Να μου επιτρέψετε να προσφωνήσω και να καλωσορίσω ξεχωριστά τον αγαπητό φίλο Κώστα Γαβρά. Αγαπητέ Κώστα,
είναι πραγματικά πολύ σημαντική, ξεχωριστά τιμητική, η δική σας παρουσία εδώ απόψε στην εκδήλωση αυτή για τον κυπριακό κινηματογράφο. Η παρουσία μιας εμβληματικής μορφής του γαλλικού και του ελληνικού, ή μάλλον του ευρωπαϊκού και του διεθνούς κινηματογράφου, όχι μόνο τιμά την εκδήλωση αυτή για τον κυπριακό κινηματογράφο, αλλά δίνει ενθάρρυνση και ηθικό στήριγμα στους δημιουργούς μας. Σε ευχαριστούμε που είσαι εδώ μαζί μας και για τα όσα εύστοχα και τόσο σοφά μας είπες προ ολίγου.
Παρακαλώ να μου επιτρέψετε να συγχαρώ και να ευχαριστήσω προσωπικά τον Πρόεδρο της Κυπριακής Κοινότητας της Γαλλίας, τον αδελφικό φίλο Ευαγόρα Μαυρομμάτη (αν και θα πρέπει να σας διαβεβαιώσω ότι η επιλογή της ταινίας «Το τάμα του Ευαγόρα / Le voeu d’Evagoras» στο πρόγραμμα, με το όνομά του μέσα στον τίτλο, αποτελεί καθαρή σύμπτωση!). Είναι πολύ στενή η προσωπική μας σχέση, αλλά και πάλι αυτό δεν επηρεάζει την κρίση μου: τον συγχαίρω και τον ευχαριστώ και γι’ αυτή την τιμητική του κινηματογράφου μας και για όλα τα άλλα που κάνει για την Κύπρο στη Γαλλία. Ευχαριστίες οφείλουμε βέβαια και σε όλους τους συνεργάτες του στην Κοινότητα, όπως επίσης και στη φίλη μας Κατερίνα Ξυλά του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου, χωρίς τη βοήθεια της οποίας δύσκολα θα ήμασταν εδώ απόψε. Θερμές ευχαριστίες απευθύνω επίσης και στην αίθουσα προβολών Cinema Le Grand Action, που φιλοξενεί αυτό το διήμερο κυπριακές ταινίες. Θέλω με την ευκαιρία να διαβεβαιώσω την Κοινότητά μας στη Γαλλία ότι η προσπάθειά τους βρίσκει ανταπόκριση. Θα στηρίξουμε και θα καθιερώσουμε αυτή την εκδήλωση σε ετήσια βάση. Θα έχουμε κάθε χρόνο τέτοιες Ημέρες κυπριακού κινηματογράφου στο Παρίσι.
Πρέπει όμως να σημειώσω και την παρουσία απόψε εδώ μαζί μας δυο δημιουργών μας.
Αγαπητοί Ηλία Δημητρίου και Ανδρέα Πάντζη, χαίρομαι που είστε κι εσείς εδώ, προσκεκλημένοι των διοργανωτών, για να μιλήσετε με το κοινό και για τη δουλειά σας.
