Επετειακή εκδήλωση με τίτλο «50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο» διοργάνωσε το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών την Τετάρτη, 10 Ιουλίου 2024, στη Μεγάλη Αίθουσα του κεντρικού κτηρίου του Πανεπιστημίου με ομιλία του Πρόεδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. Η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου τίμησε την εκδήλωση με την παρουσία της και απηύθυνε χαιρετισμό. Τους υψηλούς προσκεκλημένους υποδέχθηκε, εκ μέρους των Πρυτανικών Αρχών, του Συμβουλίου Διοίκησης και της Συγκλήτου, και απηύθυνε προσφώνηση ο Πρύτανης, καθηγητής κ. Γεράσιμος Σιάσος. Ακολούθησε η προβολή βίντεο με τίτλο «50 χρόνια είναι πάρα πολλά» και με θέμα την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, καθώς και η προβολή βίντεο με θέμα: «Κύπρος και Ε.Κ.Π.Α. – Άρρηκτοι δεσμοί». Στην εκδήλωση συμμετείχε τιμητικά ο Γιώργος Νταλάρας, ο οποίος τραγούδησε για την «Ηρώων Γη».
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, μεταξύ άλλων, οι: ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος Β΄, ο π. Πρωθυπουργός κ. Αντώνιος Σαμαράς, ο Εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού, Υφυπουργός Εξωτερικών κ. Γεώργιος Κώτσηρας, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Κωστής Χατζηδάκης, ο Υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης, ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Τάκης Θεοδωρικάκος, η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας κ. Σοφία Ζαχαράκη, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Κωνσταντίνος Τσιάρας, η Υπουργός Τουρισμού κ. Όλγα Κεφαλογιάννη, ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Χρήστος Στυλιανίδης, η Αναπλ. Υπουργός Υγείας κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη, ο Υφυπουργός Εσωτερικών κ. Βασίλειος-Πέτρος Σπανάκης, ο Υφυπουργός Υγείας κ. Μάριος Θεμιστοκλέους, η Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Ζωή Ράπτη, ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Στέφανος Γκίκας, Υπουργός Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Μάκης Κεραυνός, ο Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Αθηνά Μιχαηλίδου, ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών κ. Σταμάτιος Κριμιζής, ο π. Πρύτανης του Ε.Κ.Π.Α., Επίτιμος Καθηγητής κ. Μιχαήλ Σταθόπουλος, ο π. Πρύτανης του Ε.Κ.Π.Α., Επίτιμος Καθηγητής κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο π. Πρύτανης του Ε.Κ.Π.Α. Επίτιμος Καθηγητής κ. Χρήστος Κίττας, ο π. Πρύτανης του Ε.Κ.Π.Α., Ομ. Καθηγητής κ. Θεόδωρος Φορτσάκης, ο Γ΄ Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Αθανάσιος Μπούρας, ο Εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ Βουλευτής κ. Δημήτριος Μάντζος, ο Εκπρόσωπος του Κ.Κ.Ε. Βουλευτής κ. Γιώργος Λαμπρούλης, Εκπρόσωπος της Κ.Ο. Νέας Αριστεράς Βουλευτής και Π. Πρόεδρος της Βουλής κ. Νίκος Βούτσης, ο Εκπρόσωπος της Προέδρου της Πλεύσης Ελευθερίας κ. Χρήστος Αρίδας, η Γενική Γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας Πρέσβης κ. Αλίκη Χατζή, ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Καινοτομίας κ. Αθανάσιος Κυριαζής, ο Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης Ομ. Καθηγητής κ. Οδυσσέας-Ιωάννης Ζώρας, η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών Πρέσβης, κ. Τερέζα Αγγελάτου, ο Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα κ. Σταύρος Αυγουστίδης, ο Πρέσβης της Ουγγαρίας στην Αθήνα Mr. Zsolt Sandor, ο Πρέσβης της Ελλάδος στην Άγκυρα κ. Μιχαήλ Διάμεσης, ο Πρέσβης ε.