Ομιλία Βουλευτή Λάρνακας (ΑΚΕΛ) Ανδρέα Πασιουρτίδη για την επέτειο της 25 ης Μαρτίου 1821 σήμερα 25/3/24 στη Μοσφιλωτή, στην εκκλησία Αγίας Μαρίνας
Σεβαστό Ιερατείο,
Φίλε Πρόεδρε της Κοινότητας,
Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι,
Η σύσταση της Φιλικής Εταιρείας, περί το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας, στάθηκε η απαρχή της επαναστατικής διαδικασίας, που θα οργανώσει, θα συσπειρώσει, θα συνεπάρει τον ελληνισμό και θα τον οδηγήσει στον μεγάλο ξεσηκωμό του 1821, που μέχρι εκείνη τη στιγμή “ματαίως ήλπιζεν από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Εμαννουήλ Ξάνθος, ένας εκ των τριών ιδρυτών της.
Όπως σε κάθε μεγάλο ιστορικό γεγονός, ρόλο στη διαμόρφωση και την εξέλιξή του διαδραματίζουν, τόσο οι διεθνείς συνθήκες μέσα στις οποίες συντελείται, όσο και οι εσωτερικές διεργασίες που οδηγούν στην εμφάνιση και ανάπτυξή του.
Ο διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση με τις ιδέες της διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στην εθνική αυτοσυνείδηση των υπόδουλων Ελλήνων και στη διαμόρφωση της ιδεολογίας της επανάστασής τους.
Από την Ευρώπη ήρθε η ιδεολογία της απελευθέρωσης. Από την Ευρώπη όμως ήρθε και η απογοήτευση. Η αντιδραστική Ευρώπη της Ιεράς Συμμαχίας, κάθε άλλο παρά ευνοούσε επαναστατικές αλλαγές. Έτσι οι αυταπάτες ότι η λευτεριά θα έρθει από την χριστιανική Ευρώπη γρήγορα διαλύθηκαν και έδωσαν τη θέση τους στην ενίσχυση της πίστης ότι ο ελληνισμός μπορεί να λευτερωθεί στηριζόμενος πρωτίστως στις δικές του δυνάμεις.
Ποιες, όμως, ήταν αυτές οι δικές του δυνάμεις; Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζούσε τη βία, την αυθαιρεσία, την αρπαγή, την τρομοκρατία, την έλλειψη νομιμότητας και κάθε σεβασμού προς την ανθρώπινη υπόσταση. Όπως λέει ο ποιητής «όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Αυτά όλα συνέθεταν την καταθλιπτική καθημερινότητα της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μιας στρατιωτικο-φεουδαρχικής αυτοκρατορίας σε κατάσταση αποσύνθεσης.
Από τα μέσα όμως του 18 ου αιώνα, άρχισε στα σπλάχνα της υπόδουλης Ελλάδας και στις ελληνικές παροικίες να συγκεντρώνεται πλούτος που μετατρέπεται σε κεφάλαιο και
παράλληλα να συγκροτείται μια νέα τάξη, η αστική τάξη, που όμως ασφυκτιά μέσα στα δεδομένα της οθωμανικής αυτοκρατορίας και θέλει ένα δικό της ελεύθερο αστικό εθνικό
κράτος, που να λειτουργεί ως κέλυφος προστασίας και να διασφαλίζει την ανάπτυξή της. Η αστική τάξη παίζει προοδευτικό ρόλο εκείνη την εποχή. Γίνεται ο κήρυκας των νέων επαναστατικών, δημοκρατικών ιδεών. Στον στόχο για την εθνική απελευθέρωση, μαζί της, συντάσσεται και ο υπόλοιπος πληθυσμός και κύρια η φτωχή και εξαθλιωμένη
αγροτιά που είναι το πολυπληθέστερο στρώμα του πληθυσμού και ο φορέας των πλούσιων επαναστατικών παραδόσεων της κλεφτουριάς.
