Με μεγάλη χαρά βρίσκομαι σήμερα στο χωριό Ορά, σε ένα χωριό με το οποίο έχω συνδεθεί κάτω από δύσκολες για το χωριό και την περιοχή συνθήκες, και γνωρίζω τουλάχιστον μέρος των προσπαθειών που καταβάλλονται για την ανάκαμψη και την ανάπτυξη όλων των χωριών της περιοχής. Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021 στην περιοχή της Ορεινής Λάρνακας και Λεμεσού, κλήθηκα μετά από πρωτοβουλία φίλης και διακεκριμένης γεωλόγου από το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης να συμμετάσχω σε συνεδρία στην οποία παρίστατο επίσης διακεκριμένος γεωλόγος καθηγητής από την Ελλάδα με καταγωγή από την Ορά, για να συζητήσουμε πρακτικές αποκατάστασης του περιβάλλοντος και ειδικά για θέματα ξερολιθιών, λόγω του ότι οι δόμες θεωρούνται σημαντικός παράγοντας συγκράτησης των πυρκαγιών, καθώς και των εδαφών πριν και μετά από μια πυρκαγιά.
Μετά από την πρώτη αυτή σημαντική συνεδρία, μαζί με τους συνεργάτες μου στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος του ΙδΕΚ που έτρεχε υπό τον συντονισμό του Ινστιτούτου Κύπρου, επισπεύσαμε το πρώτο εργαστήρι για την εκμάθηση και εξάσκηση στην κατασκευή δόμων στην Ορά, το οποίο απευθύνονταν φυσικά στα χωριά όλης της πυρόπληκτης περιοχής. Όντως με συντελεστές το Κοινοτικό Συμβούλιο της Οράς, καθώς και όλα τα υπόλοιπα Κοινοτικά Συμβούλια, την ομάδα Φοίνιξ, την Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO, την Επιτροπή ICOMOS Κύπρου, και τη στήριξη της Εταιρείας Παραδεισιώτης όσον αφορά τη διενέργεια τεστ κορωνοϊού, πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις και εργαστήριο για την τέχνη της ξερολιθιάς και την ορθή πρακτική κατασκευής δόμων.
Στο εργαστήριο συμμετείχαν τεχνίτες της πέτρας από την περιοχή, οι οποίοι καθοδήγησαν τους εκπαιδευομένους. Αυτό το πρώτο εργαστήρι διεξήχθη εδώ στην Ορά. Η αθρόα συμμετοχή και ο ενθουσιασμός που μας διακατείχε όλους σε αυτό το εργαστήρι και μάλιστα κάτω από δύσκολες συνθήκες λόγω των συνεπειών της πυρκαγιάς, μου είχαν δώσει τη δύναμη να προχωρήσω ακολούθως και σε σειρά εργαστηρίων σε περιοχές και συμπλέγματα του γεωπάρκου Τροόδους. Η αγάπη και η θέληση εσάς των κατοίκων να δουλέψετε ενεργά στην αποκατάσταση της φύσης και την αναγέννηση του τόπου σας, μετά από την τεράστια καταστροφή που είχατε υποστεί, είναι αξία συγχαρητηρίων.
Στη συνέχεια ήρθα στην περιοχή για δεντροφυτεύεις και είχα την ευκαιρία να γνωρίσω περισσότερο τις κοινότητες Ορά, Οδού, Λάγια, Βάβλα, Μελίνη, Κάτω Δρυς, Βαβατσινιά, Αγίοι Βαβατσινιάς και Κάτω Λεύκαρα, τα γνωστά «Μελισσοχώρια» της ορεινής Λάρνακας – μαθαίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι στην περιοχή δραστηριοποιούνται επαγγελματίες μελισσοκόμοι, καθώς και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις παραγωγής μελιού.
Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς τι σχέση έχουν οι ξερολιθιές (δόμες) με τις μέλισσες; Η απάντηση είναι ότι οι δόμες συγκρατούν το έδαφος, δημιουργούν έδαφος για καλλιέργεια, και διαμορφώνουν το κέλυφος για την ενίσχυση της βιοποικιλότητας. Αυτό συνεπάγεται την προσέλκυση επικονιαστών, ανάμεσά τους και η μέλισσα, η σπουδαιότητα της οποίας είναι αδιαμφισβήτητη όπως αδιαμφισβήτητη είναι και η ανάγκη για την προστασία της.