τ. κ. Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος, ο τ. Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα, π. Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, κ. Κυριάκος Κενεβέζος, η Πρόεδρος του Συμβουλίου Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτατης Εκπαίδευσης Κύπρου Ομότιμη Καθηγήτρια Μαίρη Κουτσελίνη, η Πρόεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους κ. Νίκη Μαριόλη, ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου κ. Ιωάννα Κλάπα-Χριστοδουλέα, ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων κ. Ιωάννης Συμεωνίδης, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας Στρατηγός, κ. Δημήτριος Χούπης, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού Αντιστράτηγος, κ. Γεώργιος Κωστίδης, ο εκπρόσωπος του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού Αρχηγός Στόλου Αντιναύαρχος κ. Πολυχρόνης Κουλούρης, ο εκπρόσωπος του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας-Υποπτέραρχος (1) Επιτελάρχης ΓΕΑ κ. Βασίλειος Μπρούμας, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιεράς Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιεράς Μητροπόλεως Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδέλφειας κ. Γαβριήλ, η Πρόεδρος του Σώματος Ομότιμων Καθηγητών Ομ. Καθηγήτρια κ. Στέλλα Πριόβολου, ο Διευθυντής από το Σπίτι της Κύπρου κ. Διομήδης Νικήτας, ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδας κ. Γιώργος Συλλούρης, ο Πρόεδρος της Ένωσης Κυπρίων Ελλάδος κ. Όμηρος Παπασσάβας, καθώς και διακεκριμένοι εκπρόσωποι επιχειρήσεων και μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών “δεν ξεχνά”, καθώς τον Ιούλιο του 2024 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή του 1974, και οι “πληγές” της τουρκικής εισβολής στη μαρτυρική Μεγαλόνησο παραμένουν νωπές και “ζητούν” δικαίωση. Ο Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθηγητής κ. Γεράσιμος Σιάσος, κατά την προσφώνηση του αναφέρθηκε στα τραγικά γεγονότα της εισβολής, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικά ότι «πενήντα χρόνια συμπληρώνονται από το 1974 και οι σκέψεις ολόκληρου του Ελληνισμού είναι στην Μαρτυρική Κύπρο. Το συλλογικό υποσυνείδητο όλων των Ελλήνων παραμένει σημαδεμένο από την τουρκική εισβολή του 1974 και τη συνεχιζόμενη κατοχή. Κατά συνέπεια, κάθε “εφησυχασμός“ είναι ανεπίτρεπτος».
Ο κ. Πρύτανης αναφέρθηκε και στις σχέσεις του Ε.Κ.Π.Α. με την Κύπρο σημειώνοντας ότι «η σχέση του πρώτου και μεγαλύτερου Πανεπιστημίου με τη Κύπρο είναι μακρά, ισχυρή και αδιατάρακτη. Χάρη καταρχάς στην εκπαίδευση εκατοντάδων χιλιάδων Κυπρίων φοιτητών και φοιτητριών, επί δύο αιώνες στα αμφιθέατρα του Ε.Κ.Π.Α. Άλλωστε το Πανεπιστήμιο μας ήταν και το πρώτο ακαδημαϊκό ίδρυμα στη νοτιοανατολική Ευρώπη το 1837 και επί έναν αιώνα αποτέλεσε τον μοναδικό πυλώνα εκπαίδευσης όλων των Ελλήνων. Χιλιάδες Κύπριοι φοιτητές επέστρεψαν στη Μεγαλόνησο συμβάλλοντας καθοριστικά στην πνευματική και οικονομική της ανάπτυξη. Είναι γνωστό εξάλλου ότι πολλές προσωπικότητες της σύγχρονης Κύπρου, όπως ο Εθνάρχης της Κύπρου Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, έχουν αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιό μας».
