αφεθούν στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπουργικού Συμβουλίου και ή του Υπουργού με την έκδοση των γνωστών διαταγμάτων. Ακριβώς η διαδικασία η οποία ακολουθήθηκε, κατά τη γνώμη μου, εκφεύγει της νομιμότητας, αλλά σημαντικότερο είναι ότι δεν υπάρχει δημόσια συζήτηση και δημόσιος διάλογος ο οποίος θα μπορούσε να γίνει μέσα στο πλαίσιο της βουλής. Ούτε δέχομαι ότι επειδή είναι επείγοντα τα μέτρα θα πρέπει να λαμβάνονται χωρίς να προηγηθεί δημόσιος διάλογος. Νομίζω υπάρχει αρκετός χρόνος και αρκετό περιθώριο στη λήψη μέτρων. Βλέπουμε πχ ότι ακόμη και τώρα που λαμβάνονται έκτακτα μέτρα συνεδριάζει η επιτροπή των επιστημόνων, διατυπώνει τις απόψεις της, τις συζητά με τον Υπουργό, πηγαίνει ο Υπουργός στο Υπουργικό Συμβούλιο και μετά εκδίδεται το διάταγμα. Υπάρχει δηλαδή χρονικό πλαίσιο έστω και μίας ημέρας ή δύο ημερών (είναι αρκετός χρόνος) για να συζητηθούν τα θέματα. Μέσα από τη συζήτηση και το brainstorming, ιδιαίτερα μέσα στο κοινοβούλιο, στη βουλή, στην οποία θα ακουστούν και οι απόψεις των επηρεαζομένων οι οποίοι εκτάκτως μπορεί να κληθούν και να δώσουν τις απόψεις τους, υπάρχει σίγουρα μια δημοκρατική διαδικασία λήψης των αποφάσεων που είναι προτιμητέα. Το βλέπουμε αυτό σε όλες τις χώρες της Ευρώπης όπου τα μέτρα αυτά, (πχ Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία), λαμβάνονται μέσα από συζήτηση η οποία γίνεται στο Κοινοβούλιο. Συνεπώς, η διαδικασία η οποία ακολουθήθηκε στην Κύπρο δεν είναι η ενδεδειγμένη, κατά τη προσωπική μου άποψη.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι μόνο ηθικές αρχές αλλά προστατεύονται και ως νόμιμα δικαιώματα κατά το εθνικό και διεθνές δίκαιο. Στο μυαλό αρκετού κόσμου, με ή χωρίς νομικές γνώσεις, αυτά τα δικαιώματα έχουν καταπατηθεί. Θα σας ρωτήσω ευθέως και αν θέλετε απαντάτε. Το να απαγορεύεται από ένα Υπουργικό Συμβούλιο ο ανεμβολίαστος να πάει να φάει σε ένα εστιατόριο, να πάει σε μια καφετέρια, σε ένα γάμο, κτλ, είναι ή όχι καταπάτηση ατομικών ελευθεριών; Την στιγμή που αυτός ο ανεμβολίαστος με Rapid Test μπορούσε μέχρι χθες να πάει, άρα δεν είναι μια επιστημονική άποψη που ώθησε το Υπουργικό Συμβούλιο να πάρει αυτή την απόφαση αλλά νομίζω –είναι κοινό μυστικό- ότι τα μέτρα είναι για να επηρεάσουν, να ωθήσουν, τον κόσμο να πάει να εμβολιαστεί για να μπορεί να κυκλοφορήσει. Άρα αυτό από μόνο του, Δρ Κληρίδη, εσείς ως νομικός, πως το βλέπετε;
Έχω εκφράσει ήδη δημόσια την προσωπική μου άποψη σαν νομικός, θεωρώ ότι το μέτρο αυτό έχει λιγότερο να κάνει με θέματα δημόσιας υγείας και περισσότερο με την προσπάθεια να υποχρεωθούν αυτοί οι οποίοι για τον οποιοδήποτε λόγο επέλεξαν –και είναι δικαίωμα τους συνταγματικό και ατομικό – να μην εμβολιαστούν, να υποχρεώσει αυτά τα άτομα, δημιουργώντας δυσκολίες στην καθημερινότητα τους και στην κοινωνική και ιδιωτική ζωή τους, να εμβολιαστούν. Εξάλλου, και Προεδρικές δηλώσεις, αλλά και του Υπουργού, ήταν προς αυτή την κατεύθυνση. Δηλαδή ότι τα μέτρα λαμβάνονται για να υποχρεωθούν οι ανεμβολίαστοι να εμβολιαστούν. Αυτή η απόφαση κατά τη γνώμη μου αντιβαίνει ψηφίσματα τόσο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όσο και της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης τα οποία 1. Καθιερώνουν την αρχή της μη διάκρισης μεταξύ εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων και ότι αυτή πρέπει να φυλάττεται σαν κόρη οφθαλμού και 2. Ότι το Κράτος, τα κράτη, δεν δικαιούνται να υποχρεώνουν τους πολίτες τους σε εμβολιασμό, είτε άμεσα, είτε έμμεσα.
