Το μνημόσυνο έγινε στον Ιερό Ναό Αγίου Μάμαντος.
Ο Δήμαρχος Λιβαδιών κ. Μάριος Αρμένης κατάθεσε στεφάνι εκ μέρους του Δήμου Λιβαδιών στο σημερινό Εθνικό Μνημόσυνο των ηρώων της Κοινότητας Τρούλλων.
Του μνημοσύνου προέστει ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κιτίου κ.κ. Νεκτάριος και τον επιμνημόσυνο λόγο εκφώνησε ο Υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Εργων κ. Γιάννης Καρούσος παρουσία της Προέδρου της Βουλής κ. Αννίτας Δημητρίου, βουλευτών και πλήθος κόσμου.
Η κατάθεση στεφάνων έγινε στο Μνημείο Ηρώων & Αγνοουμένων στο προαύλιο της εκλησίας.
Επιμνημόσυνος λόγος του Υπουργού Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων κ. Γιάννη Καρούσου στο ετήσιο μνημόσυνο ηρώων της Κοινότητας Τρούλλων
«Το δυστυχισμένο αυτό νησί, ξέρει περισσότερο από κάθε ελληνική χώρα τι πικρό φαρμάκι είχε η σκλαβιά. Από αιώνες αλλάζει αφέντη κ’ εξουσιαστή, από τον ένα μπόγια πέφτει στον άλλο τύραννο, από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη. Όλοι τους είναι βγαλμένοι από την ίδια σκληρή κι ανελέητη ράτσα, άκαρδοι, συμφεροντολόγοι, βάρβαροι, είτε έρχονται από την Ανατολή είτε έρχονται από τη Δύση. Θαρρεί κανείς πως όλοι αυτοί οι τύραννοι που βασανίσανε τη φυλή μας την εχθρεύονται τόσο πολύ, γιατί δεν της συγχωρούνε το ότι θέλησε να τους κάνη ανθρώπους, από θηρία που ήτανε πριν, θαρρεί κανένας πως τους αγρίεψε και τους έκανε να λυσσάξουνε το φως που έριξε μέσα στις σκοτεινές σπηλιές τους που κοιμώντανε ναρκωμένοι σαν τις αρκούδες τον χειμώνα».
Το παραπάνω απόσπασμα, είναι γραμμένο με οργή από τον Μικρασιάτη λογοτέχνη και ζωγράφο, Φώτη Κόντογλου.
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι τιμή μου να βρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας. Ανάμεσα σε ανθρώπους που κουβαλούν στην πλάτη τους τεράστια εθνική κληρονομιά. Είμαστε σήμερα εδώ στην ηρωομάνα Κοινότητα των Τρούλλων, η οποία ανάθρεψε άξια παλληκάρια της Κύπρου μας, ανάθρεψε ανθρώπους που με τα γυμνά τους χέρια και το άγιο τούτο χώμα έφτιαξαν κρησφύγετα για να στεγάσουν την γενναιότητα των ηρώων μας. Είμαστε σήμερα εδώ, ανάμεσα σε μάνες και πατεράδες που δεν λογάριασαν τον πόνο και γαλούχησαν τα παιδιά τους με την αγάπη για την πατρίδα.
Οι Τρούλλοι πρόσφεραν στην πατρίδα τόσο στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όπου συμμετείχε ο Χριστόδουλος Δημητρίου ο οποίος και σκοτώθηκε σε μια από τις πολλές μάχες που έδωσε και ετάφη στην Αίγυπτο, του ανεπανάληπτου αγώνα 55-59 όσο και κατά την διάρκεια της μαύρης εισβολής του 1974. Σχεδόν όλοι οι νέοι του χωριού έτρεξαν να ενταχθούν στις τάξεις της Ε.Ο.Κ.Α και αγωνίστηκαν για την ελευθερία της Κύπρου. Αρκετοί από αυτούς συνελήφθησαν και κλείστηκαν στα κρατητήρια, χωρίς δίκη.
Τέσσερις νέοι, οι Χρύσανθος Κυριάκου, Μάκης Παπαχαραλάμπους, Ανδρέας Κόκκινος και Χρίστος Κουλουμπρής, διετέλεσαν καταζητούμενοι. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, η Ευτυχία Ζένιου φονεύθηκε από Άγγλους στρατιώτες και ο μοναχός Νεκτάριος, δολοφονήθηκε από Τουρκοκύπριους. Ο Μοναχός Νεκτάριος τον Ιούνιο του 2021 έχει αγιοκαταταχθεί από την Εκκλησία του Ιουλιανού Ημερολογίου. Γενικά όλοι οι κάτοικοι του χωριού στήριξαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον αγώνα για την λευτεριά.