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο θέμα της ανεξαρτησίας και των αγώνων του Κυπριακού λαού, όπου ο Πρύτανης κ. Σιάσος ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «μια ιδιαίτερα σημαντική πλευρά των σχέσεων του Πανεπιστημίου με την Κύπρο αφορά το ζήτημα της ανεξαρτησίας της και των αγώνων του Κυπριακού λαού. Ήδη στη δεκαετία του 1930 το Πανεπιστήμιο κινείται ενεργά στον αγώνα για την αυτοδιάθεση του νησιού. Στη δεκαετία του ’50 το Πανεπιστήμιο θα υποστηρίξει με πολλαπλούς τρόπους τον αγώνα του κυπριακού λαού: ειδικές εκδόσεις, επιτροπές για την διαφώτιση της κοινής γνώμης στο εξωτερικό, ψηφίσματα και διαμαρτυρίες, συμμετοχή των πρυτανικών αρχών σε εκδηλώσεις συμπαράστασης.
Ας φέρουμε στη μνήμη μας το ηχηρό ψήφισμα που έστειλε η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών προς όλα τα Πανεπιστήμια του κόσμου όπου εκφράζεται η ακράδαντη υποστήριξη του Ιδρύματος στον αγώνα της Κύπρου
Η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στο νησί, επέβαλλε και πάλι την ενεργή παρέμβαση του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μέσα στο ταραγμένο κλίμα των πρώτων μεταπολιτευτικών ημερών το ΕΚΠΑ προχώρησε στην έκδοση ψηφίσματος διαμαρτυρίας με το οποίο καταγγέλλονταν οι τουρκικές θηριωδίες στο νησί, ενώ γινόταν έκκληση στη διεθνή κοινότητα να παρέμβει για την επίλυση του προβλήματος.
Είναι αδιαμφισβήτητη η υποχρέωση μας να τιμούμε όσους με αυτοθυσία πολέμησαν για την προάσπιση της ελευθερίας και της ακεραιότητας της Κύπρου κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής. Η θυσία τους αποτελεί διαχρονικό σύμβολο ηρωισμού και πατριωτισμού, που οφείλουμε να διατηρούμε ζωντανό στη μνήμη μας.
Εκφράζουμε τη βεβαιότητά μας, ότι η ακαδημαϊκή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου θα αποτελέσει και στο μέλλον έναν ισχυρό μοχλό προόδου για τις δύο χώρες, διατρανώνουμε την ολόπλευρη συμπαράστασή μας στον αγωνιζόμενο λαό της Κύπρου για ελευθερία, δικαιοσύνη και δικαίωση, ΔΕΝ ΞΕΧΝΟΥΜΕ και ευχόμαστε να δούμε την Κύπρο ΕΛΕΥΘΕΡΗ σύμφωνα με τους μακροχρόνιους Αγώνες του Κυπριακού Ελληνισμού».
Χαιρετισμός της Προέδρου της Δημοκρατίας
κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου
«Με οδύνη ο ελληνισμός ανακαλεί στη μνήμη του, κάθε χρόνο αυτές τις μέρες, την αποτρόπαιη τουρκική εισβολή της 20ης Ιουλίου 1974, η οποία οδήγησε στην επί μισό αιώνα συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή του ενός τρίτου και πλέον του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατά παράβαση κάθε έννοιας διεθνούς νομιμότητας. Πέντε δεκαετίες αργότερα, η Κύπρος παραμένει, δυστυχώς, ημικατεχόμενη χώρα.
Δεν ξεχνάμε ποτέ. Εξακολουθούμε να είμαστε προσηλωμένοι στον διαρκή αγώνα για την ανατροπή των εγκληματικών συνεπειών της βάρβαρης αυτής εισβολής, του ξεριζωμού και του βίαιου εκτοπισμού διακοσίων χιλιάδων Κυπρίων, της μαζικής παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της σύλησης των ελληνικών πολιτιστικών μνημείων και της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης, αλλά και του προκλητικού, μέχρι και σήμερα, τουρκικού εποικισμού της αρχέγονης και ζώσας αυτής εστίας του ελληνισμού, τον βίαιο χωρισμό Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Αυτονόητη υποχρέωση και ευθύνη μας είναι να συνεχίσουμε να συμπαραστεκόμαστε στις οικογένειες των αγνοουμένων, μέχρι να διακριβωθεί η τύχη και του τελευταίου από αυτούς.