Η ύπαρξη των μελισσών είναι ταυτισμένη με τη ζωή στον πλανήτη και οι μέλισσες διαχρονικά πρωταγωνιστούν σε μύθους, λαϊκές παραδόσεις και θρησκευτικά κείμενα ως σύμβολα της γονιμότητας, της εργατικότητας και της αρμονίας με τη φύση. Ο Αριστοτέλης αναφέρει σε πολλές πραγματείες του ότι η φύση δεν κάνει τίποτα δίχως λόγο και δίχως κάποιο σκοπό («Οὐθὲν γάρ, ὡς φαμέν, μάτην ἡ φύσις ποιεῖ»), όλες οι φυσικές διεργασίες κάπου αποβλέπουν.
Με πάνω από 15 εκατομμύρια χρόνια παρουσίας στη γη, οι μέλισσες εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή του μεγαλύτερου μέρους των άγριων/αυτοφυών ανθοφόρων φυτών, αλλά και των περισσότερων καλλιεργήσιμων ειδών, ενώ παράλληλα συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους ρυθμιστές των δασικών και αγροτικών οικοσυστημάτων.
Το 1/3 της παραγωγής τροφίμων (φρούτα, λαχανικά, σπόροι και καρποί), το 80% των καλλιεργήσιμων και αυτοφυών φυτών, το 90% της παγκόσμιας διατροφής εξαρτάται από τις μέλισσες και άλλους επικονιαστές. Και αν οι αριθμοί δεν είναι εύκολα αντιληπτοί για το τι υποδηλούν, με τον αφανισμό των μελισσών και άλλων επικονιαστών, στο πιάτο μας δεν θα υπάρχουν πια μήλα, φράουλες, κεράσια, καρπούζια, λαχανικά, δημητριακά, ξηροί καρποί, μέλι…
Στον απολογισμό των ζημιών από τις καταστροφικές τότε πυρκαγιές περιλαμβάνονταν 1480 περίπου μελίσσια που έγιναν στάχτη, ένα εργοστάσιο με τόνους μέλι, αποθήκες και εργαστήρια με μελισσοκομικό εξοπλισμό και το χειρότερο όλων, η καταστροφή της ανθοφορίας, που θα έπαιρνε 4-5 χρόνια να επανέλθει στην πρότερα κατάσταση.
Χωρίς μέλισσες δεν υπάρχει επικονίαση, χωρίς επικονίαση επηρεάζεται η γεωργία, η παραγωγή τροφίμων, υποβαθμίζεται η ποιότητα του εδάφους με οικονομικές επιπτώσεις στους γεωργούς, την οικονομία, την κοινωνία, επηρεάζεται ολόκληρο το οικοσύστημα, επηρεάζεται η ανθρωπότητα.
Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται η σημασία της προστασίας των πληθυσμών της μέλισσας και στα αγροτικά αλλά και στα αστικά περιβάλλοντα. Σάς συγχαίρω για όλες τις πρωτοβουλίες σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερα για τη δημιουργία του brand «Δρόμοι του μελιού», για τις ενέργειες προστασίας και στήριξης της κυπριακής φυλής μελισσών, τη στήριξη και την ενθάρρυνση της μελισσοκομίας και των μελισσοκόμων, τις δράσεις για την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της μέλισσας και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την προώθηση του μελιού, κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Η υλοποίηση στοχευμένων δράσεων για ανάπτυξη του μελισσοκομικού τομέα βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό, βασικός πυλώνας πολιτικής και δράσης του Γραφείου της Επιτρόπου Περιβάλλοντος είναι η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και η οριζόντια συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες αλλά και στην κοινωνία μέσω δράσεων ευαισθητοποίησης. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που ενθαρρύνουμε και αγκαλιάζουμε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες ως συμβολή στην προστασία της βιοποικιλότητας, που εμπίπτει, όπως ανέφερα, και στους ειδικούς στόχους της Κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης του οικοσυστήματος και της διατήρησης των οικοτόπων και των τοπίων.
Έμπρακτα, το Γραφείο μου συμμετέχει στη διετή ενημερωτική εκστρατεία για την προστασία της μέλισσας που διενεργείται από το Ινστιτούτο Επαγγελματικών Σπουδών του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus και συνάπτει συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα, ακαδημαϊκούς και την Κοινωνία των Πολιτών, απαραίτητο στοιχείο για περιβαλλοντική, κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική αειφορία.
Ολοκληρώνοντας, σας συγχαίρω θερμά για τη διοργάνωση αυτής της γιορτής με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Μέλισσας. Συγχαίρω επίσης όλους εσάς που παραμείνατε εδώ, αναπτύσσεστε και συγκρατείτε τα χωριά.
Εύχομαι ευόδωση των στόχων σας και καλή και μελένια συνέχεια.