Στις χρυσές σελίδες της Ιστορίας, γράφτηκε η ηρωική θυσία του Ανδρέα Σουρουκλή, που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη διάρκεια ενέδρας που στήθηκε τα ξημερώματα της 1ης Αυγούστου 1958, στην τοποθεσία Σαμερή, λίγο έξω από το χωριό.
Το γενναίο παλικάρι ήταν γιος του Δημήτρη και της Χριστίνας Σουρουκλή και ήταν παντρεμένος με τη Γεωργία Παπαχαραλάμπους. Λίγες μέρες μετά την ηρωική θυσία του, η Γεωργία γέννησε το δεύτερο κοριτσάκι τους, την Αντρούλα.
Ο ήρωας συνεργαζόταν με την αντάρτικη ομάδα του χωριού και είχε κρησφύγετο στο χωράφι του πατέρα του, αλλά και στο σπίτι του, όπου φιλοξένησε πολλούς καταζητούμενους. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και οι τομεάρχες Μιχαλάκης Ρωσσίδης, Μιχαλάκης Παρίδης, ο κουνιάδος του Μάκης Παπαχαραλάμπους, ο Χρύσανθος Κυριάκου κ.ά. Όταν δόθηκε η εντολή για ενέδρα οι καταζητούμενοι έμεναν στο σπίτι του. Προσπάθησαν να βρουν το κατάλληλο μέρος, αλλά αυτό δεν ήταν εύκολο. Τελικά επέλεξαν το μέρος εκείνο με τις καλαμιές.
Οι συναγωνιστές του δεν ήθελαν να τον πάρουν μαζί τους, γιατί είχε το κρησφύγετο στο σπίτι του, αλλά εκείνος επέμενε. Τελικά πήγε, όμως δε γύρισε πίσω. Τον κέρδισε η αθανασία.
Στην επίθεση αυτή, εκτός από τον ήρωα πήραν μέρος οι Μάκης Παπαχαραλάμπους, Γεώργιος Βάκχος, Χαράλαμπος Σάββα, Αντώνης Κωνσταντίνου (ο σημερινός ιερέας της κοινότητας, πατήρ Αντώνιος) και Γεώργιος Ν. Πλάρκου. Ο Ανδρέας Σουρουκλής σκοτώθηκε την ώρα της αποχώρησης καθώς ήταν πανσέληνος και δεν υπήρχε ικανοποιητική κάλυψη.
Μετά την απελευθέρωση, στήθηκε η προτομή εις μνήμη του ήρωα στο προαύλιο του παρεκκλησίου της Αγίας Μαρίνας. Βρίσκεται εκεί για να θυμίζει στις νέες γενιές τον συγκλονιστικό αγώνα του ’55-59 και την αγάπη για την ελευθερία. Η πολιτεία, θέλοντας να τιμήσει τον ήρωα, έδωσε το όνομά του σ’ ένα στρατόπεδο στην πόλη της Λάρνακας. Το όνομά του φέρουν επίσης μια οδός στη γενέτειρά του, αλλά και άλλες οδοί σε διάφορες κοινότητες.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Ο Αγωνιστής – Ποιητής της Ελευθερίας Μιχαλάκης Παρίδης έγραψε:
«Τη Μοίρα που σας ώρισε ο Θεός ακολουθάτε οι Μεγάλοι.
Οδηγός σας το πνεύμα το υπέρτατο
και εντός σας ακοίμητο πάντα προσμένει
για τ’ ανέβασμα κάτι να γίνει τ’ ακούραστο!
Στενωπός είν’ ο δρόμος γιομάτος αγκάθια,
οι μικροί θα κτυπούν με λύσσα στο διάβα σας, μα η ψυχή για τη νίκη θα μάχεται ατρόμητα, το κορμί κι αν λυγάει κι αν ματώνει απ’ τον κάματο.
Νικητές στη γλυκιά την Ιθάκη ως γυρνάτε, Λαιστρυγόνες θα βρήτε μπροστά σας και Τρίτωνες τραγουδούσες Σειρήνες, μαγεύτρες και πλάνες τον τρανό Ποσειδώνα αφρισμένο για εκδίκηση.
