Γράφει η Πόλα Τσώνη
Μέσα από μία πρωτοποριακή κοινωνική startup, και με συμμάχους όχι μόνο τα Ηνωμένα Έθνη αλλά κι αρκετούς ιδιώτες συνεργάτες εντός κι εκτός Κύπρου, ο Ελληνοκύπριος Steven Stavrou κι ο Τουρκοκύπριος Burak Doluay έχουν βάλει στόχο να συμβάλουν με το δικό τους τρόπο στην επαναπροσέγγιση των δύο κοινοτήτων, ενθαρρύνοντας την επιχειρηματική τους συνεργασία.
Εδώ και λίγα χρόνια, οι συνιδρυτές του SocialTech Lab παρέχουν υποστήριξη σε νεοφυείς επιχειρήσεις σε όλο το νησί, έχοντας μάλιστα στη διάθεσή τους κι ένα δικό τους μικρό χώρο στην Πράσινη Γραμμή, δίπλα στις εγκαταστάσεις του Ειρηνευτικού Σώματος στο Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία.
Πρόκειται για τον πρώτο, παγκοσμίως, χώρο καινοτομίας μέσα σε νεκρή ζώνη, και χρησιμοποιείται ως τόπος συνάντησης για τα μέλη των δύο κοινοτήτων που συμμετέχουν στις δραστηριότητες της startup.
Το SkalaTimes μίλησε με τον Steven Stavrou στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας 2023 στο Μπιλμπάο της Ισπανίας, όπου η SocialTech Lab είχε προσκληθεί να παραστεί στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Προώθησης της Επιχειρηματικότητας (European Enterprise Promotion Awards – EEPA) ως μία από τις επιχειρήσεις που βραβεύτηκαν στον αντίστοιχο εθνικό διαγωνισμό στην Κύπρο.
Μία απροσδόκητη συνεργασία
Η ιδέα για την SocialTech Lab ξεκίνησε το 2016, όταν ο Steven Stavrou, Ελληνοκύπριος της Νέας Υόρκης, παρατήρησε ότι στην Κύπρο υπήρχε ακόμη υψηλή ανεργία στους νέους, λίγα χρόνια μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση και τα capital controls του 2013.
Όπως εξηγεί, “αυτές είναι συνθήκες πρόσφορες για την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας, επειδή η επιχειρηματικότητα δημιουργεί ευκαιρίες, δημιουργεί θέσεις εργασίας, κι οι μικρές επιχειρήσεις, οι νέες ιδέες και τα νέα εγχειρήματα μπορούν να βοηθήσουν στην αναβίωση της οικονομίας.”
Σύντομα, διαπίστωσε ότι παρόμοια προβλήματα αντιμετώπιζαν κι οι δύο κοινότητες στο νησί, εκατέρωθεν της Πράσινης Γραμμής. Η σκέψη που διαμορφώθηκε επομένως, ήταν πώς θα βοηθηθεί η κοινή αυτή ανάγκη της νεολαίας και των δύο πλευρών, και πώς αυτή η επιχειρηματική ανάπτυξη θα μπορούσε επίσης να γίνει μονοπάτι για την οικοδόμηση ειρήνης στην περιοχή.
Από την άλλη, ο Burak Doluay, είχε ήδη ξεκινήσει στα κατεχόμενα τη δική του startup η οποία παρείχε στήριξη σε Τουρκοκύπριους επιχειρηματίες που ήθελαν να αναπτύξουν δραστηριότητα και στις ελεύθερες περιοχές. Αφού επικοινώνησαν και συζήτησαν λεπτομερώς, ο Stavrou κι ο Doluay έδωσαν τα χέρια, αποφασίζοντας να ιδρύσουν από κοινού την SocialTech Lab.