Θεωρώ επίσης ότι τέτοιου είδους σοβαρά μέτρα, όπως έχω αναφέρει, δεν θα μπορούσαν παρά να ληφθούν μόνο με απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων και σχετική νομοθεσία, ή έγκριση του σχετικού διατάγματος από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και ή εν πάση περιπτώσει θεωρώ επίσης ότι το Κυπριακό Σύνταγμα έχει συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες, σύμφωνα δε με το άρθρο 7 αυτού δεν επιτρέπεται η οποιαδήποτε επέμβαση στην σωματική ακεραιότητα του οποιοδήποτε προσώπου.  Δεν υπάρχουν οποιεσδήποτε εξαιρέσεις σε αυτή την απόλυτη προστασία του Συντάγματος και συνεπώς η επιβολή του μέτρου του εμβολιασμού απαγορεύεται με το Κυπριακό Σύνταγμα δεν επιτρέπεται ο υποχρεωτικός εμβολιασμός και θεωρώ ότι και η έμμεση προσπάθεια επιβολής του μέτρου αυτού είναι εξίσου παράνομη.
Επιπρόσθετα θεωρώ ότι το μέτρο υπερβαίνει και το όριο της αναλογικότητας. Δεδομένου ότι ελήφθη σε μια περίοδο που δεν υπήρχε οποιαδήποτε μελέτη –εξ όσων γνωρίζω- ότι οι ανεμβολίαστοι με rapid test εις τους χώρους εστίασης είχαν δημιουργήσει οποιοδήποτε πρόβλημα, και επιπρόσθετα δεν έχει πεισθεί αν θέλετε ο οποιοσδήποτε, από επιστημονικής άποψης, ότι οι ανεμβολίαστοι με rapid test δημιουργούν οποιοδήποτε πρόβλημα στην συμμετοχή τους στους χώρους εστίασης. Συνεπώς πρόκειται για ένα πολύ δυσανάλογο μέτρο το οποίο δημιουργεί και δυσμενή διάκριση η οποία δεν είναι επιτρεπτή υπό τις περιστάσεις και πιθανότατα να είναι και αντίθετη με το άρθρο 28 του Συντάγματος. το οποίο κατοχυρώνει την ίση μεταχείριση εκ μέρους της πολιτείας όλων των πολιτών.

Μας μιλάτε για άρθρα… Να πούμε ότι κάποιοι συμπολίτες μας έχουν προχωρήσει σε αγωγές, όμως είναι πολύ χρονοβόρες οι διαδικασίες. Θα σας ρωτήσω να μας απαντήσετε ως Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Λόγω της ιδιαιτερότητας της κατάστασης, δεν θα μπορούσε να δοθεί μια προτεραιότητα σε αυτές τις αγωγές; Διότι αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η κατάληξη των υποθέσεων θα σημαίνει κάτι, θα σημαίνει πολλά μάλλον, η κατάληξη αυτών των αγωγών. Άρα, δεν θα μπορούσε να δοθεί μια προτεραιότητα; Διότι από ότι μου έχουν πει άτομα τα οποία έχουν κινήσει αγωγές είναι πάρα πολύ χρονοβόρες.
