«Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους, για τους γενναίους, τους δυνατούς… αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα, τα γενναία, τα δυνατά, γι’ αυτούς τα δάκρυα… κι οι κλάδοι ελιάς…» [Ν. Εγγονόπουλος].
Αξιότιμη Υπουργέ Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρία Λίνα Μενδώνη,
Εξοχότατε Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα,
Σεβαστό Ιερατείο,
Κυρίες και κύριοι,
Στον ρου της ιστορίας, τα σταυροδρόμια συναντούν θυσίες που δεν χωρούν στον κανόνα της ανθρώπινης λογικής. Θυσίες που ενσαρκώνουν τον παλμό της αταλάντευτης πίστης και ασίγαστου πάθους για το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας. Συναντούν ιστορίες ανθρώπων που με την αγνότητα της ψυχής, σαν άπταιστο φως, πάλεψαν και έπεσαν για τις αρχές και τα ιδανικά τους. Είναι τέτοιες ημέρες, αγαπητοί, που ο ελληνισμός, σε κάθε γωνιά της γης, γεμίζει με αισθήματα δέους και περηφάνιας, εμπνευσμένος από τις κορυφαίες στιγμές των Εθνικών Αγώνων του 1821 και του 1955.
Αύριο η Κύπρος θα γιορτάσει την επέτειο της 1ης Απριλίου που σηματοδοτεί την αφετηρία ενός τιτάνιου αγώνα. Μια μέρα σύμβολο τιμής και ανάμνησης που λειτουργεί ως φάρος και καθοδηγητής για τις μελλοντικές γενιές.
Ήταν τότε που το εγερτήριο σάλπισμα αντήχησε από την Αρχιεπισκοπή σημαίνοντας την απαρχή του αγώνα για απελευθέρωση.
Ήταν τότε που οι γενναίοι μαχητές της Ε.Ο.Κ.Α., γνήσιοι απόγονοι της ηρωικής στρατιάς του 1821, άρπαξαν τα όπλα και ρίχτηκαν στην πάλη με το ιδανικό ‘Ελευθερία ή Θάνατος’ ως πυξίδα τους, που χάραξε τη νέα ιστορική διαδρομή για το νησί και τον λαό του. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι πολλοί αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., επέλεξαν για ψευδώνυμο τους ονόματα αγωνιστών της ελληνικής επανάστασης.
Οιωνός τα λόγια του Γιώργου Σεφέρη. Προμήνυμα δυο χρόνια πριν την απαρχή του ξεσηκωμού του απελευθερωτικού αγώνα 1955-59. «Δεν αργεί να καρπίσει τ’ αστάχυ, δε χρειάζεται μακρύ καιρό για να φουσκώσει της πίκρας το προζύμι». Ναι «τούτα τα κορμιά πλασμένα από ένα χώμα» είχαν ψυχές [Γεώργιος Σεφέρης]. Ο σκληρός αποικιοκρατικός ζυγός αναζωπύρωνε τη μαγιά του αισθήματος της αδικίας και της καταπίεσης. «Βάρυνε το σβέρκο της Κύπρου» [Γεώργιος Σεφέρης] και πίεζε την ψυχή κάθε Έλληνα, μετατρέποντας τη σε λαίλαπα εξέγερσης ως όριζε η προδιαγεγραμμένη μοίρα. Και οι μάχες από τον Μαχαιρά, το Μερσινάκι, το Λιοπέτρι, γίνονται αντάξιες του Μαραθώνα, των Θερμοπυλών, της Σαλαμίνας, της Γραβιάς και της Αλαμάνας.
Ήταν κάτι σαν θαύμα. Μια εξέγερση, καρπός του βαθύτατου αναστεναγμού του κυπριακού λαού για ελευθερία και δικαιοσύνη, που έριξε στην μάχη αμούστακα παιδιά και αμέστωτες παιδούλες, μετατρέποντάς τους σε ζωντανά σύμβολα της απελευθερωτικής προσπάθειας. Άνθρωποι κάθε λογής, γυναίκες και άντρες, μεσήλικες και γέροντες, συνέθεσαν μαζί τους την παλέτα του πάνδημου εκείνου αγώνα, περιφρονώντας την υπεροπλία των αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων, αψηφώντας κάθε κίνδυνο, βασανιστήριο ή εξευτελισμό της ανθρώπινης υπόστασης.
Γιατί ο κυπριακός ελληνισμός ήξερε καλά, πως η ελευθερία δε χαρίζεται, αλλά κατακτιέται, πως κερδίζεται με θυσίες και αγώνες. Τα «ωραία παλικάρια» της Κύπρου, οι ήρωες που αντιμετώπισαν την αγχόνη στην αυγή της ζωής τους, ανέβηκαν σκαλί-σκαλί προς την αθανασία, κατακτώντας μια θέση στο Πάνθεον των ηρώων. Η θυσία τους, η γενναιότητα και η αυταπάρνησή τους μετατράπηκε σε σύμβολο αγώνα και ελπίδας, κληροδοτώντας διαχρονικά μηνύματα ενάντια σε οποιαδήποτε δύναμη καταδυνάστευσης και στέρησης ελευθεριών.