Με την ιδιότητά μου ως Υπουργός Πολιτισμού, θέλω να εκφράσω μεγάλη ικανοποίηση γι’ αυτή την εκδήλωση. Είναι πραγματικά ένα σημαντικό βήμα εξωστρέφειας και προβολής του έργου της κινηματογραφικής κοινότητας της Κύπρου. Αυτή η αποψινή, μάλλον σεμνή, αλλά σίγουρα πολύ σημαντική εκδήλωση είναι ενδεικτική για την πολιτιστική ακτινοβολία που μπορεί να εκπέμψει η χώρα μας. Θέλω με την ευκαιρία να σημειώσω ότι την περασμένη Κυριακή είχα βρεθεί στη Βιέννη για το ετήσιο Κυπριακό Κονσέρτο. Είναι και εκείνη η εκδήλωση άλλη μια σπουδαία ευκαιρία πολιτιστικής προβολής, που την οφείλουμε σε ακόμα έναν αφοσιωμένο Κύπριο ευπατρίδη, τον γνωστό βαρύτονο Κύρο Πατσαλίδη. Ο οποίος μαζί με το Κυπριακό Πολιτιστικό Κέντρο Βιέννης έβαλε την κυπριακή μουσική δημιουργία στην ξακουστή Wein Musikverein. Ήταν πραγματικά εξαιρετική η παρουσία τόσο αρκετών γνωστών σολίστ από Κύπρο, Ελλάδα και Αυστρία, όσο και της Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων της Κύπρου και της χορωδίας του Μουσικού Σχολείου Πάφου. Είναι και σπουδαία ευκαιρία και εμπειρία για νέους καλλιτέχνες, αλλά και μαθητές/-τριες μας να βρεθούν και να δώσουν παράσταση σε αυτό το ναό της μουσικής. Ήταν μια πολύ ωραία και επιτυχημένη μουσική εκδήλωση.
Θεωρώ πολύ σημαντικό ότι τόσο η πρεσβεία μας στη Βιέννη, όσο και η πρεσβεία μας εδώ στο Παρίσι, έχουν πολύτιμους συμπαραστάτες, ένα είδος παράλληλων πολιτιστικών πρέσβεων στην κοινωνία των πολιτών, όπως τον Κύρο και τον Ευαγόρα.
Αγαπητέ Πρέσβη, αγαπητέ Γιώργο Σιακαλλή, είμαστε τυχεροί και η πρεσβεία και εσείς προσωπικά και όλοι μας, να έχουμε εδώ πρώτα απ’ όλα την ξεχωριστή παρουσία στον κόσμο της Γαστρονομίας, με τον διακεκριμένο σεφ μας, τον Ανδρέα Μαυρομμάτη -του οποίου την παρουσία εδώ χαιρετίζω- αλλά, επίσης, και τη στήριξη αυτής της δραστήριας Κοινότητας, με τον Ευαγόρα, ο οποίος μεταξύ πολλών άλλων και των θαυμαστών προσπαθειών του να κάνει γνωστή την Κύπρο και το εθνικό μας θέμα στη Γαλλία, καθιερώνει τώρα και Ημέρες κυπριακού Κινηματογράφου. Είναι σαν να έχουμε και μια γαστρονομική και μια πολιτιστική παράλληλη πρεσβεία! Δεν θα μπορούσα όμως να παραλείψω να ευχαριστήσω και εσάς και τους συνεργάτες σας στην πρεσβεία για τις δικές σας προσπάθειες και τη συμβολή σας.
Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,
Να μου επιτρέψετε ακόμα, με μια κάπως προσωπική αναφορά, να πω ότι όσοι από εμάς άλλοτε, πριν μερικές δεκαετίες, ως φοιτητές ζούσαμε και τριγυρνούσαμε σε αυτές ακριβώς τις περιοχές του Παρισιού, συχνάζοντας σε αίθουσες κινηματογράφου όπως αυτή εδώ στη Rue des Ecoles – και βλέπω αρκετούς από τότε ανάμεσά μας απόψε- όλοι εμείς, λοιπόν, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα ερχόταν μια στιγμή που θα ξανασυναντιόμασταν μαζί με φίλους Γάλλους, παρόντες σε προβολή κυπριακών ταινιών σε αυτές τις ίδιες γειτονιές, στο κέντρο του Παρισιού, κοντά στη Σορβόννη, στο Collège de France, το Πάνθεον και λίγο πιο κάτω την Παναγία των Παρισίων, ένα χώρο που σφύζει από πολιτιστικές αναφορές και τη ζωή του πνεύματος. Και όμως είναι γεγονός.
