Γράφει ο Καθηγητής Ζαννέτος Τοφαλλής
Ο Ναός του Θεού Ολυμπίου Διός, στην Αθήνα
Κάθε μύθος και θρύλος έχει μια δόση αλήθειας. Πόση; Αυτό δεν μπορεί να το ξέρει κανείς. Για αυτό ιστορικοί υποστηρίζουν πως οι Θεοί του Ολύμπου δεν ήταν αυστηρά προϊόν μυθοπλασίας.
Εξέχοντες ιστορικοί και ειδικοί ερευνητές επιστήμονεες από όλον τον κόσμο, αναλαμβάνουν να μοιραστούν τις γνώσεις και το πάθος τους – με δραματική αφήγηση που είναι και έγκυρη.
Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με τους Θεούς του Ολύμπου. Για την ακρίβεια, με την προέλευση τους, το πώς οι αρχαίοι Έλληνες ‘έχτισαν’ τους μύθους τους (πώς προέκυψαν για παράδειγμα, οι δεισιδαιμονίες) και τον τρόπο που όλα συνδέονται μεταξύ της Ελλάδος και των γειτονικών πολιτισμών.
Επειδή μπορεί να έχουν περάσει χρόνια, από όταν για αυτούς διαβάσαμε στο σχολείο, να θυμίσουμε ότι είναι 6 άνδρες (Δίας, Ποσειδώνας, Απόλλωνας, Άρης, Ερμής, Ήφαιστος) και 6 γυναίκες (Ήρα, Αθηνά, Αφροδίτη, Άρτεμις, Δήμητρα, Εστία).
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι ποιητές Όμηρος και Ησίοδος, οι οποίοι έγραφαν τον 8ο αιώνα π.Χ., ήταν αυτοί που έδωσαν στους Έλληνες τους θεούς τους. Η ‘Ιλιάδα’ και η ‘Οδύσσεια’ του Ομήρου (όπου περιγράφεται μεταξύ πολλών άλλων η πολύπλοκη σχέση των θεών και των ανθρώπων) και η ‘Θεογονία’ όπως και το ‘Έργα και Ημέρες’ του Ησίοδου, είναι τα παλαιότερα λογοτεχνικά έργα του δυτικού κόσμου. Οι ποιητές, οι ιστορικοί και οι γεωγράφοι επίσης έπαιξαν ρόλο στην καταγραφή της ελληνικής ιστορίας και των παραδόσεων.
Στη Θεογονία, ο Ησίοδος εξηγεί πώς ακριβώς δημιουργήθηκαν οι Έλληνες θεοί και γράφει για κοσμογονία -για τις πρακτικές θυσίας, τον ερχομό των θεϊκών αρχόντων, τους ανθρώπους και τα δεινά τους.
Οι πρώτοι θεοί ήταν στοιχειώδεις, θεοποιημένα φυσικά μέρη του Σύμπαντος, αλλά σταδιακά πήραν τη μορφή ανθρώπων. Ο Δίας, η Ήρα, η Αφροδίτη, ο Ποσειδώνας και οι άλλοι Ολύμπιοι θεοί δεν υπήρχαν στην αρχή. Δημιουργήθηκαν μετά τη δημιουργία της Γης και του Ουρανού, που επίσης θεωρήθηκαν θεοί.
Σύμφωνα με τον Ησίοδο, το Σύμπαν υπήρξε αρχικά ως ένα απέραντο τίποτα. Ήταν ένας κενός χώρος που ονομάστηκε χάος και από αυτόν προέκυψε η Γαία (ήταν ο πλανήτης μας και η μεγάλη μητέρα θεά).
Ο Έρωτας (η δύναμη της επιθυμίας), προέκυψε επίσης από το Χάος και στη συνέχεια εμφανίστηκαν το Έρεβος (Σκοτάδι) – από το Χάος και τη Γαία και με τη μεσολάβηση του Έρωτα- και η Νυξ (Νύχτα) (γεννήθηκε από το Χάος και ήταν η μητέρα σειράς οντοτήτων με τη βοήθεια του Ερέβους (Αιθέρας, Ημέρα, Θάνατος κλπ), του Ουρανού (Λύσσα) και με παρθενογένεση (Απάτη, Φιλότης, Έρις, Νέμεσις, κλπ).
Θέλοντας συντροφιά και προστασία, η ίδια η Γαία ‘έβγαλε’ τον Ουρανό (Ουρανό), ώστε να την καλύπτει από όλες τις πλευρές
Υπήρχαν πράγματι, οι Θεοί του Ολύμπου;
H ελληνική μυθολογία είναι γεμάτη από ιστορίες για αυτούς τους Θεούς, τις τελετουργίες και τους ήρωες της εποχής. Και προφανώς υπάρχουν στην ιστορία, την τέχνη, τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό. Στην ερώτηση αν είναι αληθινή η ελληνική μυθολογία, οι ιστορικοί απαντούν “ναι και όχι”.
Ό,τι ξέρουμε για τους Θεούς του Ολύμπου προέρχονται κυρίως, από την ελληνική λογοτεχνία και ακολουθούν οι αρχαιολογικές πηγές. Οι ιστορικοί τονίζουν πως πίσω από κάθε μύθο και κάθε θρύλο, υπάρχει μια δόση αλήθειας. Πόση είναι αυτή; Ουδείς γνωρίζει. Αλλά υπάρχει -ήταν το κίνητρο για να προκύψει ό,τι ξέρουμε.