Στη διάρκεια των πενήντα χρόνων, η Κυπριακή Δημοκρατία κατάφερε να σταθεί στα πόδια της, με την αδελφική συνδρομή της Ελλάδας. Πριν ακριβώς είκοσι χρόνια έλαβε τη θέση που της αξίζει στην ευρωπαϊκή οικογένεια και, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Από την πλευρά της, η Ελληνική Δημοκρατία δεν αποδέχθηκε τότε, ούτε πρόκειται ποτέ να αναγνωρίσει τα τετελεσμένα που επέβαλε ο Αττίλας στην Κύπρο. Το Κυπριακό αποτελεί μείζον διεθνές και ευρωπαϊκό θέμα και η επίλυσή του, στο πλαίσιο πάντοτε των σχετικών Ψηφισμάτων του ΟΗΕ, ήταν και παραμένει ύψιστη εθνική προτεραιότητα και αταλάντευτος κοινός μας στόχος. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Ελλάδα παρέχει την πλήρη υποστήριξή της στις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και της Προσωπικής Απεσταλμένης του στην Κύπρο για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Τα μηνύματα ωστόσο της τουρκικής και της τουρκοκυπριακής πλευράς παραμένουν αρνητικά. Όσο η Άγκυρα και η τουρκοκυπριακή ηγεσία εμμένουν στις, εκτός πλαισίου των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, απαράδεκτες αξιώσεις τους, στις μεθοδεύσεις επιβολής νέων τετελεσμένων επί του εδάφους, καθώς και στη συνεχιζόμενη εκστρατεία για διεθνή αναβάθμιση της παράνομης αποσχιστικής οντότητας των κατεχομένων, δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας.
Η τουρκική στάση όμως δεν πρόκειται να αποδυναμώσει την προσήλωση της Ελλάδας και της Κύπρου στον στόχο επανέναρξης των διαπραγματεύσεων, στη βάση πάντα των σχετικών Αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών και του κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εγκατάλειψη από την Τουρκία των απαράδεκτων θέσεών της και η ουσιαστική συμβολή της στη διαδικασία εξεύρεσης λύσης στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών θα δημιουργούσε συνθήκες μεγάλης πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας,
Κυρίες και κύριοι,
Η οριστική και πλήρης δικαίωση του ιερού Κυπριακού αγώνα αποτελεί κοινή υπόθεση και κορυφαία επιδίωξη του απανταχού ελληνισμού. Το χρωστάμε στην ιστορία. Η Κύπρος δεν είναι μόνον ο τόπος μιας μεγάλης εθνικής τραγωδίας, της οποίας οι πληγές είναι δυστυχώς ακόμη ανοιχτές. Είναι και ο τόπος που συμπυκνώνει τη μακρά παράδοση του ελληνικού τρόπου, της γλώσσας και του πολιτισμού μας. Μία θεμελιώδης αναφορά της ιστορικής μας μνήμης και συνείδησης.
Υποκλινόμαστε στη μνήμη των χιλιάδων πεσόντων αδελφών μας και εκφράζουμε τον σεβασμό και την ευγνωμοσύνη μας προς όλους τους γενναίους, Κυπρίους και Ελλαδίτες μαχητές και άδολους πατριώτες, που αντιμετώπισαν τις υπέρτερες δυνάμεις του εισβολέα, θυσιάζοντας και τη ζωή τους, στη σκληρή και άνιση αναμέτρηση του 1974. Σας ευχαριστώ».
Ομιλία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη
Είναι με ανάμικτα αισθήματα που βρίσκομαι απόψε στο βήμα αυτό. Αισθήματα χαρμολύπης. Από την μια, είναι η εξέχουσα τιμή να είμαι προσκεκλημένος ομιλητής του αρχαιότερου ακαδημαϊκού ιδρύματος της Ελλάδος, καθώς επίσης η συγκίνηση και η υπερηφάνεια του σπουδαστή που έλαβε τα φώτα του. Είναι, όμως, και η στεναχώρια για το γεγονός ότι θα μιλήσω για την επέτειο ενός συνεχιζόμενου για μισό αιώνα, 50 ολόκληρα χρόνια δράματος της Κύπρου και του Ελληνισμού.