Ο κινηματογράφος, η κινηματογραφική δημιουργία της Κύπρου είναι απόψε εδώ στο Παρίσι! Σε μια στιγμή που είναι μάλιστα πολύ-πολύ ταιριαστή, γιατί ως γνωστόν, οι πάντα πολύ στενές σχέσεις Κύπρου-Γαλλίας έχουν τα τελευταία χρόνια ακόμα περισσότερο ενισχυθεί και βρίσκονται στο απόγειό τους.
Χαίρομαι που, μετά από αναβολές και την οδυνηρή εμπειρία της πανδημίας, τα καταφέρνουμε τώρα, επιστρέφοντας διστακτικά ακόμα, αλλά ελπίζω σταθερά, στην κανονική ζωή μας και μπορούμε να δώσουμε τη θέση που αξίζει και ταιριάζει και στην πολιτιστική δραστηριότητα.
Μιλώντας όμως γι’ αυτό το θέμα θα μοιραστώ μαζί σας και κάτι ακόμα που θεωρώ πολύ σημαντικό από την πλευρά της Κύπρου. Αυτές ακριβώς τις μέρες, μετά από πολλές προσπάθειες και προσδοκίες ετών και δεκαετιών ακόμα, βρίσκεται ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων πρόταση της Κυβέρνησης για το νομοθετικό πλαίσιο που θα δημιουργήσει Υφυπουργείο Πολιτισμού στην Κύπρο. Δόθηκε κάποια αναβολή και πρέπει να ομολογήσω ότι υπήρξαν δυστυχώς και κάποιες αντιστάσεις. Ωστόσο φτάνει η ώρα και πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα έχουμε εκείνο που σε χώρες -όπως η Γαλλία, η Ελλάδα και άλλες- υπήρχε ανέκαθεν. Μας χρειάζεται μια ξεχωριστή δομή διακυβέρνησης για τον Πολιτισμό. Θεωρώ ότι θα έχουμε έτσι μια νέα αρχή για μια περισσότερο συγκροτημένη, σφαιρική και καλύτερα στοχευμένη πολιτική. Μια πολιτική που θα καλύψει τόσο την πολιτιστική δημιουργία και τον κινηματογράφο και τη μουσική και τα εικαστικά και όλα τα άλλα, όσο και την πολιτιστική κληρονομιά στο σύνολό της. Επομένως, κατ’ ευχήν, την επόμενη φορά, στη δεύτερη ετήσια έκδοση των Ημερών κυπριακού Κινηματογράφου στο Παρίσι θα έχουμε μαζί μας και την ή τον Υφυπουργό Πολιτισμού (και λέω «θα έχουμε» διότι εγώ σας υπόσχομαι ότι θα είμαι παρών).
Κάποτε, πριν χρόνια, μπορούσε πολλοί να διερωτώνται και να ρωτούν: μα υπάρχει κυπριακός κινηματογράφος; Σήμερα είναι γνωστό και αναμφίβολο. Ναι, και υπάρχει και έχουμε σημαντικά δείγματα να δείξουμε. Χαίρομαι που θα τα προβάλουμε και σε γαλλικό κοινό.
Στην επιλογή των ταινιών που θα προβληθούν πρόσεξα ότι έγινε μια σύνθεση, συμπεριλαμβάνοντας και ένα δραματοποιημένο ντοκυμαντέρ και ταινίες που καλύπτουν ενδεικτικά την τελευταία εικοσαετία για να δώσουμε ένα χαρακτηριστικό δείγμα, φτάνοντας μέχρι και σε μια ταινία των ημερών μας, τον «Πολίτη τρίτης ηλικίας» του Μαρίνου Καρτίκκη. Θέλω να επισημάνω ότι ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια έχουμε μια πολύ αξιόλογη, πυκνή και εμπλουτισμένη παρουσία νέων δημιουργών, με σημαντικά έργα. Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό. Θα πρέπει όμως παράλληλα να βρούμε και τρόπους να τους ενθαρρύνει και η πολιτεία. Επανέρχομαι ακόμα στην πολύ σωστή παρατήρηση που έκανε προηγουμένως ο Κώστας Γαβράς, ότι δηλαδή στην Κύπρο έχουμε και ένα σημαντικό αριθμό αξιόλογων ταινιών μικρού μήκους. Ελπίζω την επόμενη φορά να υπάρξει δυνατότητα να συμπεριλάβουμε και αριθμό ταινιών μικρού μήκους.