“Η αρχική ιδέα ήταν να χτίσουμε μία τεχνολογική πλατφόρμα, την Cyprus Inno, η οποία θα μπορούσε να φέρει σε επαφή επιχειρηματίες από όλο το νησί, και να τούς παρέχει τα resources που χρειάζονται. Έτσι, φτιάξαμε ένα “χάρτη” των startups και δημιουργήσαμε διάφορα ψηφιακά εργαλεία, όπως διαδικτυακά μαθήματα επιχειρηματικότητας, ούτως ώστε να προσφέρουμε στους επιχειρηματίες τους πόρους για να αναπτυχθούν, αλλά και να μπορέσουμε να τους φέρουμε με επαφή, για να αρχίσουν να δικτυώνονται μεταξύ τους.”
Στο στάδιο αυτό, οι συνιδρυτές συνεργάζονταν διαδικτυακά, καθώς ο Stavrou ζούσε ακόμη στη Νέα Υόρκη. Το πρόγραμμα ήταν απαιτητικό, κι όλη η δουλειά κατά τον πρώτο χρόνο του εγχειρήματος, γινόταν από τους ίδιους. Υπήρχαν επίσης πρακτικές δυσκολίες, όπως το να εγγράψουν την διακοινοτική τους επιχείρησή με 50-50 Ελληνοκυπριακή και Τουρκοκυπριακή ιδιοκτησία.
“Όταν είδαμε ότι υπήρχε μεγάλη ζήτηση για αυτό που κάναμε κι ότι το κοινό ενδιαφερόταν πολύ να δικτυωθεί για επαγγελματικές ευκαιρίες, ξεκινήσαμε να διοργανώνουμε προγράμματα διά ζώσης. Τότε αρχίσαμε να έχουμε περισσότερο τη βάση μας στη Λευκωσία, και να διοργανώνουμε περισσότερες εκδηλώσεις στην Πράσινη Γραμμή,” θυμάται ο Stavrou.
“Προχωρήσαμε σε εκδηλώσεις δικτύωσης για επιχειρήσεις και startups, στη διάρκεια των οποίων φέρναμε σε επαφή ιδιοκτήτες επιχειρήσεων από τις δύο κοινότητες για να ανταλλάξουν ιδέες και να συνεργαστούν.”
Ακολούθησαν εκπαιδευτικές εκδηλώσεις, bootcamps, προγράμματα mentorship και hackathons.
“Ξεκινήσαμε αργά κι έξυπνα, με μερικά βασικά εργαλεία. Προσελκύσαμε ενδιαφέρον, κι αφού είδαμε ότι αυτό μεγάλωνε, αρχίσαμε να επεκτείνουμε την πρωτοβουλία μας τα τελευταία 7-8 χρόνια,” προσθέτει ο Stavrou, ο οποίος, ανάμεσα σε άλλες διακρίσεις, το 2022 συγκαταλέχθηκε στους European Obama Leaders του Ιδρύματος Obama.
Ο πρώτος στον κόσμο χώρος καινοτομίας σε “νεκρή ζώνη”
Τα Ηνωμένα Έθνη στήριξαν το όραμα των δύο Κύπριων νέων εξαρχής, όπως κι αρκετές ιδιωτικές επιχειρήσεις εντός κι εκτός του νησιού.
Πολλές φορές η SocialTech Hub χρησιμοποίησε την ειδική αίθουσα του Λήδρα Πάλας για τις διακοινοτικές συναντήσεις, ως χώρο συνάθροισης για τις δραστηριότητές της, και σε μία περίπτωση συνδιοργάνωσε με τα ΗΕ ένα πρόγραμμα επιτάχυνσης για νεοφυείς επιχειρήσεις που εργάζονταν επάνω σε ιδέες που πραγματεύονταν έναν από τους 17 στόχους βιωσιμότητας των ΗΕ.
Μέσα στο 2021, κατόρθωσαν να μεταφερθούν στο δικό τους χώρο στην Πράσινη Γραμμή: ένα κοντέινερ της Ειρηνευτικής Δύναμης, το οποίο διαμόρφωσαν ειδικά για τη λειτουργία του SocialTech Lab, κι έγινε γνωστό ως The Base by CyprusInno.