Η πεντηκοστή επέτειος από την Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο, Κυρίες και Κύριοι, προσφέρεται, με τον έντονο χρονικό συμβολισμό της, για συλλογικό προβληματισμό, εξαγωγή διδαγμάτων και επαναβεβαίωση αρχών, αξιών και θέσεων σε σχέση με τη διαχείριση της συνεχιζόμενης από το 1974 κατοχής μεγάλου τμήματος της επικράτειας ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους, της Κυπριακής Δημοκρατίας, μέλους του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι,
Το προδοτικό και καταδικαστέο Πραξικόπημα της Χούντας στις 15 Ιουλίου που ανέτρεψε τον νόμιμο Πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα από την Τουρκία για να εισβάλει λίγες μέρες αργότερα στην Κύπρο, διαπράττοντας ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στη σύγχρονη μεταπολεμική ιστορία της Ευρώπης.
Ο πόνος από τα γεγονότα του μαύρου καλοκαιριού του 1974 και οι θύμησες ντροπής και απελπισίας, όλα ζωντανά, γυροφέρνουν στη σκέψη, σαν χιλιάδες μέλισσες γύρω από το κουφάρι του Ονησίλου. Μοιραία οι μνήμες ξαναζωντανεύουν κάθε καλοκαίρι στο άκουσμα των σειρήνων του πολέμου. Ανατρέχουν στους ηρωϊκά πεσόντες, στα δάφνινα στεφάνια και τα σκυμμένα κεφάλια που δεν μπορούν να ατενίσουν αισιόδοξα και ελεύθερα την κατεχόμενη πατρώα γη όσο η Κερύνεια, η Αμμόχωστος, η Μόρφου, η Καρπασία, βρίσκονται υπό κατοχή.
Αδυσώπητη και επώδυνη, η μνήμη μάς μεταφέρει στο τραγικό εκείνο θέρος του 1974, τους τραγικούς εκείνους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, που στιγμάτισαν τις ζωές όλων των Κυπρίων, μαζί και το μέλλον της πολύπαθης χώρας μου. Που καθόρισαν την ιστορική εξέλιξη του λαού και της κοινωνίας μας, σε κάθε της φάσμα, με διχοτομικές γραμμές και συρματομπλέγματα που χαράχθηκαν και παγιώθηκαν ενάντια στη βούληση, τα θέλω και τα οράματα του λαού μας.
Πριν από 50 χρόνια, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο χαράζοντας κατά τρόπο ιταμό και τραγικό την ιστορία του τόπου, μαζί και του λαού του. Τραγικοί γονείς που έχασαν παιδιά, μάνες που έχασαν γιους, μικρά παιδιά που απώλεσαν πατέρες, συγγενείς που σκορπίστηκαν έχοντας χάσει τους δικούς τους στις μάχες ή στις στυγερές δολοφονίες αλλά και ολόκληρο το βιος τους.
Πενήντα τα χρόνια. Πολλά, πάρα πολλά. Μια ολόκληρη γενιά, η δική μου γενιά, αυτή των παιδιών του πολέμου, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην προσφυγιά, στην κατοχή, στην ωμή και σκληρή πραγματικότητα μιας Κύπρου διαιρεμένης διά της ισχύος των όπλων. Τα παιδιά του πολέμου, που χώθηκαν στην αγκαλιά της μάνας τους τις τραγικές εκείνες ημέρες του 1974, που έπαιζαν και μάθαιναν γράμματα στα αντίσκηνα, απέκτησαν πλέον δικά τους παιδιά, με την πατρίδα όμως de facto διχοτομημένη και νοιώθοντας ακόμα αδικαίωτα και προδομένα. Την ίδια ώρα, μια άλλη γενιά, αυτή των δικών μας παππούδων, έφυγε χωρίς να ταφεί στα πατρογονικά χώματα, με ανεκπλήρωτη την επιθυμία και τον πόθο της επιστροφής.
