Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
(Από το βιβλίο του Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ)
Καθώς εξελίσσεται, η επιστήμη επιβεβαιώνει, συχνά καθυστερημένα, τα πράγματα που ήδη γνωρίζουμε -αυτά που είναι λογικά και που συνιστούν μια πραγματικότητα που κανένας δεν αμφισβητεί. Λοιπόν, το ίδιο συμβαίνει τώρα ξανά: με βάση ιατρικές μελέτες, η επιστήμη συνειδητοποιεί ότι η αγάπη κάνει καλό στην υγεία και στην ευζωία. Ίσως, μόνο λίγοι από εμάς, χρειάζονται αποδείξεις για τα παραπάνω, αλλά το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου μας, μάλλον, θα τονωθεί, αν μάθει ότι, τώρα, με επιστημονική σφραγίδα, το να αγαπάμε και να νιώθουμε ότι μας αγαπούν δημιουργεί ωφέλιμες χημικές και ορμονικές καταστάσεις, που οδηγούν στη θεραπεία και στην καλή υγεία. Εδώ θα μοιραστούμε μαζί μόνο λίγες από τις πολλές μελέτες που μπορείτε να βρείτε στο διαδίκτυο και σε πολλά περιοδικά, όπως επίσης και στο βιβλίο της Candace Pert “Μόρια Συναισθημάτων (Molecules of Emotion) και, φυσικά, στην κινηματογραφική ταινία “Τι στο?μπιμπ?ξέρουμε!;”
Ένας από τους προδρόμους της ιατρικής σπουδής στην αγάπη είναι ο Dr Dean Ornish, M.D., ο οποίος έγραψε το βιβλίο “Αγάπη και Επιβίωση: το Επιστημονικό Θεμέλιο της Θεραπευτικής Δύναμης της Στοργής” (Love and Survival: The Scientific Basis for the Healing Power of Intimacy), όπου αναφέρει πολλές παρόμοιες μελέτες. Μια έρευνα στο πανεπιστήμιο Yale αφορούσε 119 άνδρες και 40 γυναίκες, οι οποίοι έκαναν στεφανιογραφία. Απ’ αυτούς, εκείνοι που ένιωθαν πιο πολύ ότι τους αγαπούσαν και τους στήριζαν είχαν σημαντικά λιγότερες αποφράξεις στις καρδιακές αρτηρίες από τα άλλα μέλη της ομάδας.
Άλλη παρόμοια έρευνα έγινε σε 10 χιλιάδες έγγαμους άνδρες χωρίς προηγούμενο ιστορικό οπισθοστερνικών (στηθαγχικών) πόνων, αλλά με υψηλά επίπεδα παραγόντων επικινδυνότητας, όπως ανεβασμένη χοληστερίνη, υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη, ηλεκτροκαρδιογραφικές ανωμαλίες. Εκείνοι που πίστευαν ότι οι γυναίκες τους δεν τους αγαπούσαν, ένιωθαν σχεδόν διπλάσιους στηθαγχικούς πόνους από την άλλη ομάδα, οι οποίοι ένιωθαν ότι οι γυναίκες τους τούς αγαπούσαν.
Η προσφορά αγάπης φαίνεται ότι κάνει το ίδιο καλό και στη διαδικασία της γήρανσης. Μία έρευνα σε πάνω από 700 ηλικιωμένους έδειξε ότι η γήρανση αναστέλλεται περισσότερο όταν οι άνθρωποι αυτοί προσέφεραν στους άλλους, παρά όταν δέχονταν από τους άλλους. ΄Οση περισσότερη αγάπη και στήριξη έδιναν, τόσο περισσότερο ωφελούνταν σωματικά.
Σε μια άλλη μελέτη, δόθηκαν σε 276 υγιείς εθελοντές, ηλικίας από 18 έως 55, ρινικές σταγόνες που περιείχαν ρινο-ιό (rhinovirus), ο οποίος προκαλεί το κοινό κρυολόγημα. Οι μελετητές αξιολόγησαν τους υποκείμενους στην έρευνα ανάλογα με 12 τύπους σχέσεων μεταξύ άλλων: σύζυγοι, γονείς, πεθερικά, τέκνα και άλλα μέλη του στενού οικογενειακού κύκλου, γείτονες, φίλοι, συνάδελφοι, συμμαθητές και μέλη διαφόρων συλλόγων/οργανώσεων. Ενώ σχεδόν όλοι κόλλησαν το κρυολόγημα, τα συμπτώματα δεν εξελίχθηκαν σε όλους το ίδιο. Εκείνοι που ανέφεραν μόνο ένα έως τρεις τύπους σχέσεων είχαν πάνω από τετραπλό κίνδυνο εξέλιξης του κρυολογήματος, σε σύγκριση με αυτούς που ανέφεραν έξι και πάνω τύπους σχέσεων. Προφανώς, οι συναισθηματικοί μας δεσμοί με τους γύρω μας ενισχύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Ο Dr Dean Ornish καταλήγει: “Όταν νιώθεις ότι σ’ αγαπούν, ότι τρέφεσαι συναισθηματικά, ότι σε νοιάζονται, ότι σε στηρίζουν, ότι νιώθεις στοργή, έχεις περισσότερες πιθανότητες να είσαι ευτυχισμένος και υγιής. Έχεις πολύ λιγότερο κίνδυνο να αρρωστήσεις και, αν αρρωστήσεις, έχεις περισσότερες πιθανότητες να ξεπεράσεις την ασθένεια”.
