Ο Ανδρέας Νικολαϊδης είναι Κύπριος ηθοποιός, με καταγωγή από την Αθηαϊνου, είναι επίσης ένας εξαιρετικός συγγραφέας που κατάφερε να ξεχωρίσει από το πρώτο του κιόλας βιβλίο «Ο Κρανιακός Ιππόκαμπος». Επιπλέον, είναι μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα και καλλιεργημένη προσωπικότητα και εύκολα μπορεί να το διαισθανθεί κανείς αυτό, είτε διαβάζοντας το βιβλίο του, είτε διαβάζοντας την πιο κάτω συνέντευξη, που έδωσε ο κύριος Ανδρέας Νικολαϊδης στο SkalaTimes.
Μέσα από μια συνέντευξη, βουτιά στα εσώψυχα του ηθοποιού-συγγραφέα, αλλά και βουτιά στο τρόπο που αυτός βλέπει τη ζωή, τις τέχνες, τον έρωτα, μέσα από μία συνέντευξη που πραγματικά απόλαυσα, ανάμεσα σε άλλα, ο ταλαντούχος αυτός καλλιτέχνης λέει: «Δεν πιστεύω στην δικαιοσύνη, ούτε με την αστική διάσταση της έννοιας, και σίγουρα ούτε με την φυσική που επικαλείται ο Νίκος Καζαντζάκης. Δεν θα ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα, όπως τελειώνουν τα παραμύθια, εκτός κι αν πιστέψουμε σε παραδείσους και στα παραμύθια. Ειδικά στη χώρα μας μπορεί κάποιος να πει ότι πιστεύει στη δικαιοσύνη; Και βέβαια δεν έχω αυταπάτες ότι αλλού βασιλεύει η αγία δικαιοσύνη. Και αλίμονο υπάρχουν και τα απείρως χειρότερα, όπως το να γεννηθείς σε μια βάρκα, ή σε ένα πολεμικό πεδίο. Πρέπει να αγωνιζόμαστε ασταμάτητα, αν μη τι άλλο για όσο το δυνατό λιγότερες ήττες. Η φυσικότητα είναι η αδικία κι όχι η δικαιοσύνη. “Κι όχι αυταπάτες προπαντός”, λέει κι ο ποιητής».
Της Γιώτας Δημητρίου
Το βιβλίο «Ο Κρανιακός Ιππόκαμπος» από τις Εκδόσεις Ίαμβος είναι η πρώτη σου συγγραφική δουλειά. Πώς προέκυψε το βιβλίο αυτό;
Θα έλεγα ότι γεννήθηκε από μεγάλη επιθυμία, όπως λένε ότι συμβαίνει και με τα παιδιά του έρωτα. Δεν είχα σκοπό να εκδώσω και δεν φαντάστηκα ποτέ αυτή την εξέλιξη, που τώρα μάλιστα μιλώ για αυτό, αλλά φτάνοντας στο τέλος πίστεψα ότι αυτή η ιστορία είχε κάτι να πει και άξιζε να οδηγηθεί στο τυπογραφείο.
Η σχέση σου με το γράψιμο πότε θυμάσαι να ξεκινά;
Ήταν μια ανάγκη έκφρασης ή διεξόδου την οποία ευτυχώς ανακάλυψα πολύ νωρίς, έφηβος κιόλας.
Κρανιακός Ιππόκαμποςείναι το όργανο του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο για την μνήμη του ανθρώπου και επίσης είναι και το αλογάκι του βυθού της θάλασσας. Ο τίτλος του βιβλίου σου τι σημαίνει;
Ο τίτλος είναι μια απόπειρα λογοπαιγνίου, που κρύβει και μια ειρωνεία, καθώς το όργανο αυτό καθορίζει τη μνήμη του ήρωα˙ ταυτόχρονα τον καταδικάζει σε μια ατέρμονη παραγωγή σκέψης και διαρκή κίνηση αντίστοιχη του θαλάσσιου αυτού αρσενικού πλάσματος που τυγχάνει να είναι ένας αδέξιος κολυμβητής και έχει μάλιστα το χαρακτηριστικό της ζωοτοκίας. Ο ήρωας λοιπόν πασχίζει να κολυμπήσει στον χώρο-χρόνο της μνήμης, σε ένα βυθό που ο ίδιος φτιάχνει; ίσως.