Χρειάζεται όμως να διευκρινίσω και κάτι ακόμα. Μπορεί αυτή η εκδήλωση να αποτελεί την πρώτη οργανωμένη παρουσία του κυπριακού κινηματογράφου σε γαλλικό κοινό, εδώ στο Παρίσι, αλλά δεν είναι ακριβώς η μοναδική ευκαιρία να προβληθεί κυπριακός κινηματογράφος σε γαλλικό κοινό. Αφού συμμετέχοντας στο Διεθνή Οργανισμό Γαλλοφωνίας (OIF), η χώρα μας κάθε χρόνο παρουσιάζει μια κυπριακή ταινία στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ της FIAP. Χάρη στις προσπάθειες της εδώ εκπροσώπου μας, καθηγήτριας Άντρης Μιχαήλ, την οποία και ευχαριστώ που λειτουργεί ως πολιτιστικός σύνδεσμος μέσω της πρεσβείας μας.
Κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει μια ακόμα πολύ σημαντική αλήθεια που ακούσαμε προηγουμένως από τον Κώστα Γαβρά. Ότι λόγω των πρακτικών προδιαγραφών και της φύσης της, η πολιτεία πρέπει να στηρίξει ιδιαίτερα την κινηματογραφική δραστηριότητα και το σινεμά. Στο πλαίσιο του Υπουργείου μας, στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες, γίνονται προσπάθειες. Με τα διαθέσιμα μέσα να έχουν πριν λίγα χρόνια ενισχυθεί – αν και παραμένουν πάντοτε περιορισμένα- και τη δραστηριότητα ενός ή δυο ανθρώπων μόνο! Θα ήταν μάλιστα εδώ παράλειψη να μην αναφέρω και τη βοήθεια που έδωσε για την αποψινή εκδήλωση από την Κύπρο ο Διομήδης Νικήτα, που λειτουργεί -επιτρέψτε μου την έκφραση- λίγο-πολύ ως ο «άνθρωπος-κινηματογράφος» στις υπηρεσίες μας. Ευελπιστώ ότι με την αυτονομία του φορέα πολιτιστικής πολιτικής και τη λειτουργία του Υφυπουργείου, θα δοθούν οι ευκαιρίες να κάνουμε -όπως οφείλουμε- περισσότερα και για τον κινηματογράφο και για τις άλλες μορφές πολιτιστικής δράσης.
Μια τέτοια στιγμή ψυχαγωγίας και χαράς, μέσα σε μια ζεστή αίθουσα κινηματογράφου, δεν μας αφήνει όμως να ξεχάσουμε το δράμα που ξετυλίγεται κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα στα ανατολικά, αλλά μέσα στην ίδια την ευρωπαϊκή ήπειρο. Χτες το απόγευμα είχα μια συνάντηση στη Λευκωσία με τον Πρέσβη της Ουκρανίας, στο πλαίσιο των προσπαθειών μας να προετοιμαστούμε όσο γίνεται για την υποδοχή και τη φιλοξενία Ουκρανών που θα φύγουν διωγμένοι από την πατρίδα τους και θα καταλήξουν και στην Κύπρο. Όπως όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, έτσι και η Κύπρος θα εφαρμόσει τις ειδικές αποφάσεις για την υποδοχή Ουκρανών εκτοπισμένων και εμείς στο Υπουργείο Παιδείας λαμβάνουμε μέτρα ειδικά για φοιτητές/φοιτήτριες και παιδιά που θα πρέπει να συνεχίσουν σε σχολεία μας. Θα επαναλάβω ακόμα τη θέση που πήραμε πριν δυο εβδομάδες στην Angers, με την κοινή Διακήρυξη των Υπουργών Πολιτισμού των «27»: για καταδίκη της ρωσικής εισβολής και συμπαράσταση στον ουκρανικό λαό και ειδικότερα, από την πλευρά μας, σε καλλιτέχνες, δημοσιογράφους και εργαζόμενους στο χώρο του πολιτισμού και των οπτικοακουστικών και το σθεναρό αίτημα για άμεσο τερματισμό του πολέμου.