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι πολλές οι τραγικές συνέπειες της Τουρκικής Εισβολής και κατοχής με καταστροφικές επιπτώσεις που πλήγωσαν τον λαό μας και τραυμάτισαν βαθιά τη χώρα μας. Όλα όσα απαράδεκτα και καταδικαστέα βλέπουμε να διαδραματίζονται σήμερα στην Ουκρανία, στα οποία ορθώς αντιδρά με καταδικαστικό τρόπο η διεθνής κοινότητα, στα οποία η Κύπρος και η Ελλάδα βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας, διαπράχθηκαν πριν από 50 χρόνια στην ευρωπαϊκή Κύπρο και κάθε μέρα βιώνουμε τις συνέπειές τους. Γι’ αυτό και είναι ασήκωτες οι ευθύνες όσων διέπραξαν την εισβολή και συντηρούν την κατοχή αλλά και όλων αυτών που επιτρέπουν τη συνέχιση της διαίρεσης της Κύπρου διά της βίας. Συνιστούν κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου, του Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, της κυριαρχίας, ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και αδιαμφισβήτητη παραβίαση των θεμελιωδών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμενίων, Λατίνων, που ζουν και αποστερούνται των βασικών ελευθεριών τους στην ίδια την πατρίδα τους.
Αυτή είναι η ψυχρή ιστορική πραγματικότητα, και όχι η δική μας ανάγνωση και ερμηνεία. Γι’ αυτό και είναι αδήριτη η ανάγκη τερματισμού του σημερινού απαράδεκτου status quo και αποκατάστασης των βασικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους ανεξαίρετα τους Κυπρίους. Αυτό, εξάλλου, προστάζουν:
– ο άδικος χαμός εκατοντάδων ανθρώπων και ο βίαιος ξεριζωμός δεκάδων χιλιάδων οικογενειών από τα σπίτια τους,
– οι αγνοούμενοι των οποίων η τύχη δεν έχει ακόμη διακριβωθεί,
– η συνεχιζόμενη παράνομη στρατιωτική κατοχή πέραν του ενός τρίτου της επικράτειας της πατρίδας μας,
– η παραβίαση βασικών ελευθεριών και θεμελιωδών δικαιωμάτων όλων των νομίμων κατοίκων της Κύπρου,
– ο παράνομος τουρκικός εποικισμός,
– οι εγκλωβισμένοι που παρέμειναν, παρά τις διώξεις, πιέσεις και τις συνεχείς προκλήσεις, στις εστίες τους, υπενθυμίζοντας καθημερινά την ταυτότητα της Κύπρου,
– η επονείδιστη καταστροφή της πολιτιστικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς.
Οι τραγικές συνέπειες της Τουρκικής Εισβολής και κατοχής, Κυρίες και Κύριοι, δεν αποτελούν επαναλαμβανόμενες επετειακές ρητορείες. Συνιστούν χειροπιαστές αποδείξεις των ασήκωτων ευθυνών της Τουρκίας έναντι της Κύπρου, έναντι της διεθνούς κοινότητας και της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Αυτή η πραγματικότητα δεν αλλάζει, παρόλο που είναι καθημερινές οι προσπάθειες της ΄Αγκυρας για διάβρωση της ιστορικής αλήθειας και νομιμοποίηση των τετελεσμένων.