Πρωίμου σταδίου έρευνες σε “ερωτευμένους” δείχνουν ότι το να είσαι ερωτευμένος προκαλεί ορισμένες ωφέλιμες χημικές αντιδράσεις και ορμονικά αποτελέσματα. Όταν δύο άνθρωποι νιώθουν έλξη ο ένας για τον άλλον, διάφορα χημικά στοιχεία στον οργανισμό τους αυξάνουν.
Ένα απ’ αυτά είναι η Φενυλαιθυλαμίνη, η οποία επιταχύνει τη ροή πληροφοριών μεταξύ των νευρικών κυττάρων. ΄Αλλα στοιχεία είναι η Δοπαμίνη, η οποία μας κάνει να νιώθουμε ωραία και η Νορεπινεφρίνη, η οποία διεγείρει την παραγωγή αδρεναλίνης.
Σύντομα θα μας κατακλύσουν μελέτες πάνω σ’ αυτό το θέμα, που θα αποδεικνύουν τα οφέλη του να αγαπάς και να σε αγαπούν.
Έρευνες στο “Ινστιτούτο για τα Μαθηματικά της Καρδιάς” (Institute for HeartMath) στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ απεκάλυψαν ότι όταν νιώθουμε αγάπη, ή άλλα θετικά συναισθήματα, όπως συμπόνια, φροντίδα, ευγνωμοσύνη, η καρδιά μας στέλνει μηνύματα στον εγκέφαλο που προκαλούν την έκκριση ορμονών, οι οποίες επιδρούν θετικά στην υγεία μας και στη συναισθηματική μας κατάσταση.
Μια ιδέα στο Ινστιτούτο για τα Μαθηματικά της Καρδιάς είναι ότι η καρδιά, στην πραγματικότητα παρακολουθεί τη ροή αίματος για να εντοπίσει ορμόνες και μεταφράζει τις ορμονικές πληροφορίες σε νευρολογικές πληροφορίες. Όταν είμαστε ανήσυχοι, θυμωμένοι ή στενοχωρημένοι, προκαλείται αρρυθμία στους καρδιακούς παλμούς παρακωλύοντας τη λειτουργία του εγκεφαλικού φλοιού.
Αντιθέτως, όταν έχουμε συναισθήματα όπως αγάπη, ευγνωμοσύνη, εκτίμηση, η καρδιά μας χτυπάει ρυθμικά, διευκολύνοντας τη λειτουργία του φλοιού. Οι ρυθμικοί καρδιακοί παλμοί δημιουργούν έναν εσωτερικό συγχρονισμό που βελτιώνει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και χειριζόμαστε την ασθένεια.
Επιπλέον, φαίνεται ότι οι ρυθμοί της καρδιάς επηρεάζουν άμεσα το ίδιο το νευρικό μας σύστημα, επιφέροντας μεγαλύτερη αρμονία και ισορροπία. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα διαιρείται σε δύο κλάδους, έναν που επιταχύνει και έναν που επιβραδύνει τα πράγματα. Όταν είμαστε “εκτός αγάπης” με αρνητικά συναισθήματα, αυτοί οι δύο κλάδοι του συστήματος χάνουν την αρμονική τους συνεργασία.
Όταν είμαστε σε μία μη-αγαπητική κατάσταση ή όταν είμαστε θυμωμένοι με κάποιον, τα δύο ήμισυ του νευρικού συστήματος αποσυγχρονίζονται. Μοιάζει σαν να πολεμούν το ένα το άλλο: το ένα προσπαθεί να επιταχύνει την καρδιά καθώς το άλλο προσπαθεί να την επιβραδύνει. Αυτό δημιουργεί τον επισφαλή, άνισο καρδιακό ρυθμό. Αυτός, με τη σειρά του, προκαλεί περισσότερη συναισθηματική ένταση στο νευρικό σύστημα και στο νου μας.