Ποθητό ‘ναι να βρεις στων αγώνων το τέρμα μιας πιστής Πηνελόπης αγκάλες αμόλυντες μ’ αν αφήσης στη μάχη την πνοή σου την ύστατη πιο χρηστά δεν μπορούσες τη ζωή να προσφέρεις».
Η τουρκική εισβολή του 1974 βρίσκει ανάμεσα στους χιλιάδες νέους που έτρεξαν στο κάλεσμα της πατρίδας την αποφράδα εκείνη μέρα της 20ής του Ιούλη του 1974, δεκάδες νέους από τους Τρούλλους. Δύο από αυτούς, ο Μιχαήλ Ζένιου και ο Νικόλας Γεωργίου, μνημονεύονται ανάμεσα στις χιλιάδες που πρόσφεραν τη ζωή τους θυσία στο βωμό της ελευθερίας της Κύπρου.
Ο Μιχαήλ Ζένιου ήταν το τρίτο από τα δέκα παιδιά της πολυμελούς οικογένειάς του. Γεννήθηκε στους Τρούλλους το 1947. Γονείς του ήταν ο Ζένιος Μιχαήλ και η Μαρία Παπαχαραλάμπους Μιχαήλ. Σε ηλικία 11 ετών εντάχθηκε στις τάξεις της Α.Ν.Ε.
Υπήρξε άριστος μαθητής και σπούδασε φυσικός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) Ελλάδος. Ήταν πολύ καλός καθηγητής, πολύ καλός χριστιανός, αγνός πατριώτης και γενναίο παλικάρι.
Ο ήρωας, παρά το νεαρό της ηλικίας του, ήταν πολυγραφότατος. Διασώζονται πολλά ποιήματα του, άρθρα, ομιλίες και επιστολές, άλλα χειρόγραφα και άλλα δημοσιευμένα σε διάφορα περιοδικά. Με το κάλεσμα της πατρίδας φόρεσε τη στολή του έφεδρου ανθυπολοχαγού κι έτρεξε να υπερασπιστεί την ελευθερία της πατρίδας του. Στη διάρκεια της πρώτης εισβολής, ως Διοικητής Λόχου Βαρέων Όλμων, πήρε μέρος στις μάχες Βορείου Πόλου- Χαμίτ Μάνδρες.
Στη δεύτερη εισβολή, στις 14 Αυγούστου, βρέθηκε πάλι στην περιοχή του Βορείου Πόλου. Εκεί αγωνίστηκε για να συγκρατήσει τις συνεχείς επιθέσεις των Τούρκων. Δίπλα του ήταν και ο ξάδελφός του Σπύρος Παπαχαραλάμπους. Κάποια στιγμή έπεσε ένα βλήμα όλμου στο χαράκωμα. Ο Μιχάλης τραυματίστηκε θανάσιμα και πέρασε στην αθανασία, στα 27 του χρόνια. Ο ξάδελφός του τραυματίστηκε ελαφρά.
Τάφηκε στο νεκροταφείο Λακατάμειας. Το 2001, με τη μέθοδο DNA, αναγνωρίστηκε το λείψανο του και τάφηκε με τιμές στο κοιμητήριο της γενέτειρας του, στις 27 Οκτωβρίου του ιδίου έτους. Προς τιμήν του δόθηκε το όνομά του στην αίθουσα Κατηχητικών της Εκκλησίας των Τρούλλων, αφού και ο ίδιος υπήρξε ένας υπέροχος κατηχητής. Στο όνομα του αφιέρωσαν επίσης οδούς οι Δήμοι Λευκωσίας, Αγλαντζιάς, Έγκωμης και Αραδίππου καθώς και οι κοινότητες Τρούλλων και Ορόκλινης.
Ο Νικόλας Γεωργίου ήταν 20 χρονών όταν έγινε η εισβολή. Ως έφεδρος στρατιώτης, με το πρώτο κάλεσμα της πατρίδας, βρέθηκε στη μονάδα του, στο Τάγμα Τεθωρακισμένων. Στις 21 Ιουλίου, ενώ πολεμούσε στην περιοχή του Βόρειου Πόλου, κτυπήθηκε από εχθρική σφαίρα και έπεσε μαχόμενος. Για 26 χρόνια ήταν άγνωστο το μέρος που θάφτηκε και αυτό ήταν το παράπονο των γονιών του, Γεωργίου και Άννας Νικόλα. Το 2000 βρέθηκε στην Λακατάμια και η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στις 24/9/2000.