Κυρίες και κύριοι,
Η Κύπρος, η πολυβασανισμένη νήσος, σέρνει πίσω της την πικρία των πολλαπλών κατακτήσεων και επιβουλών. Ασσύριοι, Αιγύπτιοι, Πέρσες, Ενετοί, Φράγκοι, Τούρκοι, όλοι ζήλεψαν και επιχείρησαν να υποτάξουν αυτό το σταυροδρόμι των πολιτισμών, το στολίδι της Μεσογείου. Όπως εύστοχα επισημαίνει ο Γιώργος Σεφέρης, «Είναι αφάνταστο πόσο πιστοί στον εαυτό τους έμειναν και πόσο ασήμαντα ξέβαψαν οι διάφοροι αφεντάδες από πάνω τους». Ο Κυπριακός λαός δεν έχασε αλλά ούτε ξέχασε ποτέ την ελληνική του ταυτότητα. Η ανυποχώρητη δύναμη του να διαφυλάσσει στο πέρας των αιώνων την πολιτιστική κληρονομιά του, είναι μια ζωντανή μαρτυρία της «αντίστασης», μια ζωντανή αφήγηση της περηφάνιας και αξιοπρέπειας του και της πεποίθησης ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού.
Σήμερα, η μνήμη μας ανακινεί και μας θυμίζει πως στον χρυσοπράσινο αυτό ακρωτήρι της Μεσογείου, ο λαός αντιστάθηκε δίδοντας στο πολύπαθο τούτο νησί ό,τι πολυτιμότερο κατέκτησε: την ελευθερία του μετά από χιλιετίες και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παρόλα αυτά, η πραγματικότητα της διχοτομημένης Κύπρου παραμένει μια πικρή αλήθεια, η οποία αντικρίζεται καθημερινά ωσάν αγναντεύει κανείς τον Πενταδάκτυλο, την κατεχόμενη Κερύνεια μας, την Αμμόχωστο, τη Μόρφου την Καρπασία και τον Απόστολο Ανδρέα. Μετρούμε ήδη 69 χρόνια από την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ, ενώ αυτό το καλοκαίρι κλείνει μισός αιώνας από το μαύρο καλοκαίρι του ’74.
Συναισθανόμενοι το βάρος της ιστορικής μας ευθύνης, η Κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη αποφασιστικά πορεύεται με βασική επιδίωξη την επανένωση της πατρίδας, καταβάλλοντας ακούραστες προσπάθειες για την επίτευξη αυτού του στόχου. Και στόχος είναι να συμβάλουμε εποικοδομητικά, στη δημιουργία όλων εκείνων των προϋποθέσεων που θα συνεισφέρουν άμεσα στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού, στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Για μια λύση που θα επανενώνει και θα διαμορφώνει προϋποθέσεις για ανάπτυξη και ευημερία ολόκληρης της νήσου και του λαού της, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Μιας λύσης που θα ενισχύει τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή και που θα επιτρέπει στην πατρίδα μας να εκμεταλλευτεί πλήρως τις δυναμικές και τις προοπτικές της.
Η πολύ σημαντική εξέλιξη του διορισμού απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο- ως αποτέλεσμα των επίμονων προσπαθειών της Κυβέρνησης, με την αμέριστη συνεργασία της Ελλάδας αλλά και των εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση- το προσωπικό ενδιαφέρον του ιδίου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, η προσοχή που δίδει στο θέμα η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας, αφήνει περιθώρια ελπίδας πως θα αρθεί το πολύχρονο αυτό αδιέξοδο.
Δημιουργεί την ελπίδα πως θα υπάρξει εποικοδομητική και παραγωγική συζήτηση, η οποία θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για επανέναρξη των συνομιλιών από ‘κεί που έμειναν το 2017 στο Crans-Montana, της Ελβετίας. Συνομιλιών που μοναδικό στόχο θα έχουν μια βιώσιμη, οριστική επίλυση του Κυπριακού, στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα ευθυγραμμισμένη, σε ευρωπαϊκές αρχές και αξίες.
Κυρίες και κύριοι,
Το αποτύπωμα της εξέγερσης, μαρτυρία του ανθρώπινου πνεύματος που αρνείται να υποκύψει, αποτελεί υπόμνηση της αξίας της αυταπάρνησης και της θυσίας στην πορεία προς την κατάκτηση της ελευθερίας… Γιατί «η γης δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν…». Η μνήμη του αγώνα αυτών που τόλμησαν να αρθούν πάνω από την πρόσκαιρη ζωή και να θυσιαστούν για την πατρίδα ψελλίζοντας το ηρωικό: «Ελευθερία ή Θάνατος» θα ζει για πάντα ως πηγή έμπνευσης και υπενθύμισης της αξίας της θυσίας για τα ιδανικά που υπερβαίνουν την ατομική ύπαρξη.
Θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε και να οραματιζόμαστε σε ένα κράτος δικαίου στο οποίο τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι αρχές και οι αξίες θα είναι απόλυτα διασφαλισμένες. Γιατί αυτό αρμόζει στους προγόνους, αγωνιστές και ήρωές μας. Γιατί αυτό αρμόζει στις επόμενες γενεές: Mία πατρίδα απαλλαγμένη από την κατοχή και τη γραμμή της διχοτόμησης.
Τιμή και δόξα στους αγωνιστές της ΕΟΚΑ!
Αιωνία η μνήμη τους!