Υπήρξαν κάποια μηνύματα που ήθελες να στείλεις μέσα από το βιβλίο αυτό;
Το κυρίαρχο θέμα που με απασχόλησε ήταν το ζήτημα δικαιοσύνης και ίσως να αποτέλεσε τον σπόρο αυτής της δημιουργίας. Δυστυχώς, η ιστορία δεν διέπεται από αισιοδοξία και όσο πάω όλο και πιο βαθιά συμφωνώ με τον αντιήρωά μου, ότι η δικαιοσύνη είναι άλλο ένα φαντασιοκόπημα παρηγοριάς του ανθρώπου.
Τι εννοείς όταν λες ότι η δικαιοσύνη είναι άλλο ένα φαντασιοκόπημα παρηγοριάς του ανθρώπου; Δεν πιστεύεις στην δικαιοσύνη; Στο κάρμα; Σε εκείνο το γνωστό του Καζαντζάκη: Υπάρχει στον κόσμο τούτον ένας μυστικός νόμος —αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ‘ταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος— σκληρός κι απαραβίαστος: το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται;
Δεν πιστεύω στην δικαιοσύνη ούτε με την αστική διάσταση της έννοιας, και σίγουρα ούτε με την φυσική που επικαλείται ο Νίκος Καζαντζάκης. Δεν θα ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα, όπως τελειώνουν τα παραμύθια, εκτός κι αν πιστέψουμε σε παραδείσους και στα παραμύθια. Ειδικά στη χώρα μας μπορεί κάποιος να πει ότι πιστεύει στη δικαιοσύνη; Και βέβαια δεν έχω αυταπάτες ότι αλλού βασιλεύει η αγία δικαιοσύνη. Και αλίμονο υπάρχουν και τα απείρως χειρότερα, όπως το να γεννηθείς σε μια βάρκα, ή σε ένα πολεμικό πεδίο. Πρέπει να αγωνιζόμαστε ασταμάτητα, αν μη τι άλλο για όσο το δυνατό λιγότερες ήττες. Η φυσικότητα είναι η αδικία κι όχι η δικαιοσύνη. “Κι όχι αυταπάτες προπαντός”, λέει κι ο ποιητής.
Ο ήρωας του βιβλίου, ένας διαφορετικός αντιήρωας χωρίς φαινομενικές δόξες ή κάτι σημαντικό, περνά από διάφορες ψυχολογικές διακυμάνσεις και η πένα σου μας μεταφέρει αυτές τις ψυχολογικές του διακυμάνσεις. Πόσο δύσκολο είναι αυτό και ποιες γνώσεις ψυχολόγου οφείλει να έχει ένας συγγραφέας για να μπορεί να μεταφέρει την ψυχολογία του ήρωα του -με τον καλύτερο δυνατό τρόπο – στον αναγνώστη;
Νομίζω αυτό που βοήθησε εμένα ήταν τα θεατρικά εφόδια που μοιραία κουβαλώ. Η σχέση μου, δηλαδή, με την υποκριτική, την ανάλυση ρόλων και έργων ίσως να ήταν αυτά που μου χάρισαν μια δυνατότητα περαιτέρω παρατήρησης. Σίγουρα ένας συγγραφέας οφείλει να μελετά και να ερευνά στις περιπτώσεις που η σκέψη του τον φέρνει αντιμέτωπο με την άγνοια ή έστω την απορία. Προσωπικά αυτές είναι και οι στιγμές που με ενθουσιάζουν, καθώς ένας εαυτός μου με οδηγεί και ένας άλλος μου εαυτός με σέρνει.