Η κοινότητα των Τρούλλων είχε το δικό της μερίδιο στην τραγικότερη σελίδα του Πραξικοπήματος και της εισβολής. Τρία τέκνα της κοινότητας, ο Κώστας Γαβριήλ, ο Ανδρέας Μιχαήλ και ο Κώστας Φασσιάς ήταν αγνοούμενοι από το πολεμικό μέτωπο.
Άλλοι έξι αγνοούνταν από τα τέλη Αυγούστου του 1974, όταν Τούρκοι μπήκαν στο χωριό και το λεηλάτησαν, συνέλαβαν όσους βρήκαν εκεί, αφού όλοι σχεδόν οι κάτοικοι είχαν ήδη φύγει.
Αυτοί είναι ο Γεώργιος Μελλέχας και η σύζυγός του Αναστασία Μελλέχα, ο Νικόλας Γιαννή Πάρπα και η σύζυγός του Μαρία Πάρπα, η Παρασκευή Χαραλάμπους Ζήνωνα και η Χριστίνα Δημήτρη Γιωργαλλή.
Την περίοδο Ιουλίου με αρχές Αυγούστου 2012, σε ανασκαφές που έγιναν, βρέθηκαν τα οστά τους σε πηγάδι, δύο μίλια μακριά από το χωριό Άρσος της Επαρχίας Λάρνακας. Η ταυτοποίηση των οστών έγινε με τη μέθοδο DNA.
Γεώργιος και Αναστασία Μελλέχα: κηδεύτηκαν 18/2/2017
Νικόλας και Μαρία Πάρπα, Παρασκευή Χαραλάμπους: κηδεύτηκαν στις 11/2/2017
Χριστίνα Δημήτρη Γιωργαλλή: κηδεύτηκε στις 17/02/2018
Επιπρόσθετα, ο Αντώνης Χριστοδούλου, φονεύθηκε από αδέσποτη σφαίρα στη διάρκεια του πραξικοπήματος στη Λευκωσία.
Άλλοι δύο από τους Τρούλλους, ο Σωτήρης Πάμπουλος και ο Ανδρέας Πλάρκος, ήταν επίσης καταγεγραμμένοι στη λίστα των αγνοουμένων που τα οστά τους εντοπίστηκαν και ταυτοποιήθηκαν.
Ο Σωτήρης Πάμπουλος, γεννημένος το 1919, είχε επτά παιδιά και διέμενε με την οικογένεια του στην Αφάνεια. Όταν άρχισε η δεύτερη φάση της εισβολής προσπάθησε να μεταφέρει την οικογένεια του σε ασφαλέστερη περιοχή αλλά το αυτοκίνητο του ανακόπηκε από τουρκικό άρμα. Συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν πίσω στην Αφάνεια όπου τελούσαν υπό σύλληψη και άλλοι Ελληνοκύπριοι. Τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν μετά στην Άσσια, ενώ οκτώ άνδρες, περιλαμβανομένου του Σωτήρη Πάμπουλου, οδηγήθηκαν σε άγνωστο σημείο και έκτοτε αγνοούνταν, μέχρι που τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο το 2010.
Ο Ανδρέας Πλάρκος, πατέρας τριών παιδιών, συνελήφθη από τους Τούρκους το Σεπτέμβριο του 1974, ενώ βρισκόταν σε σημείο μεταξύ της Βάσης Δεκέλειας και του Περγάμους. Τα οστά του εντοπίστηκαν επίσης κοντά στην Αφάνεια, το 2009.
Ο Κώστας Γαβριήλ γεννήθηκε το 1954 και ήταν παιδί της πολυμελούς οικογένειας του Ανδρέα και της Χρυσής Γαβριήλ. Όταν ξέσπασε η εισβολή ήταν λοχίας στα τεθωρακισμένα και υπηρετούσε στο 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού, που είχε έδρα του την Κοκκινοτρομιθιά. Στη διάρκεια της πρώτης εισβολής πήρε μέρος σε μάχες σε διάφορα σημεία. Αργότερα μεταφέρθηκε στο μέτωπο Καραβά-Λαπήθου. Στις 15 Αυγούστου η μονάδα του βρισκόταν στα υψώματα νότια Αγίου Ερμολάου και στα δεξιά του δρόμου Σκυλλούρας – Αγίου Ερμολάου και βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον τουρκικό στρατό που προσπαθούσε να καταλάβει τα υψώματα. Έδωσαν μάχη και στη συνέχεια δέχθηκαν επίθεση από την τουρκική αεροπορία. Από τότε είναι αγνοούμενος.
