Εκφώνηση Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπως Μιχαηλίδου, με την ευκαιρία της επίδοσης της Ετήσιας Έκθεσης 2020 στην Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων 21 Φεβρουαρίου 2022
Έντιμη κυρία Πρόεδρε της Βουλής των Αντιπροσώπων,
Η εμφάνιση της πανδημίας, σε μια περίοδο που κυριαρχούσε η αίσθηση του απόλυτου ελέγχου της καθημερινότητας, ήρθε να ανατρέψει αυτή την ψευδαίσθηση και έθεσε τις κοινωνίες μπροστά από σημαντικά διλήμματα και ατομικές επιλογές. Οι κοινωνίες, βρέθηκαν απροετοίμαστες να διαχειριστούν την έκταση της υγειονομικής κρίσης, ιδιαίτερα σε επί μέρους τομείς, όπως τα συστήματα υγείας, την πρόνοια και την εκπαίδευση.
Η ασφάλεια της υγείας, κυριάρχησε έναντι άλλων δικαιωμάτων, όπως της ελεύθερης διακίνησης των πολιτών. Η δε παρατεταμένη απομόνωση επέφερε, όπως δείχνουν πρόσφατες έρευνες, σοβαρές ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις στα παιδιά, και έθεσαν σε κίνδυνο την ευημερία τους. Στην ψυχική υγεία – τόσο σημαντική στην παιδική ηλικία ώστε το παιδί να καταφέρει να κατακτήσει τις αναπτυξιακές του προκλήσεις – δεν δόθηκε η ανάλογη προσοχή.
Δεν θα ήταν καθόλου υπερβολή να πω ότι, πέτυχε διάνα το σλόγκαν το οποίο ο ΠΟΥ υιοθέτησε για την εκστρατεία που οργάνωσε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας στις 10 Οκτωβρίου, «Ψυχική υγεία για όλους: ας το κάνουμε πραγματικότητα» αναγνωρίζοντας τις σοβαρές, πολύπλοκες και διαχρονικές επιπτώσεις που η Πανδημία επέφερε στην ψυχική υγεία των ανθρώπων, και ιδιαιτέρως σε ευάλωτες ομάδες, όπως τα παιδιά.
Τα τελευταία δύο χρόνια και στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων μου, έθεσα ως προτεραιότητα, να διερευνήσω τις επιπτώσεις των μέτρων για περιορισμό της πανδημίας στην ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των παιδιών, και να παρέμβω εκεί όπου, οι όποιες αποφάσεις ή προοπτικές, δεν έθεσαν ως προτεραιότητα το Συμφέρον του Παιδιού. Στόχευση μου: να περιοριστούν κατά το δυνατόν οι δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών. Δυστυχώς ήταν η επικρατούσα άποψη παιδιών και επαγγελματιών, με τους οποίους είχα συναντήσεις, πως δεν δόθηκε η απαιτούμενη και αναμενόμενη προσοχή σε θέματα ψυχικής υγείας. Οι δε απαντήσεις που έδωσαν τα ίδια τα παιδιά, υπερτόνισαν ότι, επίκεντρο της όλης διαχείρισης ήταν η σωματική υγεία χωρίς να διασυνδεθεί με την ψυχική. Τα παιδιά θεωρούν σοβαρότερες τις επιπτώσεις στη ζωή και στην ψυχική τους υγεία από τις επιπτώσεις του ιδίου του ιού. Μίλησαν για χαμένη παιδικότητα, χαμένες εμπειρίες, κίνητρο για ζωή, άγχος, φοβίες, ανασφάλεια, αστάθεια και αποδιοργάνωση της ζωής τους. Παιδιά με αναπηρίες, βίωσαν κοινωνική απομόνωση, αυξημένα επίπεδα στρες στην οικογένεια, επιθετικότητα και κόπωση. Οι επαγγελματικές προκλήσεις ή και ψυχολογικές και συναισθηματικές επιπτώσεις και στους γονείς, τους εμπόδισαν να ασκήσουν αποτελεσματικά τη γονική τους μέριμνα.
Κοινωνική απομόνωση, αποχή από τις σχολικές κοινότητες, διαφοροποίηση της καθημερινής τους ρουτίνας, όλα επενδυμένα με τον κίνδυνο της απώλειας, της ασθένειας και του επαπειλούμενου θανάτου αγαπημένων προσώπων, υπήρξαν στρεσσογόνοι παράγοντες στη ζωή των παιδιών.
Δεν επιτρέπεται όμως να παραγνωρίσω τις άοκνες προσπάθειες και την αφοσίωση όλων των επαγγελματιών, οι οποίοι κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες, εργάστηκαν με και για τα παιδιά, με καινοτόμους και πρωτότυπους τρόπους ώστε να τα προστατεύσουν από τα χειρότερα.
Τα προβλήματα και οι δυσχέρειες που ανέδειξε η νέα κατάσταση πραγμάτων, ως συνέπεια του covid-19, είναι μια ευκαιρία διερεύνησης και αναστοχασμού, ώστε να μας οδηγήσουν σε αναθεώρηση του τρόπου που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία και Πολιτεία τα παιδιά και την παιδική ηλικία. Αξιοποιώντας στη πράξη τα νέα δεδομένα, να προχωρήσουμε σε ένα καλά σχεδιασμένο προγραμματισμό στη βάση των δικαιωμάτων του παιδιού, ώστε κατά το δυνατόν, να αποκαταστήσουμε τη ζημιά που έχει ήδη γίνει στα παιδιά τα τελευταία δύο χρόνια και να προλάβουμε τον αντίκτυπο της στο μέλλον.
Αναμένω ότι το Κράτος μέσα από παιδοκεντρικές πολιτικές θα επενδύσει κατά προτεραιότητα στα παιδιά και στις οικογένειές τους και θα στοχεύσει στην ολιστική προστασία της υγεία τους.