“Μπορεί να μην υπήρχαν οι θεοί όπως παρουσιάζονται, αλλά υπήρχαν ανώτερα όντα. Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, όλοι οι άνθρωποι προερχόμαστε από τον ίδιο πρόγονο όχι μόνο τον Αδάμ, αλλά η ιστορία πάει πιο πίσω στο Νώε και τους τρεις γιους του – σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στο βιβλίο ‘Γένεσις‘- που πέρασαν τη γνώση στις επόμενες γενιές – όπως συμβαίνει και σήμερα με τους γονείς και τα παιδιά.
Οι ερευνητές έφτασαν στο συμπέρασμα με βάση τα ακόλουθα δεδομένα.
Μόνο που οι γιοι του Νώε ήταν οι μόνοι που έζησαν, ως εκ τούτου είχαν επιπλέον ‘βάρος’ στις πλάτες να μεταφέρουν ακριβώς τι έγινε στη γη, στις γενιές που έζησαν για 2.000 χρόνια μέχρι τον κατακλυσμό. Είναι αδιανόητο να μη μίλησαν για τους θεούς, τους αγγέλους (που ήταν ανώτερα όντα) και τη σχέση με τους ανθρώπους. Kαι ναι, οι ιστορίες που μεταφέρονται μέσα στο χρόνο, αλλάζουν. Υπάρχει και κίνητρο για αυτήν την αλλαγή, στην περίπτωση των γιων του Νώε που έκαναν την επανάσταση τους εναντίον των Θεών.
Η λαϊκή ευλάβεια των Ελλήνων θεωρούσε τους μύθους ως πραγματικές αφηγήσεις, παρόλο που περιείχαν στοιχεία μυθοπλασίας. Εξαιτίας αυτής της πεποίθησης, πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι, αν και μέρη της ελληνικής μυθολογίας μπορεί να είναι φανταστικά, ο ρόλος τους στην ιστορία είναι πραγματικός.
Η ελληνική μυθολογία μπορεί να μην είναι εντελώς αληθινή, αλλά αυτό που αντιπροσωπεύει είναι απολύτως πραγματικό. Είναι μια αναπαράσταση της ζωής και των πεποιθήσεων ορισμένων ανθρώπων.
Πολλές γενιές έχουν διαμορφώσει τη θρησκεία, τη ζωή και την κοσμοθεωρία τους από την ελληνική μυθολογία. Οι διαφορετικές πηγές και οι λογαριασμοί αντιπροσωπεύουν κάτι περισσότερο από τη φαντασία και τις ταινίες.
Όποιες και αν είναι οι απόψεις σας για την ελληνική μυθολογία, είναι αδύνατο να αγνοήσετε τον ρόλο της σε διαφορετικές πτυχές της ζωής”.
Πού εξαφανίστηκαν οι Θεοί του Ολύμπου
Δεν υπήρξε κάποιος επικός πόλεμος ή κάποιο γεγονός που να δείχνει πως ο κόσμος ‘ξαναγεννήθηκε’ – ώστε να εξηγείται η εξαφάνιση των Θεών του Ολύμπου. Οι ιστορικοί έχουν καταλήξει πως σιγά σιγά τους ‘έσβησε’ ο χριστιανισμός (έγινε έγκλημα και αμαρτία να λατρεύουν και να προσεύχονται οι άνθρωποι σε αυτές τις θεότητες – ειδωλολατρία) και έτσι τους ξέχασαν και οι Έλληνες. Ακολούθησαν και άλλες θρησκείες που ακολούθησαν το παράδειγμα του χριστιανισμού. Οι ερευνητές τονίζουν και ότι οι Χριστιανοί έκαναν ό,τι κατηγορούσαν πως κάνουν οι οπαδοί της θεωρίας της εξέλιξης.
“Μας έχουν πει πως προερχόμαστε από τον άνθρωπο των σπηλαίων και μετά έρχεται ο χριστιανισμός και μιλάει για τον κατακλυσμό. Όταν λένε οι χριστιανοί πως ό,τι αφορά τους θεούς είναι τελείως λάθος και δεν υπάρχει βάση, μιλούν σαν τους οπαδούς της θεωρίας της εξέλιξης. Δεν ήταν οι παγανιστές οι πρώτοι άνθρωποι που εμφανίστηκαν στη γη -βάσει της θεωρίας της εξέλιξης. Αυτοί που πίστευαν στο θεό ήταν οι πρώτοι και οι παγανιστές απέρριψαν αυτήν την αλήθεια. Δεν τη διέγραψαν εντελώς. Την άλλαξαν, μέχρι να τους ‘κάνει’. Άρα όσα αποδίδουμε στους παγανιστές, για το πώς ξεκίνησε η ζωή, δεν είναι αληθές”.
Αυτά είναι μερικές από τις θεωρίες των ερευνητών, ιστορικών και αρχαιολόγων για τους Θεούς του Ολύμπου της ελληνικής Μυθολογίας που έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στον ανθρώπινο πολιτισμό
ΖΑΝΝΕΤΟΣ ΤΟΦΑΛΛΗΣ
