1. Σε συνέχεια σημερινού δημοσιεύματος της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» σχετικά με νέο αίτημα του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών προς τη Βουλή για αποδέσμευση κονδυλίου €191.238 για εξασφάλιση συμβουλευτικών υπηρεσιών για την αποτίμηση της αξίας ενδεχόμενης επέκτασης της Συμφωνίας με την Hermes και για την αποτίμηση της αξίας απαιτήσεων της εταιρείας, αίτημα που όταν είχε υποβληθεί τον Σεπτέμβριο του 2022 απορρίφθηκε από τη Βουλή, η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει τα ακόλουθα:
(α) Σε ανακοίνωσή μας στις 23.1.2023 είχαμε αναφέρει ότι στις 2.1.2023 ενημερώσαμε τον Γενικό Εισαγγελέα για το ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών ή αστικών αδικημάτων σε σχέση μετη σύναψη από το Υπουργείο Οικονομικών δύο συμβάσεων με χρηματοοικονομικούς συμβούλους, μία τον Νοέμβρη του 2021 αξίας €95.200 και μία τον Ιούλη του 2022 αξίας €191.238, χωρίς την ύπαρξη διαθέσιμων πιστώσεων και με απευθείας ανάθεση, χωρίς προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού, κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας δημοσίων συμβάσεων. Τις σχετικές αποφάσεις είχαν λάβει ο τέως Υπουργός Οικονομικών και ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου.
(β) Ο Γενικός Εισαγγελέας, ασκώντας τις εκ του Συντάγματος ανέλεγκτες εξουσίες του ως δημόσιος κατήγορος, αποφάσισε ότι δήθεν η υποχρέωση για λήψη έγκρισης από τη Βουλή αφορά μόνο τη στιγμή που θα γίνει μία πληρωμή στο πλαίσιο σύμβασης, και όχι και πριν την υπογραφή της σύμβασης, ανατρέποντας μια καλά εμπεδωμένη επί σειρά ετών πρακτική στη Δημόσια Υπηρεσία, η οποία προκύπτει από τη νομοθεσία και από σχετικές εγκυκλίους που υπογράφονται μάλιστα από τον ίδιο τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών, ο οποίος τις παραβίασε. Αποφάσισε, επίσης, ότι δήθεν ήταν νόμιμη η απευθείας ανάθεση στους δύο οίκους συμβούλων, τη στιγμή που η ανάθεση αυτή παραβίαζε κατάφωρα τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία, όπως η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξήγησε αργότερα μετά από δικό μας αίτημα.
(γ) Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρασχέθηκαν στο πλαίσιο των δύο συμβάσεων αφορούσαν την ετεροβαρή για το κράτος συμφωνία που δρομολογούσε η Κυβέρνηση για επέκταση της Συμφωνίας με την Hermes κατά 5,5 χρόνια. Η τροποποίηση αυτή αφορά απευθείας ανάθεση εργασίας με ακαθάριστα έσοδα ύψους €1,5 δις. Το μέγεθος είναι κολοσσιαίο.
(δ) Η Συμφωνία Παραχώρησης του 2006 προβλέπει ότι, αν η Hermes αποδεδειγμένα αδυνατεί να βρει χρηματοδότες για τα έργα της Φάσης 2, τότε τα μέρη μπορεί να εξετάσουν διάφορες επιλογές όπως η επέκταση της Συμφωνίας, η χρηματοδότηση μέρους ή του συνόλου των αναγκών από την ίδια τη Δημοκρατία, ή η εκ μέρους της παροχή εγγύησης στους δανειστές κλπ. Αν δεν τα βρουν, τότε η Δημοκρατία μπορεί να απαλλάξει την Hermes από την υποχρέωση κατασκευής της Φάσης 2 και να λάβει τη διαφορά ως πρόσθετο τέλος παραχώρησης, ή να τερματίσει τη σύμβαση. Το πρόσθετο τέλος παραχώρησης υπολογίζεται ώστε η Hermes να μην ωφεληθεί από τη μη κατασκευή της Φάσης 2 (αρχή του “no better no worse position”).