Χειρίζεσαι την ελληνική γλώσσα στο βιβλίο με μια μαεστρία και πολύ έντεχνα. Αυτό ήταν κάτι το έμφυτο, κάτι που καλλιέργησες με τα χρόνια ή ήταν κάτι που το απέκτησες μέσα από διάβασμα;
Σας ευχαριστώ. Δεν μπορώ να ξέρω τι είναι αυτό που συντέλεσε, πιθανόν όλα να παίζουν τον ρόλο τους. Αυτό που ξέρω, και ανακαλύπτω όσο πάει και πιο πολύ, είναι η ποιητική οδός την οποία λαχταρώ να επιστρατεύω και πολλές φορές είναι, όχι μόνο, λυτρωτική αλλά και διασωστική θα έλεγα στον πεζό λόγο.
Στο βιβλίο υποβόσκει και ένα συγκρατημένο έξυπνο –ευφυέστατο τολμώ να πω- χιούμορ. Μπορεί να είναι το χιούμορ ένα αλατοπίπερο στη λογοτεχνία;
Αλίμονο, ναι. Όχι μόνο στη λογοτεχνία αλλά και στην ζωή την ίδια.
Είσαι Συγγραφέας και ηθοποιός. «Ηθοποιός σημαίνει φώς!» λέει η γνωστή ρήση. Ωραία. Και συγγραφέας τι σημαίνει;
Γράφοντας τον Κρανιακό Ιππόκαμπο βίωσα την απόλυτη ηδονή μιας ευλογημένης ασυδοσίας. Όντας στο χώρο των τεχνών, η διαδικασία της συγγραφής αυτού του έργου ήταν η πιο ελεύθερη και η πιο επαναστατική περίοδος που βίωσα ως δημιουργός. Για μένα, λοιπόν, συγγραφέας σημαίνει να έχεις την ευθύνη ενός θεού.
Για σένα τι σημαίνει καλό βιβλίο και ποιοι οι δικοί σου αγαπημένοι συγγραφείς;
Καλό βιβλίο είναι αυτό που σου χαρίζει λίγη ζωή ακόμα. Όσο για συγγραφείς «ανασταίνομαι» με τους μεγάλους κλασσικούς. Πολλοί οι αγαπημένοι.
Το συγγραφέα ήρωα σου (ή αντιήρωα) τον αντιγράφει κάποιος. Ή πιο σωστά του κλέβει τα γραφόμενα του. Ζούμε στην εποχή της αντιγραφής; (μιλάω συγγραφικά) Ζούμε κατά την άποψη σου στην εποχή που όλο και λιγοστεύει η αυθεντικότητα στο γράψιμο; Οκ μπορεί να μην κλέβουν χειρόγραφα όπως στην ιστορία του βιβλίου σου, αλλά γενικότερα υπάρχει μια αντιγραφή και έλλειψη αυθεντικότητας στο γράψιμο κατά τη γνώμη σου;
Δεν είμαι ειδικός και σίγουρα δεν μπορώ να έχω τόση μεγάλη εικόνα, ωστόσο μπορώ να παρατηρήσω πως όλο και πιο πολλοί αποφασίζουν να γράψουν. Ειδικά την περίοδο της πανδημίας, εξ όσων γνωρίζω, σημειώθηκε τρελή αύξηση στις εκδόσεις. Αν επικαλεστώ την απλή επαγωγική μέθοδο, η λειψυδρία αυθεντικότητας είναι απότοκο του σύγχρονου κόσμου, που ενώ εξυμνείται η διαφορετικότητα καταντήσαμε όλοι να είμαστε ένα. Και όταν λέω ένα, δεν εννοώ ως μια ενιαία κοινότητα που διεκδικεί αλλά ως ένα προϊόν που διεκδικείται. Είμαστε όλοι ένα, αλλά προϊόν. Υποθέτω, λοιπόν, ότι αυτό έχει αντίκτυπο και στη συγγραφική παραγωγή.
Τι χρειάζεται για να μπορεί κανείς να είναι αυθεντικός στο γράψιμο του;
Μάλλον αυτό είναι το χάρισμα του καθενός, το άστρο του. Είτε είσαι, είτε δεν είσαι.
