Το 2013 οι διευθυντές του ειδησεογραφικού κολοσσού Associated Press, απαγόρευσαν την χρήση του όρου «λαθρομετανάστης». Το πρακτορείο ειδήσεων Associated Press παρέχει ειδησεογραφία στα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης του κόσμου.
Η σχετική δήλωση από το Associated Press είχε ανακοινώσει τότε: «Το Associated Press αποφάσισε να απαγορεύσει τη χρήση του όρου «λαθρομετανάστης». Την εποχή που εμφανίστηκε ο όρος «λαθρομετανάστης», αρκετοί θεώρησαν ότι ο όρος αυτός ήταν η καλύτερη επιλογή. Παράλληλα πολλοί πίστευαν ότι η συνεχώς εξελισσόμενη αγγλική γλώσσα θα μπορέσει σύντομα να αποδώσει το νόημα του όρου αυτού με μια διαφορετική λέξη, και με αυτό το σκεπτικό η συζήτηση σχετικά με την χρήση του όρου παρέμενε για μας ανοιχτή. Υπάρχουν και άλλοι τομείς όπου έχουμε αφαιρέσει από το AP Stylebook* συγκεκριμένους όρους (ταμπέλες) που χαρακτηρίζουν ανθρώπους. Το νέο τμήμα του βιβλίου (Stylebook), που σχετίζεται με θέματα ψυχικής υγείας, προτείνει τη χρήση αξιόπιστων διαγνώσεων αντί για ταμπέλες και χαρακτηρισμούς. Για παράδειγμα να λέγεται ότι κάποιος «έχει διαγνωστεί με σχιζοφρένεια» αντί του «είναι σχιζοφρενής». Αυτή λοιπόν η συζήτηση σχετικά με το να μπαίνουν ταμπέλες σε ανθρώπους, αντί να χαρακτηρίζονται οι συμπεριφορές, μας έφερε και πάλι στο θέμα της χρήσης του όρου «λαθρομετανάστης». Καταλήξαμε επομένως στο συμπέρασμα ότι για να είμαστε συνεπείς ως προς την αποφυγή ταμπελοποίησης των ανθρώπων, θα έπρεπε να αλλάξουμε την τακτική μας. Και αυτό κάναμε. Παράνομη θα πρέπει να περιγράφεται μόνο μια ενέργεια, όπως για παράδειγμα το ότι ζουν ή μεταναστεύουν σε μια χώρα παράνομα.»
«Είναι αυτός ο καλύτερος τρόπος για να περιγράψει κανείς εκείνον που ζει σε μια χώρα χωρίς άδεια; Πιστεύουμε ότι στην παρούσα στιγμή είναι. Πιστεύουμε επίσης ότι θα επέλθει κι άλλη εξέλιξη σύντομα ως προς την χρήση των λέξεων.»
Για τους μη νόμιμα εισερχόμενους σε τρίτες χώρες μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο όρος παράνομοι μετανάστες ή παράνομη μετανάστευση, παράτυποι μετανάστες, ο όρος όμως λαθρομετανάστευση παραπέμπει σε λαθραίους ανθρώπους, λαθραίες ψυχές… καμία ψυχή και κανένας άνθρωπος δεν είναι λαθραίος!
Υπάρχουν πρόσφυγες και μετανάστες (όχι λαθρομετανάστες). Και οι δύο μπορούν να εισέλθουν είτε νόμιμα (με χαρτιά, βίζα κτλ) είτε, ίσως συχνότερα, παράνομα στη χώρα. Ο λόγος που πολλοί περνούν τα σύνορα παράνομα είναι γιατί δεν έχουν χαρτιά αφού οι χώρες πολλών από αυτούς δεν τους τα δίνουν (ή είναι παντελώς κατεστραμμένες). Όλοι δικαιούνται να ζητήσουν άσυλο. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου. Οι πρόσφυγες προστατεύονται από τη Χάρτα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (άρθρο 14 ) καθώς και από τις διεθνείς συνθήκες και νομοθεσίες για τους πρόσφυγες Δυστυχώς όμως επαφίεται στην «καλή θέληση » της κάθε χώρας να τους αναγνωρίσει την ιδιότητα του πρόσφυγα (παρόλο που είναι αυταπόδεικτη σε πολλές περιπτώσεις) ενώ πολλές έχουν θεσπίσει πλαφόν σε αριθμούς που μπορούν/θέλουν να δεχτούν καταπατώντας τις διεθνείς συνθήκες. Σε περίπτωση που δεν του δοθεί η ιδιότητα του πρόσφυγα και δεν έχει άδεια παραμονής, η χώρα υποδοχής μπορεί να τον απελάσει. Οι μετανάστες είναι λιγότερο προστατευμένοι από παγκόσμιες νομοθεσίες και πιο ευάλωτοι σε απελάσεις, φυλακίσεις κτλ. Η νομοθεσία κάθε χώρας ορίζει πως μπορεί να παραμείνει κάποιος μετανάστης νόμιμα.
Πότε ένας άνθρωπος θεωρείται πρόσφυγας και πότε μετανάστης – ποια δικαιώματα έχει ένας πρόσφυγας «Το πρόσωπο που συνεπεία γεγονότων και δεδικαιολογημένου φόβου διώξεως ευρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την υπηκοότητα». Αυτός είναι ο ορισμός του πρόσφυγα, όπως διατυπώνεται στην Διακήρυξη του 1951 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και όπως αναθεωρήθηκε από το Πρωτόκολλο Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ του 1967. Τη Διακήρυξη αυτή έχουν υπογράψει 116 κράτη παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων και όλα τα ευρωπαϊκά. Το πώς καθορίζεται το πότε ένας άνθρωπος υπάγεται στην κατηγορία αυτή και άρα θεωρείται πρόσφυγας και αποκτά τα αντίστοιχα δικαιώματα, εξαρτάται από συγκεκριμένες λεπτομέρειες, που αφορούν κατά κύριο λόγο στην ερμηνεία των όρων «φόβος » και «δεδικαιολογημένος » που συμπεριλαμβάνονται στον ορισμό και που είναι δύσκολο να αποδοθούν αντικειμενικά.
Κύρια διαφοροποίηση γίνεται μεταξύ των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών, για τους οποίους η Ύπατη Αρμοστεία εξηγεί πως είναι «πρόσωπα που για λόγους διαφορετικούς από εκείνους που αναφέρονται στον ορισμό του πρόσφυγα εγκαταλείπουν οικειοθελώς τη χώρα τους με σκοπό να εγκατασταθούν αλλού». Από τη στιγμή που ένας άνθρωπος χαρακτηρίζεται πρόσφυγας, τότε δικαιούται αμέσως ένα ειδικό διαβατήριο, το διαβατήριο Nansen, με το οποίο έχει το δικαίωμα να ταξιδέψει ελεύθερα και νόμιμα σε κάθε μια από τις 116 χώρες παγκοσμίως που έχουν υπογράψει την Διακήρυξη. Ο ΟΗΕ μάλιστα αναφέρει ειδικά πως από τη στιγμή που πιστοποιείται ως πρόσφυγας, τότε είναι υπό την αιγίδα και την απόλυτη προστασία του Οργανισμού.Σύμβαση του 1951 και το Πρωτόκολλο του 1967 για το Καθεστώς των Προσφύγων.
Πηγές:
enfo.gr
dynati-ellada
e-Lawyer
ww.lifo.gr