“Με τη βοήθεια των ΗΕ, καταφέραμε να μετατρέψουμε το κοντέινερ σε κέντρο καινοτομίας και χώρο co-working, όπου επιχειρηματίες από όλο το νησί μπορούν να συναντηθούν, να συνεργαστούν, και να δουλέψουν μαζί. Διοργανώνουμε επίσης πολλές εκδηλώσεις εδώ,” λέει ο Stavrou στο SkalaTimes.
“Είναι σίγουρα το πρώτο κέντρο καινοτομίας που ιδρύεται σε νεκρή ζώνη. Δεν έχουμε δει άλλα τέτοια παραδείγματα, κι ελπίζουμε ότι θα χρησιμεύσει ως παράδειγμα για άλλους παρόμοιους χώρους σε δύσκολες περιοχές ανά τον κόσμο,” προσθέτει.
Πέραν των ΗΕ, το εγχείρημα έχει βρει υποστηρικτές και στις τοπικές κοινότητες. Ανά διαστήματα συνεργάστηκαν με πανεπιστήμια σε όλο το νησί και με άλλες ΜΚΟ για τη νεολαία ή την επιχειρηματικότητα, ενώ διεθνείς επιχειρηματικοί κολοσσοί όπως η KPMG και η Microsoft έχουν στηρίξει εκδηλώσεις τους στο παρελθόν.
“Έχουμε ένα πολύ ωραίο δίκτυο με περισσότερους από 40 διαφορετικούς συνεργάτες σε όλο το νησί, αλλά και διεθνώς. Καταφέραμε να βρούμε καλούς συνεργάτες σε άλλα μέρη της Ευρώπης, ακόμα και στις ΗΠΑ,” σχολιάζει ο Stavrou.
Έναν νέο συνεργάτη αποκόμισαν κι από την ετήσια Συνέλευση για τις Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις (SME Assembly) στο Μπιλμπάο, όπου έλαβε χώρα η συνέντευξή μας.
“Συναντήσαμε εδώ πολλές άλλες τοπικές οργανώσεις από την Ευρώπη, με τις οποίες ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να συνεργαστούμε στο μέλλον. Ήδη υπογράψαμε μία συμφωνία συνεργασίας σε κοινοτικό επίπεδο με μία άλλη οργάνωση που συναντήσαμε στο SME Assembly, η οποία εφαρμόζει ένα πρόγραμμα επιτάχυνσης που προσφέρει δωρεάν υποστήριξη και κεφάλαιο σε νεοφυείς επιχειρήσεις.
Μέσω αυτής της συνεργασίας, θα μπορέσουμε να ενθαρρύνουμε και να ανοίξουμε διαύλους για περισσότερες κυπριακές νεοφυείς επιχειρήσεις ούτως ώστε να έχουν πρόσβαση σε αυτή την ευκαιρία και σ’ αυτή τη χρηματοδότηση. Ήταν ένα μεγάλο κέρδος για εμάς,” συνεχίζει με ενθουσιασμό ο Stavrou.
Εκτός από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η SocialTech Lab έχει βραβευθεί από την Κοινοπολιτεία, την Ύπατη Αρμοστεία της Βρετανίας στην Κύπρο, κι από τα Βραβεία Διακοινοτικής Συνεργασίας Stelios, του Στέλιου Χατζηιωάννου. To 2023, διακρίθηκε ως μία από τις τρεις κορυφαίες κοινωνικές επιχειρήσεις στον κόσμο ως προς την αντιμετώπιση των στόχων βιωσιμότητας των ΗΕ.