Όντος, οι διαδικασίες είναι πολύ χρονοβόρες υπήρχε μια απόφαση πέρσι του Διοικητικού Δικαστηρίου ότι τα μέτρα μέσω διαταγμάτων δεν ελέγχονται από το Διοικητικό Δικαστήριο, διότι θεωρούνται σαν πράξεις κυβέρνησης, (actes de gouvernement) και εν πάσει περιπτώσεις δεν είναι διοικητικές πράξεις. Σαν αποτέλεσμα, η μόνη θεραπεία την οποία έχουν οι πολίτες είναι δια της προσφυγής στα επαρχιακά δικαστήρια, εκτός και αν το Ανώτερο Δικαστήριο αποφασίσει διαφορετικά, ότι δηλαδή θα μπορούσε και μπορούν να εφεσιβληθούν οι αποφάσεις αυτές, τα διατάγματα, στα διοικητικά δικαστήρια.  Μέχρι στιγμής όμως όπως έχουν τα πράγματα υποχρεούται κάποιος να προσφύγει στο δικαστήριο για να επιλύσει την διαφορά στο επαρχιακό δικαστήριο, ή αν κατηγορηθεί για παραβίαση των μέτρων να προσβάλει σαν μέρος της υπεράσπισης του την Αντισυνταγματικότητα και ή εκνομη διαχείριση του όλου θέματος.
Όμως, όντος, οι διαδικασίες αυτές είναι πολύ χρονοβόρες, είτε πρόκειται για αστικής φύσεως υπόθεση, είτε για υπεράσπιση σε ποινική υπόθεση, και τελικά καταλήγουν μετά από έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο. Οι εφέσεις στο Ανώτατο Δικαστήριο παίρνουν πάρα πολλά χρόνια δυστυχώς να εκδικαστούν λόγω του απαρχαιωμένου συστήματος που έχουμε, η μεταρρύθμιση δυστυχώς δεν έχει ακόμη περάσει και αν περνούσε υπάρχει πρόνοια στη μεταρρύθμιση, για αμεσότερη επίλυση αυτού του είδους των θεμάτων, με άμεση παραπομπή στο Ανώτερο Δικαστήριο, είτε από το ποινικό δικαστήριο, είτε από το Διοικητικό Δικαστήριο, είτε από το δικαστήριο που εκδικάζει την αστική διαφορά.
Όπως έχουν τα πράγματα, όμως, θα πάρει πολύ χρόνο. Το μόνο το οποίο θα συνιστούσα είναι σε περίπτωση που εκδίδεται μια απόφαση από το πρωτόδικο δικαστήριο, δηλαδή αν πρόκειται για αίτηση σε προσωρινό διάταγμα, εκεί η διαδικασία εκδικάζεται με ταχείς ρυθμούς θα έλεγα, είτε πρόκειται για έφεση σε ποινική υπόθεση που και εκεί η διαδικασία δεν αργεί πάρα πολύ να ζητήσουν από το Ανώτερο δικαστήριο τις εφέσεις να τις ακούσει κατά προτεραιότητα. Η δυνατότητα αυτή υπάρχει και είμαι σίγουρος ότι λόγω της φύσεως των θεμάτων το Ανώτερο Δικαστήριο πολύ πιθανόν να ορίσει τις εφέσεις για να τις ακούσει το συντομότερο δυνατό.

Ερχόμαστε στο θέμα των εξώδικων, για άτομα που δεν φορούσαν μάσκα, που δεν ακολουθούσαν τα διατάγματα. Αυτοί οι άνθρωποι αν θεωρούν ότι νομικά δεν θα έπρεπε να συμβαίνει αυτό και δεν πληρώσουν το όποιο πρόστιμο, τι θα γίνει; Θα βρεθούν στην φυλακή;
Όχι, φυλακή δεν νομίζω να βρεθούν. Εκείνο το οποίο θα γίνει είναι ότι θα παραπεμφθεί η υπόθεση στο αρμόδιο επαρχιακό δικαστήριο και θα εκδικαστεί. Εκεί στο πλαίσιο της εκδίκασης μπορεί να θέσει την υπεράσπιση του για όλα τα θέματα, ανθρωπίνων δικαιωμάτων κτλ και όπως είπα, ο τελικός κριτής θα είναι το Ανώτατο Δικαστήριο. Ενδεχομένως, ανάλογα με το πιο διάταγμα είναι που προσβάλλεται, κάποιες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου να ενεργήσουν πιλοτικά. Να είναι πιλοτικής φύσεως, υπό την έννοια ότι θα καθοδηγήσουν την κρίση τόσο των διωκτικών αρχών, όσο και των δικαστηρίων, για την τελική απόφαση αλλά και των εμπλεκομένων. Δηλαδή, να είμαι πιο συγκεκριμένος, αν πχ αποφασιστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο ότι συγκεκριμένο διάταγμα είναι παράνομο για οποιοδήποτε λόγο, τότε αυτό στέλνει ένα μήνυμα και στις διωκτικές αρχές, αλλά και στους εμπλεκομένους για τον περαιτέρω χειρισμό των υποθέσεων, της συγκεκριμένης, αλλά και των υπόλοιπων υποθέσεων.