Στις παραμονές της επανάστασης, οι διάφορες τάξεις και στρώματα του ελληνικού λαού είχαν η κάθε μια τα δικά της συμφέροντα και κατά συνέπεια τους δικούς της στόχους και σκοπούς.
Κοινός παρονομαστής, στον οποίο όλοι συναντιούνταν, ήταν η ιδέα της εθνικής απελευθέρωσης. Για τούτο και στο ξεσηκωμό παίρνουν όλοι μέρος, άλλοι με την ψυχή τους και
με ενθουσιασμό, άλλοι με επιφυλάξεις, αναστολές και φόβους.
Αλλιώς βλέπουν τον αγώνα οι φτωχοί αγρότες, ο κατώτερος κλήρος, οι κλέφτες κι αρματωλοί, οι βιοτέχνες, οι μικρέμποροι και πραματευτάδες, προσδίδοντάς του, πέρα από τον
εθνικοαπελευθερωτικό του στόχο κι ένα κοινωνικοοικονομικό περιεχόμενο, κι αλλιώς ο προνομιούχος ανώτατος κλήρος, οι Φαναριώτες, οι τσιφλικάδες, οι μεγαλέμποροι και οι μεγάλοι
πλοιοκτήτες.
Αυτούς τους τελευταίους τους φόβιζε η ιδέα μιας δημοκρατικής ελεύθερης Ελλάδας. Πολύ χαρακτηριστικά εξέφρασε αυτούς τους φόβους ο κοτζαμπάσης Σωτήρης Χαραλάμπης, στις παραμονές της εξέγερσης: “Μα εμείς εδώ αφού ξεκάνουμε τους Τούρκους, σε
ποιόν θα παραδοθούμε; Ποιόν θάχουμε ανώτερο; Ο ραγιάς αφού πάρει τα όπλα δεν θα μας ακούει πια και δεν θα μας σέβεται και θα πέσουμε στα χέρια εκείνου που δεν μπορεί να
κρατήσει το πιρούνι να φάει”!
Αν εμβαθύνουμε, λοιπόν, σωστά μπορούμε να κατανοήσουμε αυτό που λέει ο ιστορικός Δημήτρης Φωτιάδης: «Βασικά, βέβαια, ο αγώνας του Εικοσιένα ήταν εθνικοαπελευθερωτικός. Να
γλιτώσει ο τόπος από την τούρκικη σκλαβιά. Το ν’ αρνηθούμε, όμως, και το κοινωνικό περιεχόμενο του, στέκεται διαστρέβλωση της αλήθειας».
Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι,
Απέναντι στον Οθωμανό δυνάστη η Επανάσταση του ’21 μεγαλούργησε. Τα Δερβενάκια, η Αλαμάνα, το Χάνι της Γραβιάς, η Αράχοβα, το Μανιάκι, το Μεσολόγγι, η Χίος και τα Ψαρά, υπήρξαν στιγμές άφθαστου μεγαλείου, ηρωισμού αλλά και τραγικότητας. Οι
απλοί καθημερινοί άνθρωποι, αγρότες και ναυτικοί, πραματευτάδες και τεχνίτες, απλοί παπάδες και γραμματικοί, έγραψαν με το αίμα τους το μεγαλείο του 1821.
Δυστυχώς το αποτέλεσμα του αγώνα για την ανεξαρτησία δεν ήταν ανάλογο του ηρωισμού και των θυσιών που για οκτώ χρόνια έδινε ο ελληνικός λαός. Στον κοινωνικο-πολιτικό αγώνα οι δημοκρατικές δυνάμεις, δυστυχώς, βγήκαν τελικά ηττημένες. Οι συντηρητικές δυνάμεις επικράτησαν.
Η ανεξάρτητη Ελλάδα που δημιουργήθηκε μέσα από τις στάχτες της Επανάστασης, ήταν πολύ περιορισμένη εδαφικά. Βρέθηκε από την αρχή υπό την εξάρτηση της Αγγλίας. Το πρόβλημα της γης, δηλαδή το αγροτικό πρόβλημα, παρέμεινε άλυτο. Ακολουθήθηκε στη συνέχεια μια βασανιστική πορεία, ενός και πλέον αιώνα, μέχρις ότου η Ελλάδα καταφέρει να ξεφύγει από τα κατάλοιπα της φεουδαρχίας.