Όμως, όταν είμαστε σε κατάσταση αγάπης, οι καρδιές μας λειτουργούν με συνεπείς ρυθμούς, πράγμα που επιτρέπει στο σώμα να συνεχίσει τη φυσική του αναγεννητική διαδικασία, αναφέρουν οι ερευνητές.
Η επιστήμη αρχίζει να βρίσκει ακριβώς αποδείξεις ότι η αγάπη και η συμπόνια δυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Για παράδειγμα, όταν οι υποκείμενοι στην έρευνα ένιωθαν θυμωμένοι για διάστημα πέντε λεπτών, τα επίπεδα κορτιζόλης αυξάνονταν. Η κορτιζόλη, γνωστή ως “ορμόνη του άγχους”, καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι στο πείραμα βίωσαν μειωμένη έκκριση του σπουδαίου αντισώματος ανοσοσφαιρίνη Α (IgA) επί έξι ώρες, ύστερα από θυμό μόνο πέντε λεπτών.
Η έκκριση της IgA λειτουργεί σε πρώτη γραμμή άμυνας του σώματος κατά της ασθένειας. Έτσι, τα χαμηλότερα από τα φυσιολογικά επίπεδα IgA, μας καθιστούν πιο ευάλωτους στα κρυολογήματα, στη γρίπη και στις ασθένειες του αναπνευστικού.
Από την άλλη πλευρά, όταν οι ίδιοι άνθρωποι ένιωθαν αγάπη και εκτίμηση έστω για πέντε λεπτά, η έκκριση της IgA αυξανόταν σημαντικά. Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι ενώ η IgA ανέρχεται σχεδόν κατακόρυφα ύστερα από πενταλέπτου διάρκειας αγάπη και μετά πέφτει, μετά αρχίζει μία αργή, βαθμιαία αύξηση, η οποία κρατά για πολλές ώρες.
Πριν λίγα χρόνια, οι ερευνητές στο “Ινστιτούτο για τα Μαθηματικά της Καρδιάς” χρησιμοποίησαν θετικό οραματισμό και εσωτερική καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων για να διδάξουν 30 ανθρώπους πώς να νιώθουν αγάπη με συνειδητό τρόπο. Ύστερα από ένα μήνα μέτρησαν τα επίπεδα κορτιζόλης και ΔΗΕΑ, γνωστής ως “η ορμόνη αντιγήρανσης”. Οι μετρήσεις αυτών των δύο ορμονών θεωρούνται πολύ καλή ένδειξη άγχους και γήρανσης. Εάν βρίσκονται σε δυσαναλογία, με υψηλή κορτιζόλη και χαμηλή ΔΗΕΑ, έχουμε ραγδαία γήρανση. Βρήκαν, λοιπόν, ότι τα επίπεδα κορτιζόλης όλης της ομάδας είχαν μειωθεί κατά μέσο όρο 93%, ενώ τα επίπεδα ΔΗΕΑ είχαν αυξηθεί 100% σε όλους. Φαίνεται ότι το να μάθουμε να αγαπάμε και να μένουμε σ’ αυτά τα συναισθήματα αγάπης, φέρνει ισορροπία σ’ αυτές τις ορμόνες επηρεάζοντας θετικά την υγεία μας.
Σε μια διαδικασία ωρίμανσης από την αποξένωση, το θυμό, την πικρία προς τη συμπόνια, την αγάπη, την ευγνωμοσύνη, η υγεία μας βελτιώνεται σημαντικά. H Candace Pert, Ph.D, ερευνήτρια ? καθηγήτρια στο Medical Center του Πανεπιστημίου Georgetown στην Washinghton D.C, και συγγραφέας του βιβλίου που προαναφέραμε “Μόρια Συναισθημάτων”: Γιατί νιώθεις όπως νιώθεις (Molecules of Emotion, Why You feel the Way You Do [Scribner 1997]) αναφέρει ότι οι ενδορφίνες, οι οποίες σχετίζονται με το αίσθημα της αγαλλίασης, μας βοηθούν να “δενόμαστε” με τους άλλους ανθρώπους. Με άλλα λόγια, μας βοηθούν να δημιουργούμε σχέσεις αγάπης. Οι ενδορφίνες είναι “φυσικές ενδογενείς ουσίες, παρόμοιες με τη μορφίνη, τις οποίες παράγουμε στον εγκέφαλο, στα σεξουαλικά όργανα, στα έντερα, στο ανοσοποιητικό σύστημα και στην καρδιά”, λέει η Pert.