Αν αντίθετα, η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα είναι υπέρ της νομιμότητας του σχετικού διατάγματος, αυτό θα είναι καθοριστικό και για τις διωκτικές αρχές για τα υπόλοιπα δικαστήρια, αλλά και για τους εμπλεκομένους.

Πάμε σε ένα πολύ ευαίσθητο θέμα. Τα παιδιά πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο με Rapid Test. Κάποιοι γονείς, έχουμε δει την ομάδα «Ενωμένοι Γονείς», έχουν φέρει αντιστάσεις ως προς αυτό το μέτρο. Εδώ τίθεται ένα θέμα Δρ Κληρίδη, αν ένας γονέας αποφασίσει ότι δεν θα πηγαίνει το παιδί του σχολείο, επειδή δεν θέλει το παιδί του να  κάνει rapid test, ή να φορεί μάσκα, αν το σχολείο αρνείται σε ένα παιδάκι που δεν κάνει το rapid test, να πάει σχολείο, δεν τίθεται θέμα του δικαιώματος στη μάθηση;
Κοιτάξτε, είναι ένα πολύ πρωτότυπο θέμα. Μέχρι πρόσφατα, πχ για το θέμα των εξετάσεων, όπου θα έπρεπε να γίνει ζωντανή εξέταση και έπρεπε να προσκομιστεί rapid test, υπήρχαν περιπτώσεις όπου οι γονείς αρνήθηκαν, διότι πολλές φορές και το ίδιο το παιδί, ανάλογα με την ηλικία του, αρνείται να δεχθεί το rapid test ή ακόμη και να φορέσει μάσκα. Σε αυτές τις περιπτώσεις είχε γίνει πρόνοια για επαναληπτική εξέταση εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας, είχα συγκεκριμένη περίπτωση, και μιλώ εκ πείρας αν θέλετε, και έτσι το πρόβλημα λύθηκε. Δεδομένου ότι υπάρχει το ενδεχόμενο και για την εξ αποστάσεως μάθηση ίσως το Υπουργείο, οι αρμόδιοι φορείς να εξέταζαν το θέμα, (οι ίδιοι λένε ότι πρόκειται για ένα πολύ μικρό ποσοστό), για αυτό το μικρό ποσοστό να παρέχεται η παράλληλη αναμετάδοση του μαθήματος όπως διδάσκεται στους υπόλοιπους ζωντανά στη τάξη, διαδικτυακά και εξ αποστάσεως. Επαναλαμβάνω ότι το ίδιο το Υπουργείο έχει δώσει στατιστικές ότι πρόκειται για ένα ελάχιστο και πολύ μικρό ποσοστό μαθητών οι οποίοι για οποιοδήποτε λόγο αρνούνται είτε να φορέσουν τη μάσκα, είτε να υποβληθούν στο rapid test. Πιστεύω ότι υπάρχουν λύσεις φτάνει να υπάρχει διάλογος και αλληλοκατανόηση. Η επιβολή με μέτρα του αποφασίζω και διατάσσω, διότι εγώ ο πατερούλης του Κράτους ξέρω τι είναι καλύτερο για σένα και για την υγεία σου, νομίζω δεν βοηθά. Και είναι εδώ νομίζω που σαν πολιτεία θα έπρεπε να ήμασταν πιο προσεκτικοί στην αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων και πιο ευαίσθητοι.

