Ένα μικρό αφιέρωμα του Καθηγητή Ζαννέτου Τοφαλλή
Στις 11 Ιουνίου, σαν σήμερα, η Κυπριακή Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του ιδρυτή και πολιούχου της, του Αποστόλου Βαρνάβα. Το μοναστήρι του Αγίου βρίσκεται κοντά στην Αμμόχωστο, ανάμεσα στα χωριά Έγκωμη, Άγιος Σέργιος, Λιμνιά και Στύλλοι, περίπου μισό μίλι από την ιστορική Σαλαμίνα και την προϊστορική Αλάσια.
Χρύσανθος μπροστά στο Μοναστήρι
Εδώ και 49 χρόνια το ιστορικό αυτό μοναστήρι βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή και λειτουργεί τα τελευταία χρόνια ως μουσείο εικόνων. Το επισκέπτονται πολλοί, δικοί μας και ξένοι. Τα τελευταία χρόνια οι κατοχικές αρχές «επιτρέπουν» στην εκκλησία να λειτουργήσουν το μοναστήρι τον εσπερινό και την ημέρα του Αγίου. Η Μέρα του Αποστόλου Βαρνάβα
καθιερώθηκε ως Μέρα της Κύπρου, μέρα θύμησης για τη σκλαβωμένη, την
προδομένη πατρίδα που μας καλεί να σηκώσουμε τον ήλιο της Ελευθερίας
πάνω από τους Κυπριακούς ουρανούς.
Αυτό το σύντομο σημείωμα για το “γείτονά” μου, τον Απόστολο Βαρνάβα, μαζί με το μνημόσυνο του αδελφού μου Φώτη, ας θεωρηθεί ένας μικρός φόρος τιμής στο μεγάλο αυτό ιεραπόστολο της Αγάπης, ένα ταπεινό μνημόσυνο στους τρεις τελευταίους μοναχούς της μονής, αδελφούς Βαρνάβα, Χαρίτωνα και Χρύσανθο, σπουδαίους αγιογράφους και μουσικούς από την Τρεμετουσιά, που αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή για την πίστη του Χριστού της Αγάπης. Τους
γνώριζα πολύ καλά. Τώρα έφυγαν πικραμένοι γιατί διώχτηκαν βάναυσα από το μοναστήρι τους. Και μια ζωντανή υπενθύμιση ότι δεν θα ξεχάσουμε τις ρίζες του τόπου μας και ότι σύντομα θα λειτουργεί ως τόπος χριστιανικής λατρείας, νόμιμα και μόνιμα, ο Απόστολος Βαρνάβας, όπως και όλες οι σκλαβωμένες εκκλησίες και τα μοναστήρια της πατρίδας μας.
Την τελευταία φορά που τους επισκέφθηκα – πριν την εισβολή – μου χάρισαν μια δική τους εικόνα των Τριών Ιεραρχών – «μια και ασχολείσαι με τα Ελληνικά Γράμματα για να μας θυμάσαι εκεί στην Αγγλία», μου είπαν κατασυγκινημένοι. Ναι, θα τους θυμάμαι και θα μιλώ γι αυτούς ενόσω ζώ Είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το ιστορικό αυτό μοναστήρι κατά την
πρόσφατη επίσκεψή μας στην Κύπρο. Εισηγούμαστε όπως γίνει εκστρατεία όπως οι ιστορικοί χώροι – Αλάσια, Σαλαμίνα, Απόστολος Βαρνάβας να γίνουν σεβαστοί χώροι και να επιστραφούν στους νόμιμους κατοίκους της Κύπρου. Αποτελεί χρέος προς τον πολιτισμό και την ιστορία! Τα γειτονικά χωριά – Έγκωμη, Άγιος Σέργιος, Λιμνιά και Στύλλοι – καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλία δράσης για την επαναφορά της δικαιοσύνης στους ιστορικούς τόπους μας.
Να τι λέει το Απολυτίκιο του Αποστόλου Βαρνάβα: Το μέγα κλέος της Κύπρου, της Οικουμένης τον κήρυκα, των Αντιοχέων τον πρώτον, της χριστωνύμου κλήσεως αρχιτέκτονα,
της Ρώμης τον κλεινόν εισηγητήν, και θείον των εθνών σαγηνευτήν, το της χάριτος δοχείον, του Παρακλήτου Πνεύματος τον επώνυμον, Απόστολον τον μέγαν, τον του θείου Παύλου συνέκδημον, των εβδομήκοντα πρώτον, των δώδεκα ισοστάσιον πάντες συνελθόντες σεπτώς οι πιστοί, τον Βαρνάβαν άσμασι στέψωμεν, πρεσβεύει γαρ Κυρίω, ελεηθήναι τάς ψυχάς ημών.
Ο Απόστολος Βαρνάβας γεννήθηκε στην Κύπρο τον 1ο μ.Χ. αιώνα. `Ήταν Εβραϊκής καταγωγής και το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωσής ή Ιωσήφ.
Μετονομάστηκε σε Βαρνάβα, που πάει να πει “Γιος της χαράς και της παρηγορίας”. Νωρίς ακολούθησε τον Χριστό και έγινε ένας από τους μαθητές του. Ο Βαρνάβας θεωρείται ίσος των 12 και πρώτος μεταξύ των 70 Αποστόλων.
Μετά το διωγμό του Στέφανου του Πρωτομάρτυρα, ο Βαρνάβας στάλθηκε από τους Αποστόλους στην Αντιόχεια της Συρίας για να κηρύξει το λόγο του Θεού.