Ο Ανδρέας Μιχαήλ, όταν έγινε η εισβολή ήταν εθνοφρουρός και υπηρετούσε στο 251 Τάγμα Πεζικού στην Κερύνεια. Το τάγμα του πήρε μέρος στις πρώτες μάχες της εισβολής. Αργότερα μεταφέρθηκε στην περιοχή του Προεδρικού Μεγάρου. Προτού αρχίσει η δεύτερη εισβολή το τάγμα μεταφέρθηκε στην περιοχή της Χαλεύκας. Μετά το τέλος της δεύτερης εισβολής αναζητήθηκε από τους δικούς του, αλλά δεν τον βρήκαν ούτε έμαθαν κάτι για την τύχη του. Ο πατέρας του, Αντώνης Μιχαήλ, αγωνιστής της Ε.Ο.Κ.Α, πέθανε από τον καημό του, μετά από λίγα χρόνια.
Ο Κώστας Φασσιάς ήταν 45 χρονών και πατέρας εννέα παιδιών. Είχε δικό του φορτηγό αυτοκίνητο και με την έναρξη της τουρκικής εισβολής του έκαμαν επίταξη, για να μεταφέρει στρατιώτες και πυρομαχικά.
Στη διάρκεια της δεύτερης εισβολής βρισκόταν στην περιοχή Παλαικύθρου και το αυτοκίνητο του κτυπήθηκε από βόμβα αεροπλάνου. Από τότε θεωρείτο αγνοούμενος μέχρι που τα οστά του ανευρέθηκαν το 2016 στο κατεχόμενο τουρκοκυπριακό χωριό Μόρα και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA το 2017. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στις 10/9/2017.
Ελληνίδες, Έλληνες,
Καθήκον της πολιτείας αλλά και του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, είναι να συνεχίσει με όλες του τις δυνάμεις τις προσπάθειες προς την κατεύθυνση της επίλυσης του κυπριακού προβλήματος στη βάση της συμφωνημένης δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας, όπως αυτή ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις αρχές και αξίες της ΕΕ.
Η προκλητικά παράνομη και αδιάλλακτη συμπεριφορά της Άγκυρας και του εγκάθετου καθεστώτος της στα κατεχόμενα, πήρε τελευταία και μια άλλη μορφή, αυτήν της προβολής και υποστήριξης απαράδεκτων όρων και προϋποθέσεων για την έναρξη μιας νέας διαπραγματευτικής προσπάθειας, όπως η αποδοχή της απαράδεκτης πρότασης για λύση δύο χωριστών κρατών. Πρόκειται για πλήρη αποθράσυνση.
Η δική μας πλευρά, όπως επανειλημμένα τονίστηκε από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τόσο εγγράφως αλλά και διά ζώσης προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών είναι έτοιμη ανά πάσα στιγμή να προσέλθει σε ένα κύκλο συνομιλιών στη βάση των παραμέτρων που ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας έθεσε, σύμφωνα με τους όρους εντολής του από το Συμβούλιο Ασφαλείας.
Η λύση που επιδιώκουμε είναι λύση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα και των δυο κοινοτήτων, χωρίς κατοχικά στρατεύματα ή εγγυητικά και παρεμβατικά δικαιώματα της Τουρκίας. Λύση, που θα είναι σύμφωνη με τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λύση βιώσιμη και λειτουργική.
Επιβάλλεται να μπολιάσουμε το αίμα μας με μια σταγόνα από το αίμα των ηρώων μας για να έχουμε το παράδειγμα τους ως καθοδηγητή των πράξεών μας. Για όλους εμάς οι ιστορικές μορφές των ηρώων μας, αυτών που συμμετείχαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο έπος του ’55-59 αλλά και στην μαύρη εισβολή του ’74 αποτελούν πηγή δύναμης και θάρρους, αλλά ταυτοχρόνως αποτελούν ευλογημένα πρόσωπα, που ενισχύουν την πίστη μέχρι την απελευθέρωση της Κύπρου μας.
Είναι καθήκον μας να κρατούμε άσβεστη τη μνήμη των ανθρώπων, των παληκαριών που θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας και να παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις μας, ώστε σύντομα να δούμε την πατρίδα μας επανενωμένη, γιατί όπως αναφέρει ο Αθηναίος ιστορικός Θουκυδίδης, «Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι».
Αιωνία η μνήμη σας άξια τέκνα της πατρίδας.