Το εμβόλιο είναι υπό δοκιμή. Αυτό δεν το λέμε εμείς, αλλά τα επίσημα έγγραφα του vaccelerate και άλλα επίσημα έγγραφα, όπως επίσης η Κύπρος θα πάρει κάποια εκατομμύρια επειδή συμμετέχει σε αυτές τις δοκιμές, αυτά τα έγγραφα δεν είναι μυστικά, ήταν δημοσιευμένα στο PIO. Το να αναγκάζεται έμμεσα ή άμεσα (όπως πχ στην Αυστρία) ο κόσμος να εμβολιαστεί με ένα υπό δοκιμή εμβόλιο ακόμη και αν αύριο αποδειχθεί ότι είναι το καλύτερο εμβόλιο που έχει ανακαλύψει η ανθρωπότητα, όμως το να αναγκάζεται ο κόσμος έμμεσα ή άμεσα να εμβολιαστεί με ένα υπό δοκιμή εμβόλιο θυμίζει ή όχι τους κανόνες της Νυρεμβέργης;
Δεν ξέρω αν υπάρχει ο συσχετισμός αυτός, δεν θα ήθελα να το σχολιάσω. Διότι στην Νυρεμβέργη είχαμε δίκες Ναζιστών οι οποίοι έκαναν πειράματα πάνω στον Εβραϊκό λαό, υπό μορφή….μπορεί να μην είναι ακριβώς ανάλογη περίπτωση δεν θα ήθελα να συγκρίνω τα δύο.
Όμως, όπως έχω πει ο υποχρεωτικός εμβολιασμός στην Κύπρο θεωρώ ότι είναι αδύνατο να περάσει ενόψει των προνοιών του Συντάγματος και του Άρθρου 7, το οποίο διαφοροποιεί αν θέλετε και την Κυπριακή Έννομη Τάξη από άλλες χώρες, όπως είναι η Ελλάδα πχ , ή η Αυστρία, ή η Γαλλία, που έχει επιβληθεί ο υποχρεωτικός εμβολιασμός σε ορισμένες κατηγορίες πολιτών. Άρα, δεν θεωρώ ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός μπορεί αν είναι στις σκέψεις του Υπουργείου ή της Κυβέρνησης. Αλλά, όντος ο έμμεσος εμβολιασμός με τον τρόπο ο οποίος επιχειρείται είναι άγαρμπος.

Αν κάποιος άτομο έχει σοβαρές παρενέργειες από το εμβόλιο, υπάρχει κάποιο νομοθετικό πλαίσιο για τη κάλυψη τέτοιων περιστατικών; Τη στιγμή που οι ίδιες οι εταιρείες αποποιούνται της όποιας ευθύνης διότι λένε ξεκάθαρα ότι είναι υπό δοκιμή και ότι σε δύο χρόνια θα μπορούμε να εξάγουμε τα οποιαδήποτε συμπεράσματα. Υπάρχει κάποιο νομοθετικό πλαίσιο απ΄’ ότι γνωρίζεται, για άτομα με πιθανές σοβαρές παρενέργειες;
Υπάρχει η Χάρτα των Δικαιωμάτων των Ασθενών η οποία έχει θεσμοθετηθεί από τη βουλή των Αντιπροσώπων. Υπάρχουν Διεθνείς Συμβάσεις όπως είναι η Διεθνής Σύμβαση του Οβιέδο για την απαγόρευση του υποχρεωτικού εμβολιασμού και υπάρχει και το αστικό δίκαιο όπου και σε όποια περίπτωση ήθελε καταδειχθεί ότι ο εμβολιασμός δεν θα έπρεπε να είχε προηγηθεί ή και αποδειχθεί στο δικαστήριο ότι χορηγήθηκε κάτω από συνθήκες που συνιστούν αμέλεια των εμπλεκομένων τότε μπορεί να επέχει ευθύνη το κράτος. Αλλά, αντιλαμβάνεστε ότι είναι πολύ δύσκολες αυτές οι υποθέσεις ακόμη και για συνήθη ιατρική αμέλεια πολύ δύσκολα αποδεικνύεται στο δικαστήριο. Χρειάζεται πολλή επιστημονική μαρτυρία για να πεισθεί ένα δικαστήριο ότι όντος υπήρχε ιατρική αμέλεια και συνεπώς δεν θεωρώ ότι αυτό απάντηση στα θέματα του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός, όπως έχω πει, στην Κύπρο δεν μπορεί να γίνει λόγω του Άρθρου 7 του Συντάγματος και λόγω των Διεθνών Συμβάσεων όπως είναι του Οβιέτο που απαγορεύει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό.