Μέρος της λύσης, σε κοινοτικό επίπεδο
Πολλές από τις ομάδες και τα εγχειρήματα που αναπτύχθηκαν μέσα από τα προγράμματα του SocialTech Lab είναι λύσεις που απευθύνονται σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις – θέματα στα οποία οι νέες γενιές είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένες.
“Θέλουν να χτίσουν λύσεις και να βρουν ένα σκοπό στη ζωή τους, επομένως υπάρχει ενθουσιασμός γι’αυτό κι άνοδος στη συμμετοχή λόγω αυτού,” παρατηρεί ο Stavrou.
Οι “νέες συναρπαστικές τεχνολογίες” όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι λεγόμενες deep tech, clean tech κι η βιωσιμότητα βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των συμμετεχόντων, οι οποίοι αναζητούν καινοτόμα concepts για να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά.
Όσο περνά ο καιρός, οι αριθμοί συμμετοχής στο δίκτυο και τις δράσεις της SocialTech Lab διαρκώς ανεβαίνουν, κι ο Stavrou πιστεύει ότι το εγχείρημα που ξεκίνησε με τον Burak Doluay όντως συμβάλλει στη λύση του κυπριακού ζητήματος, αλλά σε επίπεδο κοινότητας. Χάρη στην ξεχωριστή τους προσέγγιση στη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στις δύο κοινότητες, το κοινό έχει εκλάβει θετικά την προσπάθεια, υποστηρίζει.
“Παρέχουμε προγράμματα κι εργαλεία τα οποία φέρνουν κοντά επιχειρηματίες και πρωτοπόρους στο νησί σε επίπεδο κοινότητας, χτίζοντας γέφυρες με νέους τρόπους. Σε τελική ανάλυση, όσο περισσότερες σχέσεις χτίζουμε μέσω της επιχειρηματικότητας, βοηθάμε να δημιουργηθεί το έδαφος για μία πιθανή πολιτική λύση, εφόσον υπάρξει βούληση προς αυτή την κατεύθυνση”.
Οι επιχειρηματίες ως χαρακτήρες, πιστεύει, είναι ειρηνευτές. Σύμφωνα με τον Stavrou, η εν γένει νοοτροπία των επιχειρηματιών “εστιάζει στην παραγωγικότητα και την ανάπτυξη, παρακάμπτοντας κάθε είδους πολιτισμικές, θρησκευτικές, γεωγραφικές ή ιδεολογικές διαφορές”.
“Έτσι, ο επιχειρηματίας γίνεται ο ίδιος ειρηνευτής. Επίσης, η ίδια η επιχειρηματικότητα, ως ιδέα κι ως λειτουργία, αποτελεί ένα σπουδαίο ειρηνευτικό εργαλείο επειδή φέρνει τους ανθρώπους κοντά για να επιλύσουν τα κοινά τους προβλήματα. Στο πλαίσιο αυτό, μπορούν ευκολότερα να παραμερίσουν τις διαφορές τους για να επιτύχουν κοινούς στόχους.”
Άλλωστε, οι οικονομικές ευκαιρίες, όπως έχει διαπιστώσει, κάνουν ακόμη και τους πιο συντηρητικούς να ανοιχτούν στην ιδέα να ανταλλάξουν επαφές και να γνωρίσουν κάποιον για πρώτη φορά.
“Έχουμε βρει ότι σε πολλές από τις πρωτοβουλίες μας, το 40% των ανθρώπων που ήρθαν στο πρόγραμμά μας, εισέρχονταν για πρώτη φορά στη νεκρή ζώνη, και το 60% συμμετείχαν για πρώτη φορά σε διακοινοτικό πρόγραμμα. Επομένως, ήταν η ιδέα της επιχειρηματικότητας που μάς έφερε αυτούς τους ανθρώπους κι αυτό είναι που μάς αρέσει σ’ αυτό που κάνουμε: ότι φέρνει νέα πρόσωπα και νέο κόσμο στο χώρο και στη διακοινοτική συνεργασία,” καταλήγει ο Stavrou.