Από την πλευρά όμως της Κύπρου, μιας χώρας που υπέφερε και ακόμα υποφέρει από μια ανάλογη επίθεση, εκφράζω και την ευχή να μη χρειαστεί οι Ουκρανοί να βρεθούν στη δική μας θέση που για 48 χρόνια τώρα ζητάμε -χωρίς δυστυχώς ανταπόκριση- να τερματισθεί η τουρκική κατοχή, να αποκατασταθεί η κυριαρχία της χώρας μας σε όλα τα εδάφη της και να επικρατήσει στην Κύπρο το διεθνές δίκαιο. Πραγματικά εύχομαι οι Ουκρανοί να μη βρεθούν σε αυτή την ίδια θέση.
Το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «Πολυαγαπημένες μέρες» που παρακολουθήσαμε μόλις προηγουμένως ήταν μια πολύ καλή εισαγωγή για την εξέλιξη της κινηματογραφική παραγωγής στην Κύπρο, αλλά και για το ανοιχτό εθνικό πρόβλημα της χώρας μας, με την τουρκική κατοχή. Τις μεγάλες, σχεδόν «τρελές» προσδοκίες που δημιούργησε εκείνη η χολιγουντιανή παραγωγή με την Ράκελ Γουελς, στις αρχές της δεκαετίας του ’70 στο Κάρμι και στις πλαγιές του κατεχόμενου σήμερα Πενταδάκτυλου, διαδέχτηκε μια μεγάλη περίοδος ερήμωσης, πένθους, σιωπής… Τα τελευταία όμως χρόνια, παρ’ ότι οι συντελεστές εκείνης της ταινίας που επισκέφτηκαν ξανά τους ίδιους τόπους για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ, βρήκαν ξένη κατοχή και παρά το ότι δεν έχουμε μεγάλα στούντιο, καταγράφεται στην Κύπρο μια αξιόλογη κινηματογραφική δημιουργία.
Όπως σημείωσε επίσης ο Κώστας Γαβράς, με τον κινηματογράφο μιλάμε κατά κάποιο τρόπο για την «ιδιωτική ζωή των λαών». Μια τέτοια πολύ συγκινητική αλλά και ιδιαίτερα εύστοχη και τρυφερά ρεαλιστική, προσέγγιση της πραγματικότητας μέσα στη ζωή και την τριβή των ανθρώπων με μεγάλα προσωπικά διλήμματα, αλλά και το διαμοιρασμό τους ανάμεσα στη χώρα, το δικό τους χώρο, και το «έξω», όπως και τη διασταύρωση του χρόνου και των γενεών, θα δούμε αμέσως τώρα στην ταινία «Fish n’ chips». Έχει να κάνει με την κυπριακή διασπορά στη Βρετανία, τις σχέσεις εκείνων των ανθρώπων μας με την πατρίδα και έχει πολλά να μας πει, με μια ξεχωριστή ποίηση της εικόνας.
Αναμένοντας όμως να ανοίξει η αυλαία θα κλείσω αυτή την παρέμβαση. Αρκετά έχουν λεχθεί. Είναι η ώρα του σινεμά, της εικόνας, των ήχων και της μαγείας της σκηνής!
Απολογούμενος που μάλλον μακρηγόρησα, ευχαριστώ για την προσοχή σας και σας εύχομαι καλή θέαση!