Για σένα Ανδρέα τι μπορεί να αποτελέσει υλικό για έμπνευση ή ποιες καταστάσεις μπορούν να σε γεμίσουν έτσι ώστε να γράψεις;
Όλα μπορούν να αποτελέσουν υλικό, όμως αυτό δεν είναι το ζητούμενο, είναι το δεδομένο. Αυτό που επιβάλλεται είναι τα εργαλεία, η παρατήρηση και αλίμονο η ικανότητα. Τώρα, τι σε σπρώχνει στο χαρτί, μάλλον είναι ανάλογα με τις ανησυχίες του κάθε δημιουργού.
Θα μπορέσουν οι τέχνες να είναι το μεγάλο μας όπλο απέναντι στις όποιες κρίσεις περνά η ανθρωπότητα;
Δεν είμαι αισιόδοξος ως προς την ανθρωπότητα και δυστυχώς το δείγμα είναι αρκετών χιλιάδων χρόνων. Φοβάμαι όμως ότι βρισκόμαστε πια στο έλεος της ευσπλαχνίας των εξουσιών και αν ποτέ αλλάξει κάτι προς το καλύτερο θα είναι από κάποιον τρελό που αγαπά την ποίηση. Δεν τρέφω αυταπάτες ότι η τέχνη θα αλλάξει τον κόσμο, μπορεί όμως να βοηθήσει τους ανθρώπους, τον κάθε ένα ξεχωριστά, να ομορφύνει την ύπαρξή του. Παράδειγμα αποτελεί η περίοδος εγκλεισμού λόγω της πανδημίας, πολλοί επέστρεψαν στα βιβλία, στις ταινίες, στη μουσική, στον χορό. Μπορεί να μην ήταν, λοιπόν, μεγάλο όπλο, ήταν σίγουρα γιατρικό˙ και σίγουρα από την σπουδαία τέχνη καλλιεργούνται γενναία «αντισώματα», αν επικαλεστώ και την ορολογία των καιρών.
Και η λογοτεχνία; Ποιος ο ρόλος της στις καλύτερες μέρες που διαχρονικά και πάντα καρτερεί η ανθρωπότητα σε πολλές και διαφορετικές εποχές;
Αριστουργήματα είχαν γραφτεί και πριν τους μεγάλους πολέμους, αριστουργήματα ήταν και συνεχίζουν να είναι εκεί στις βιβλιοθήκες ακόμα και σήμερα που άνθρωποι πεθαίνουν από πείνα, που παγώνουν στα νερά, που σκοτώνονται για μια πατρίδα ή κάποιο θεό. Το πολύ να απαγγελθεί κανένας στίχος για επικήδειο. Δεν θα έρθουν καλύτερες μέρες με την λογοτεχνία, μπορεί όμως να εμπνεύσει για καλύτερες μέρες, να χαρίσει έστω αυτή την ελπίδα.
Aν δεν ελπίζουμε στις καλύτερες μέρες, αυτές που αφήνουν ως επίγευση τα καλά κλασικά βιβλία, τότε ποιο το νόημα Ανδρέα Νικολαϊδη;
Όπως η λειτουργία της αναπνοής είναι μια αναγκαία ακούσια λειτουργία, έτσι και το ένστικτο των ανθρώπων για να καλυτερέψουν τη ζωή τους. Το νόημα το βρίσκει, το επιλέγει ο καθένας. Ποιο να ήταν άραγε το νόημα εκείνης της γελαστής γυναίκας που μάζευε βαμβάκι στο Ανόι; ή εκείνου του ρωμαλαίου άντρα που κουβάλησε την πρώτη πέτρα της πυραμίδας;
Ενδιαφέρον….Σήμερα που σε βρίσκουμε συγγραφικά;
Με βρίσκετε στη Νήσο του Χαλκουντάν! Μόλις έχει κυκλοφορήσει ένα ιστορικό μυθιστόρημά μου από τις εκδόσεις Γκοβόστη και μέσα στη χρονιά θα οργανώσω παρουσιάσεις στις πόλεις της νήσου. «Η νήσος του Χαλκουντάν, μια κωμικοτραγική ιστορία», είναι ένα ιδιαίτερα προκλητικό και πρωτότυπο εγχείρημα για μένα, αφού καταπιάστηκα με όλη την ιστορία της Κύπρου, από το σημείο μηδέν μέχρι και σήμερα. Χρειάστηκε πολύ δουλειά και μετά από τρία χρόνια περίπου έρευνας και συγγραφής, τώρα επιβάλλεται μια ηρεμία.