Όποιο, όμως, κι αν ήταν το τελικό αποτέλεσμα, το ’21, δεν παύει από του να συνιστά το κορυφαίο γεγονός της νεοελληνικής ιστορίας.
Μαζί της μπορεί να συγκριθεί μόνο το έπος του Σαράντα και της Εθνικής Αντίστασης. Η εποποιία του αγώνα για ανεξαρτησία αποτελεί σήμερα για τον ελληνικό λαό πηγή δίκαιης περηφάνιας και έμπνευσης, πολύτιμο ηθικό και ιδεολογικο-πολιτικό κεφάλαιο.
Μιλώντας για την ελληνική επανάσταση του 1821 θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέρναμε, έστω και παρενθετικά, ότι η Κύπρος είχε τη δική της αξιόλογη συμβολή. Ένας Κύπριος, ο Ιωάννης
Καρατζάς, μαρτύρησε μαζί με τον Ρήγα Φεραίο. Κύπριοι στρατολογήθηκαν στη Φιλική Εταιρία. Τα αιματηρά γεγονότα της 9ης Ιουλίου είναι γνωστά. Γνωστό είναι επίσης ότι πολλοί Κύπριοι
πήγαν στην Ελλάδα και πολέμησαν σε διάφορες μάχες στη στεριά και στη θάλασσα.
Το 1821 αποτελεί και για μας εδώ στην Κύπρο πηγή άντλησης θάρρους και δύναμης. Οι ηρωϊκές μορφές της Επανάστασης ενέπνευσαν τον Μάτση και τον Παλληκαρίδη, τον Αυξεντίου και τον
Καραολή και χιλιάδες άλλους νέους στον αγώνα κατά του Άγγλου δυνάστη.
Φίλες και φίλοι,
Η εξαγωγή διδαγμάτων είναι μια πολύ υπεύθυνη, αλλά και ριψοκίνδυνη υπόθεση. Γιατί αν για κάποιες σκοπιμότητες εξαχθούν λανθασμένα συμπεράσματα και διδάγματα, τότε η ιστορία από όπλο αγώνα καθίσταται μέσο αποπροσανατολισμού.
Το χειρότερο που θα μπορούσε να μας συμβεί, παραδειγματιζόμενοι από ένα ιστορικό γεγονός, είναι η μηχανιστική και εκτός τόπου και χρόνου μεταφορά των δεδομένων μιας εποχής σε μια άλλη. Ειδικά στις μέρες μας. Μέρες πονηρές και επικίνδυνες.
Μπορούμε, όμως, να διαπιστώσουμε ότι όπως τότε έτσι και σήμερα η πίστη στις δυνάμεις του λαού μας και ο αγνός πατριωτισμός αποτελούν το στέρεο θεμέλιο του δικού μας αντικατοχικού αγώνα.
Ο δικός μας, σωστά προσανατολισμένος αγώνας, η συνέπεια στις αρχές λύσης του Κυπριακού, η πολιτική βούληση για λύση και οι πρωτοβουλίες που οφείλουμε να αναλάβουμε για να μεταστρέψουμε το κλίμα υπέρ της Κύπρου, μπορούν να δημιουργήσουν προοπτικές για αίσια έκβαση των αγώνων και προσπαθειών μας.
Όπως έλεγε και ο Μακρυγιάννης «Είμαστε εις το “εμείς” κι’ όχι εις το “εγώ”. Και εις το εξής να μάθωμεν γνώση, αν θέλωμεν να φκειάσωμεν χωριόν και να ζήσωμεν όλοι μαζί».
Αυτή είναι και η μόνη λογική επιλογή μας.
Ζήτω ο αγέρωχος Ελληνικός λαός.
Ζήτω ο περήφανος κυπριακός λαός.
Ζήτω η 25 η Μαρτίου 1821!
