Φωτογραφίες από την εκκλησία του Χρυσοσώτηρος σήμερα στη Λάρνακα
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας ή Θρίαμβος της Ορθοδοξίας είναι η πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, και γιορτάζεται πανηγυρικά στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και σε άλλες εκκλησίες που χρησιμοποιούν το Βυζαντινό Τελετουργικό για να τιμήσουν, αρχικά, μόνο την τελική ήττα της εικονομαχίας το 843 και αργότερα, την αντίθεση σε κάθε ετεροδοξία.
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας γιορτάστηκε σήμερα σε όλες τις εκκλησίες της Κύπρου και στο Παρεκκλήσιο του Χρυσοσώτηρος (της Ακανθούς) παρά την κοινότητα Λιβάδια (σύνορα Ορόκλινης-Λιβάδια), στη Λάρνακα, με τον πολύ αγαπητό πάτερ Πέτρο.
Τελετουργικό
Την ημέρα αυτή, τελείται μια ειδική Θεία Λειτουργία, συνήθως, μόνο σε Καθεδρικούς ναούς και μοναστήρια. Μετά τον όρθρο ή τη Θεία Λειτουργία, γίνεται λιτανεία με εικόνες σε κάποιο προορισμένο σημείο (συχνά απλώς γύρω από τον ναό). Εν τω μεταξύ, ψάλλεται Κανόνας που αποδίδεται στον Άγιο Θεόδωρο τον Στουδίτη.
Μόλις φτάσει η πομπή στο σημείο, το Συνοδικό (διάταγμα της Συνόδου της Κωνσταντινούπολης) κηρύσσεται μεγαλόφωνα από τον διάκονο. Αυτό το Συνοδικό αρχίζει με τη μνήμη ορισμένων αγίων, ομολογητών και ηρώων της πίστεως, σε κάθε όνομα των οποίων ο λαός φωνάζει: «Αιωνία η Μνήμη!» τρεις φορές. Στη συνέχεια, ακολουθεί ένας μακρύς κατάλογος αιρέσεων κάθε είδους, σε κάθε μία για τις οποίες η απάντηση είναι: «Ανάθεμα» μία ή τρεις φορές. Αυτές οι αιρέσεις περιλαμβάνουν όλους τους μεγάλους πολέμιους της Ορθοδόξου Πίστεως (Αρειανισμός, Νεστοριανισμός, Μονοφυσιτισμός, Μονοθελητισμός, Εικονομάχους κ.λπ.). Μετά έρχεται πάλι η «Αιωνία Μνήμη» σε ορισμένους ευσεβείς αυτοκράτορες, από τον Μέγα Κωνσταντίνο και μετά.
Υπάρχουν, αναπόφευκτα, διαφορές μεταξύ των Ορθοδόξων και των Ελληνόρρυθμων Καθολικών. Οι Ορθόδοξοι αποδέχονται τον Άγιο Φώτιο τον Μέγα, τον Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριο, άλλους αντιρωμαίους Πατριάρχες και πολλούς Αυτοκράτορες. Αναθεματίζουν τον Πάπα Ονώριο Α΄ ανάμεσα στους Μονοθελήτες, τους πολέμιους του Ησυχασμού. Το Συνοδικό που χρησιμοποιούν οι Ελληνόρρυθμοι Καθολικοί τείνει να παραλείπει μεγάλο αριθμό από αυτά τα ονόματα. Επίσης, υπάρχουν μικρές διαφορές μεταξύ των Συνοδικών των κατά τόπους αυτοκέφαλων Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Ελλάδα
Σήμερα, σε ανάμνηση της αναστήλωσης των εικόνων, εορτάζεται σε όλους τους ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς η Κυριακή της Ορθοδοξίας κατά την πρώτη Κυριακή των Νηστειών, δηλαδή 42 μέρες πριν το Πάσχα. Κατά τη λειτουργία αναγιγνώσκεται περικοπή από την προς Εβραίους επιστολής (ια’:24-26, και 32-40), όπου εκτίθενται οι αγώνες των αγίων ανδρών της Παλαιάς Διαθήκης υπέρ της πίστεως, καθώς επίσης και περικοπή από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο (α’ 40 κ.έ.), όπου ιστορείται η κλήση του Φιλίππου και Ναθαναήλ που ομολόγησαν τον Ιησού Χριστό ως υιόν του Θεού «Ῥαββί, σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ ὁ Βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ».
Στην Ελλάδα, το Σύμβολο της Πίστεως#Το Σύμβολο της Νικαίας – Κωνσταντινουπόλεως απαγγέλλεται κανονικά από τους ιεροψάλτες στη Θεία Λειτουργία, αλλά την Κυριακή της Ορθοδοξίας απαγγέλλεται από ένα λαϊκό μέλος της εκκλησίας που είναι πολιτειακός αξιωματούχος. Πρόκειται περί τιμητικού προνομίου που προσφέρεται στον αρχηγό του κράτους, σε συνέχιση του ίδιου προνομίου που κατείχαν οι Αυτοκράτορες. Από τη βασιλεία του Γεωργίου του Α’, επανακαθιερώθηκε να προσέρχεται ο Βασιλιάς -και σήμερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας- στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών και να απαγγέλλει το Πιστεύω.
Το 2024, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας, αποφάσισε ο εορτασμός να μην πραγματοποιηθεί στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, αλλά στην Μονή Πετράκη,όπως και να μην παραστεί στο καθιερωμένο γεύμα στο Προεδρικό Μέγαρο.
Ρωσία
Η τελετή, όπως είχε χρησιμοποιηθεί στην Ρωσική Αυτοκρατορία, διέφερε από τον Αυτοκράτορα και την οικογένειά του και η “Αιώνια Μνήμη!” ανακηρύχτηκε για κάθε μέλος της δυναστείας των Ρομανώφ. Όλοι όσοι αρνούνταν «το θείο δικαίωμα των βασιλιάδων και όλοι όσοι τολμούν να ξεσηκώσουν εξέγερση και ανταρσία εναντίον τους» αναθεματίζονταν. Στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκτός Ρωσίας έχουν προστεθεί αναθέματα κατά του Μοντερνισμού και του Οικουμενισμού.
Θεολογική σημασία
Το όνομα αυτής της Κυριακής αντανακλά τη μεγάλη σημασία που έχουν οι εικόνες για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Δεν είναι προαιρετικά λατρευτικά πρόσθετα, αλλά αναπόσπαστο μέρος της Ορθόδοξης πίστης και αφοσίωσης. Η συζήτηση περιελάμβανε σημαντικά ζητήματα: τον χαρακτήρα της ανθρώπινης φύσης του Χριστού, τη χριστιανική στάση απέναντι στην ύλη και το αληθινό νόημα της χριστιανικής λύτρωσης.[4] Οι εικόνες θεωρούνται από τους Ορθόδοξους ως απαραίτητη συνέπεια της χριστιανικής πίστης στην Ενσάρκωση του Λόγου του Ιησού, (Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον 1:14). Οι εικόνες θεωρούνται από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς ότι έχουν μυστηριακό χαρακτήρα, δίνοντας στον πιστό το πρόσωπο ή το γεγονός που απεικονίζεται σε αυτές. Ωστόσο, οι Ορθόδοξοι κάνουν πάντα μια σαφή δογματική διάκριση μεταξύ του προσκυνήματος που αποδίδεται στις εικόνες και της λατρείας που οφείλεται μόνο στον Θεό.