Και που σε βρίσκουμε τηλεοπτικά και θεατρικά;
Τηλεοπτικά στην κρατική μας τηλεόραση στα Χάλκινα Χρόνια και στον ρόλο του Κωσταντή. Ένας ρόλος και μια συνεργασία την οποία απολαμβάνω ιδιαίτερα. Και θεατρικά έχω την πρώτη μου συνεργασία με το Θέατρο Ροή και την Βαλεντίνα Σοφοκλέους στο έργο «Μαρία Κάλλας, πριν το τέλος», με δικό μου κείμενο και σκηνοθεσία.
Όταν σε ρωτάνε τι επάγγελμα κάνεις, τι απαντάς;
Ηθοποιός, γιατί συνήθως κάτι θυμίζω, κάπου με έχουν ξαναδεί.
Δημιουργείς καλύτερα όταν είσαι ερωτευμένος ή όταν είσαι μόνος;
Δεν μπορώ παρά να είμαι μόνος για να δημιουργήσω. Σίγουρα μπορεί να συνυπάρχει ο έρωτας και οτιδήποτε άλλο στη ζωή, όμως αν δεν γίνω ερημίτης την εποχή της δημιουργίας, την ώρα εκείνη, δεν θα καταφέρω τίποτα.
Για σένα τι ρόλο παίζει ο έρωτας στο δημιουργικό κομμάτι της ζωής σου;
Κανέναν. Η ανάγκη μου για δημιουργία είναι ακόμα αειθαλής μέσα μου, είτε υπάρχει άνοιξη είτε καταχνιά.
Στις εποχές που ζούμε υπάρχει έρωτας έτσι όπως τον συναντάμε στα σπουδαία κλασικά βιβλία λογοτεχνίας;
Υπάρχει. Τουλάχιστον εγώ έτσι τον αναζητώ και με αυτούς τους όρους θέλω να τον βιώνω. Απλώς αυτή η έρμη «συγχρονικότητα» του κόσμου, όπως αναφέρεται και στον Κρανιακό Ιππόκαμπο, όλο και μας απομακρύνει από αυτόν τον κόσμο και γι αυτό χρειάζεται κόπος και στον έρωτα και φυσικά στην ίδια την ύπαρξη.
Τέλος, θα ήθελα να κλείσουμε με κάποιους αγαπημένους σου στίχους (από ποίημα ή τραγούδι) ή προτάσεις από κάποιο λογοτεχνικό έργο (δικό σου ή κλασικών ή άλλων), που αγαπάς ιδιαίτερα.
Ένα μικρό απόσπασμα από το κείμενο τουΣτινγ Ντάκερμαν, Η ανάγκη μας για παρηγοριά: «Αλλά υπάρχουν και κάτι παρηγοριές, που φτάνουν απρόσκλητες και γεμίζουν την κάμαρα με αγαπημένους ψιθύρους. Είμαι η ευχαρίστησή σου-αγάπα τις όλες! Είμαι το ταλέντο σου- σπατάλησέ το όπως τον εαυτό σου! Είμαι ο πόθος της επιθυμίας σου- μόνο οι φιλήδονοι ζουν! Είμαι η μοναξιά σου-περιφρόνησε τους ανθρώπους! Είμαι η επιθυμία του θανάτου- κόψε!»
- Απαγορεύεται η αναδημοσίευση της συνέντευξης χωρίς τη γραπτή έγκριση του SkalaTimes