Σύμφωνα με τον ίδιο επιστήμονα: “Σίγουρα τα δεδομένα δείχνουν ότι εμπλέκονται ενδορφίνες” όταν νιώθουμε αγάπη. Είναι γνωστό ότι οι ενδορφίνες δημιουργούν ένα θετικό αίσθημα παρόμοιο με αγαλλίαση, όπως επίσης ότι διεγείρουν τα ειδικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα ονομαζόμενα κύτταρα του Φυσικού Φονέα, τα οποία καταπολεμούν τον καρκίνο. Επιπλέον, βελτιώνουν την πέψη και την απέκκριση.
Ευτυχώς, μπορούμε να δεχόμαστε τα οφέλη της αγάπης ακόμα και όταν δεν έχουμε σύζυγο ή ερωμένη. Νιώθουμε αγάπη για ένα συνάδελφο, γονιό, παιδί ή αδελφό. Η ακόμα για κάποιο σκυλάκι, γατάκι, ψάρι ή φυτό. Και φυσικά, για το Θεό. Μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι ζουν πιο υγιή ζωή ή αναρρώνουν καλύτερα ύστερα από σοβαρή ασθένεια ή εγχείριση, αν έχουν κατοικίδιο ζωάκι – ειδικά, οι ηλικιωμένοι τα πάνε γενικώς καλύτερα αν έχουν ζωάκι στο σπίτι.
Μπορούμε να δημιουργήσουμε την ίδια θετική ορμονική αρμονία, αν εστιαζόμαστε σε συναισθήματα βαθιάς ευγνωμοσύνης ή εκτίμησης για ανθρώπους, τοποθεσίες, το φαγητό που τρώμε, κάποιον ηθοποιό, κάποιον πολιτικό, μια κινηματογραφική ταινία, μια συναυλία ή οποιοδήποτε πλάσμα, αντικείμενο, δραστηριότητα ή γεγονός που μας κάνει να νιώθουμε καλά. Τα θετικά συναισθήματα, όπως η αγάπη και η ευγνωμοσύνη βελτιώνουν την εσωτερική μας φυσιολογία εξισορροπώντας το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Το να νιώθουμε ότι μας αγαπούν και να νιώθουμε εμείς αγάπη για τους άλλους κυριολεκτικά δομεί την υγεία και τη θεραπεία μας.
Σε άλλες έρευνες αναλύεται και επιβεβαιώνεται η “νευροβιολογία της γονικής αγάπης”. Σ’ αυτές τις μελέτες έχουν παρατηρήσει ότι η ορμόνη Οξυτοκίνη -που σχετίζεται με τα αισθήματα αγάπης για το παιδί και, επίσης, με το θηλασμό- έχει δυναμικά αποτελέσματα στο σώμα, νου και συμπεριφορά. Είναι το αντι-καταθλιπτικό και το αγχολυτικό της φύσης. Δημιουργεί αισθήματα ηρεμίας και μια αίσθηση σύνδεσης και έτσι, πραγματικά, καθορίζει πώς βλέπουμε τον κόσμο. Επίσης, μειώνει τις ορέξεις, πράγμα που την κάνει κλειδί στην θεραπεία των εθισμών κάθε είδους. Για παράδειγμα, ποντίκια που τα είχαν εθίσει στην ηρωίνη, χρησιμοποίησαν λιγότερη ναρκωτική ουσία, όταν οι ερευνητές τους αύξησαν το επίπεδο της οξυτοκίνης στον εγκέφαλο.
Στα επόμενα χρόνια θα επιβεβαιώνονται πολύ περισσότερα στοιχεία σχετικά με το πόσο ευεργετικό για μας είναι να μας αγαπούν και εμείς να αγαπούμε και να εκτιμούμε τους άλλους ανθρώπους και την ίδια τη ζωή. Όπως αναφέραμε στην αρχή, δεν χρειαζόμαστε την επιστήμη να μας το πει αυτό, αλλά ίσως χρειαζόμαστε να μας το θυμίσει.
Στα επόμενα κεφάλαια, καθώς θα δουλεύουμε για να απελευθερώσουμε τα έμφυτά μας αισθήματα αγάπης, ας θυμόμαστε ότι αυτή είναι η σοφή επιλογή για τον εαυτό μας σε όλα τα επίπεδα.
(Οι πληροφορίες σ’ αυτό το κεφάλαιο προέρχονται από το www.crystalinks.com/love.html και από τις εκδόσεις του “Ινστιτούτου HeartMath”