Εκεί άρχισε και το αποστολικό του έργο. Στη συνέχεια, ταξιδεύει μαζί με τον Απόστολο Παύλο και τον ανιψιό του Μάρκο στη Μικρά Ασία και την Κύπρο όπου και κηρύσσουν το Ευαγγέλιο. Παίρνει μέρος στην αποστολική σύνοδο.
Στη συνέχεια, επιστρέφει στην Κύπρο με τον Ευαγγελιστή Μάρκο.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Βαρνάβας βασανίστηκε και λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου από τους Εβραίους στη Σαλαμίνα. Οι μαθητές του και ο Μάρκος τον έθαψαν κρυφά σε ένα ρωμαϊκό τάφο και έφυγαν από το νησί κυνηγημένοι. Μαζί με το λείψανο του Αποστόλου Βαρνάβα έθαψαν και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, ενός από τους τέσσερις Ευαγγελιστές.
Ο Απόστολος Βαρνάβας θεωρείται ο ιδρυτής και θεμελιωτής της Εκκλησίας της Κύπρου. Σ΄ αυτόν επίσης χρωστά η Εκκλησία της Κύπρου το αυτοκέφαλο της. Όταν το 488 μ.Χ., το Πατριαρχείο Αντιοχείας προσπαθούσε να υποτάξει την Εκκλησία της Κύπρου, ο Απόστολος Βαρνάβας, εμφανίστηκε στο όνειρο του τότε Αρχιεπισκόπου Κύπρου Ανθέμιου και του υπέδειξε τον τόπο που ήταν θαμμένος. Ο Ανθέμιος αναζήτησε και βρήκε τον τάφο και το λείψανο του
Αποστόλου κάτω από μια χαρουπιά κοντά στη Σαλαμίνα. Πάνω στο στήθος του Βαρνάβα βρήκε το ιδιόγραφο Ιερό Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστή Ματθαίου.
Ο Ανθέμιος δεν έχασε καιρό. Πήρε το Ευαγγέλιο και πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί έγινε δεκτός από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ζήνωνα, από τον οποίο ζήτησε προστασία και επικύρωση του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Κύπρου. Ο Αυτοκράτορας έδωσε τότε εντολή για σύγκληση έκτακτης οικουμενικής συνόδου στην Κωνσταντινούπολη, το 488 μ.Χ., στην
οποία κλήθηκαν και επίτροποι του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Η Σύνοδος έθεσε οριστικά τέρμα στην αμφισβήτηση του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Κύπρου επικυρώνοντας την αποστολικότητα και το αυτοκέφαλο της Κυπριακής Εκκλησίας.
Ο Ανθέμιος, θέλοντας να δείξει την ευγνωμοσύνη του προς τον αυτοκράτορα, του χάρισε το ιδιόχειρα γραμμένο Ευαγγέλιο του Ματθαίου. Με τη σειρά του, ο Ζήνωνας χάρισε στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και τους διαδόχους του, τα ακόλουθα αυτοκρατορικά προνόμια: α) να φορεί κόκκινο μανδύα στις επίσημες τελετές, β) να κρατεί αυτοκρατορικό σκήπτρο αντί για τη
συνηθισμένη ποιμαντορική ράβδο και γ) να υπογράφει με κόκκινο μελάνι. Κάτι που γίνεται μέχρι σήμερα.
Στο μέρος, όπου βρέθηκε το λείψανο του Αποστόλου Βαρνάβα, κοντά στη Σαλαμίνα, κτίστηκε μοναστήρι αφιερωμένο στον Απόστολο και ιδρυτή της Εκκλησίας της Κύπρου. Σήμερα το Μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα, όπως και το 37% της Κύπρου είναι σκλαβωμένα στους Τούρκους. Ζητάμε τη χάρη του Αποστόλου Βαρνάβα – που και αυτός προδόθηκε και λιθοβολήθηκε από τους ομόθρησκούς του – να φωτίσει τους αρχηγούς των δύο κοινοτήτων
και τον Κυπριακό λαό να παραμείνει σταθερά ενωμένος για την ελευθερία και την επανένωση της πατρίδας μας που θα είναι πατρίδα για όλους τους νόμιμους κατοίκους της, Ε/Κ, Τ/Κ, Αρμένιους, Μαρωνίτες και Λατίνους.
Και καταλήγω με τα αθάνατα λόγια του Οδυσσέα Ελύτη, μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη- λόγια παράκλησης στον τιμώμενο συμπατριώτη μας Απόστολο. αλλά και πνευματικής αντίστασης στον ξένο εισβολέα, ότι δεν ξεχνάμε και προσδοκούμε
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη εσύ δοξαστική
Μη παρακαλώ σας, μη
Μη παρακαλώ σας, μη
Μη παρακαλώ σας, μη
Λησμονάτε τη χώρα μου
Αετόμορφα τα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
Και τα σπίτια πιο λευκά
Και τα σπίτια πιο λευκά
Και τα σπίτια πιο λευκά
Στου γλαυκού το γειτόνεμα
Τα πικρά μου χέρια με τον Κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ’ τον καιρό
Τους παλιούς μου φίλους καλώ
Τους παλιούς μου φίλους καλώ
Τους παλιούς μου φίλους καλώ
Με φοβέρες και μ’ αίματα
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη εσύ δοξαστική
Μη παρακαλώ σας, μη
Μη παρακαλώ σας. μη
Μη παρακαλώ σας, μη
Λησμονάτε τη χώρα μου!
Αναμένουμε με Πίστη και Αισιοδοξία!
ΖΑΝΝΕΤΟΣ ΤΟΦΑΛΛΗΣ
ztofallis@gmail.com
Λονδίνο. Ιούνιος 2023