Τελευταία ερώτηση, κ. Κληρίδη σε λίγους μήνες θα ξεκινήσει η προεκλογική περίοδος για τις προεδρικές εκλογές, το πώς χειρίστηκε ο κάθε υποψήφιος το ζήτημα της πανδημίας πιστεύουμε ότι θα παίξει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο στην κρίση και στην απόφαση του κόσμου, ένας ΠτΔ ο οποίος θεωρεί ότι μπορούμε να εξαναγκάσουμε τον κόσμο να βάλει ένα υπό δοκιμή εμβόλιο, ακόμη και αν καταπατούνται κάποια ανθρώπινα δικαιώματα….. δεν θα έπρεπε να επιλέξουμε ένα πρόεδρο ο οποίος θα πρέπει πρώτα από όλα να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Βεβαίως αυτό είναι πολύ υποκειμενικό. Αν ρωτήσετε τον Πρόεδρο θα πει ότι σέβομαι τα ανθρώπινα δικαιώματα, προστατεύοντας την υγεία προστατεύω και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι θέματα τα οποία έχουν πάντοτε απάντηση και αντίλογο. Από εκεί και πέρα, ο καθένας θα κάνει τις δικές του επιλογές βεβαίως και ενδεχομένως και η όλη διαχείριση του θέματος να έχει το δικό της αντίκτυπο στο εκλογικό σώμα. Όμως, παρατηρώ ότι και τα κόμματα στη Κύπρο δεν θα έλεγα ότι ήταν άκρως αρνητικά για τις αποφάσεις οι οποίες έχουν ληφθεί. Μπορεί να ακούστηκε κάποια ήπια κριτική αλλά σε τελική ανάλυση δεν βλέπω τη βουλή ή και τα κόμματα να αναλαμβάνουν οποιοδήποτε πρωταρχικό ρόλο στον τομέα αυτό. Νομίζω έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά και έχουν αφήσει το θέμα στα χέρια κατά αποκλειστικότητα της εκτελεστικής εξουσίας, του Υπουργού και του Υπουργικού Συμβουλίου. Αυτό θα το κρίνει βεβαίως ο καθένας από εμάς στον κατάλληλο χρόνο.

Μα νομίζω είναι ηλίου φαεινότερον ότι τα κόμματα όλα, ανεξαιρέτως, έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά και δεν υπήρξε ούτε αντιπολίτευση, ούτε κάποια αντίθεση σε κανένα απολύτως μέτρο.
Αυτή είναι μία διαπίστωση αν θέλετε που κάνουν πάρα πολλοί και αυτό βεβαίως στην Δημοκρατία θα κριθεί στον κατάλληλο χρόνο.

Κλείνω με αυτό, κάποιοι, δεν ξέρω αν είναι εις γνώση σας ή όχι, συζητούν το όνομα του Δρ Χρίστου Κληρίδη για τις προεδρικές εκλογές του 2023. Θέλετε να σχολιάσετε;
Εγώ έχω πει κατ΄επανάληψη, γιατί μου έχει τεθεί αυτό το ερώτημα και από άλλους συναδέλφους σας, αυτή τη στιγμή είμαι αφοσιωμένος ψυχή τε και σώματι στην προώθηση των συμφερόντων της δικαιοσύνης και όλων των συναδέλφων, υπό την ιδιότητα μου σαν Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Εργάζομαι νυχθημερόν για το Σύλλογο, για τα μέλη μας, έχει γίνει πάρα πολύ δουλειά και θεωρώ ότι με την υπομονή και την επιμονή θα αναβαθμιστεί ο λειτουργός της δικαιοσύνης στο επίπεδο που έπρεπε να ήταν μέχρι σήμερα. Άρα, η σκέψη μου είναι σε αυτή τη κατεύθυνση.

Σας ευχαριστούμε για το χρόνο σας
Και εγώ σας ευχαριστώ, καλά Χριστούγεννα και ευτυχές το νέο έτος.