(ε) Στη βάση επιστολών από τράπεζες που δόθηκαν το καλοκαίρι του 2021, όταν η επιβατική κίνηση ήταν ελάχιστη λόγω πανδημίας, και στη βάση προβλέψεων επιβατικής κίνησης που έγιναν στο τέλος του 2021, το Υπουργείο Οικονομικών αναρμοδίως διεξήγαγε διαπραγματεύσεις και κατέληξε στην προκαταρκτική συμφωνία για την επέκταση των 5,5 χρόνων. Σημειώνεται ότι αναθέτουσα αρχή είναι το Υπουργείο Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων και για το έργο έχει συσταθεί ειδική διαχειριστική επιτροπή με βάση τους σχετικούς Κανονισμούς, αυτοί δε είναι οι μόνοι που μπορούν νόμιμα να χειρίζονται τα θέματα της Συμφωνίας Παραχώρησης.
(στ) Η Υπηρεσία μας εξ αρχής χαρακτήρισε τη δρομολογούμενη συμφωνία για επέκταση της Συμφωνίας Παραχώρησης κατά 5,5 χρόνια ως σκανδαλώδη και παράνομη. Τα στοιχεία της επιβατικής κίνησης του 2022, αλλά και της επιβατικής κίνησης του πρώτου τριμήνου του 2023, επιβεβαιώνουν το σκανδαλώδες της συμφωνίας. Σχετικό γράφημα ακολουθεί.
(ζ) Η Υπηρεσία μας θεωρεί ότι για να συναφθεί συμφωνία με την Hermes θα πρέπει η εταιρεία να επικαιροποιήσει τις επαφές της με πιθανούς χρηματοδότες της Φάσης 2, τώρα που υπάρχουν τα δεδομένα επιβατικής κίνησης για το 2022 (και πλέον και του 2023). Στη συνέχεια, θα πρέπει αυτή να αξιολογηθεί από χρηματοοικονομικούς συμβούλους που θα προσλάβει το Υπουργείο Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων. Ταυτόχρονα, οι νομικοί σύμβουλοι θα πρέπει να αξιολογήσουν τις απαιτήσεις της Hermes και μόνο αυτές που έχουν βάση να αξιολογηθούν περαιτέρω από χρηματοοικονομικούς συμβούλους του Υπουργείου Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων. Οι θέσεις μας αυτές είχαν κατατεθεί γραπτώς στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού από τον Σεπτέμβριο του 2022.
(η) Συνεπώς, η Υπηρεσία μας συμφωνεί με την ανάγκη εξασφάλισης υπηρεσιών από χρηματοοικονομικούς συμβούλους, όπως εξηγείται στην παράγραφο (ζ) πιο πάνω και νοουμένου ότι για την εξασφάλιση των υπηρεσιών θα προκηρυχθεί ανοικτός διαγωνισμός από το αρμόδιο Υπουργείο Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων. Τυχόν επέκταση της Συμφωνίας Παραχώρησης θα πρέπει να αποφασιστεί στη βάση των προνοιών της Συμφωνίας Παραχώρησης, όπως εξηγούνται στην παράγραφο (δ) πιο πάνω, θα πρέπει να είναι η ύστατη εκ των προσφερόμενων επιλογών και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να έχει τέτοια μεγάλη διάρκεια όπως σκανδαλωδώς δρομολόγησε το Υπουργείο Οικονομικών.
2. Μετά την ενημέρωσή μας για την επιστολή του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών προς τη Βουλή ημερ. 20.4.2023, την οποία κατά καταχρηστικό τρόπο χαρακτήρισε ως κατεπείγουσα, ο Γενικός Ελεγκτής επικοινώνησε με τον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος συμφώνησε πλήρως ότι για την εξασφάλιση των συμβουλευτικών υπηρεσιών που θα αφορά η ζητηθείσα αποδέσμευση κονδυλίου θα προκηρυχθεί ανοικτός διαγωνισμός από το Υπουργείο Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων και όχι από το Υπουργείο Οικονομικών, στη βάση νέων όρων εντολής που θα ετοιμαστούν, και ότι η ζητηθείσα αποδέσμευση επ’ ουδενί αφορά ή θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη συμφωνία με τον Οίκο PwC που υπέγραψε ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών τον Ιούλιο του 2022.
3. Για τα πιο πάνω, ο Γενικός Ελεγκτής ενημέρωσε σήμερα την Πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού με την παράκληση όπως η παρούσα ανακοίνωση διανεμηθεί στα μέλη της Επιτροπής και όπως τα όσα αναφέρονται στην παράγραφο 2 τεθούν από την Επιτροπή ως όρος κατά την αποδέσμευση.