Κυρίες και Κύριοι,
Η Κυπριακή Δημοκρατία υπέστη το 1974 ένα διπλό βιασμό που την τραυμάτισε, τη διαίρεσε, τη λύγισε και παρά τις έκνομες προσπάθειες για αφανισμό της, δεν την κατέστρεψε. Ναι, μετράμε φέτος πενήντα συναπτά τραγικά καλοκαίρια και πολλαπλές ανοικτές πληγές. Ενάντια όμως στις επιθυμίες και προσπάθειες κάποιων, μετρούμε την ίδια στιγμή και πενήντα χρόνια στα οποία ο Κυπριακός Ελληνισμός ΔΕΝ συμβιβάστηκε, ΔΕΝ παραιτήθηκε, ΔΕΝ ξέχασε. Παρά τις δυσκολίες, τον πόνο, τα προβλήματα, ΔΕΝ υποκύψαμε και ΔΕΝ συνηθίσαμε. Πορευθήκαμε και αγωνιστήκαμε χωρίς να συμβιβαστούμε με την κατοχή. Εξάλλου, με το άδικο και το απαράδεκτο, ο νουνεχής και ηθικά συγκροτημένος άνθρωπος ΔΕΝ μπορεί να συμβιβαστεί. Αντίθετα, ο Κυπριακός Ελληνισμός εργάστηκε σκληρά, πίστεψε σε αρχές και αξίες οικουμενικές, ανέδειξε και ενίσχυσε περαιτέρω την κρατική υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας, καταβάλλοντας συνεχώς προσπάθειες για τερματισμό της κατοχής και επανένωση της χώρας και του λαού της.
Χωρίς ποτέ να ξεχνά, ο Κυπριακός λαός στάθηκε όρθιος, ανασύνταξε δυνάμεις, στέγασε προσωρινά τους εκτοπισμένους του, μεγάλωσε τα παιδιά του. Ο κυπριακός λαός, προς απογοήτευση κάποιων, ΔΕΝ ξέχασε: καρτερεί, ελπίζει ΚΑΙ αγωνίζεται.
Η πολυπράγμων και συχνά μεταλλασσόμενη Τουρκία, 50 χρόνια μετά, παραμένει ο εισβολέας και ο παρανόμως κατέχων το 37% περίπου τη γης μας, ο υπεύθυνος με βάση όλες τις αποφάσεις της διεθνούς κοινότητας για τη συνέχιση της κατάφωρης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συνόλου του κυπριακού λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, στην ίδια τους την πατρίδα.
Κυρίες και Κύριοι,
Στέκομαι σήμερα μπροστά σας, στο αρχαιότερο ακαδημαϊκό ίδρυμα της Ελλάδος, μισό αιώνα μετά την πιο τραγική και ολέθρια στιγμή της νεότερης κυπριακής ιστορίας, ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας που γεννήθηκε λίγους μόλις μήνες πριν από εκείνο τον μαύρο Ιούλιο και μεγάλωσε μαζί με τα άλλα παιδιά του πολέμου, της προσφυγιάς, του Δεν Ξεχνώ, της αδιάκοπης αναζήτησης του σωστού, του δίκαιου, της ακατάπαυστης αναζήτησης της ελπίδας μετά από πολλές και συνεχιζόμενες απογοητεύσεις.
Πενήντα χρόνια μετά, ο δρόμος για εμάς μία και μόνον κατεύθυνση έχει, διότι η μη λύση δεν είναι λύση, διότι δεν συμβιβαζόμαστε με τη διχοτόμηση, διότι γνωρίζουμε ποιος ευνοείται από το πέρασμα του χρόνου και τη στασιμότητα, διότι στην ατζέντα μας βρίσκεται μόνον ο τερματισμός της κατοχής, η απελευθέρωση και η επανένωση της πατρίδας μας. Με την απαιτούμενη πολιτική βούληση και σε πλήρη συνεννόηση με την Ελληνική Κυβέρνηση συνεχίζουμε να στοχεύουμε σε μια λύση βασισμένη στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, στο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Παρά τις προκλήσεις, τις δυσκολίες, τις απογοητεύσεις, πραγματικά πιστεύουμε ότι μπορούμε να βρούμε διεξόδους ακόμη και στα πιο ακανθώδη ζητήματα του κυπριακού, ακόμη και αν ο εχθρός που πρέπει να γίνει τουλάχιστον συνεργάτης δεν συνεργάζεται, επί ίσοις όροις και στη βάση της νομιμότητας.
Δεν υπάρχει, Κυρίες και Κύριοι, για εμάς άλλη επιλογή από τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της πατρίδας μας. Πρέπει να απαλλαγούμε από την κατοχή και τη διαίρεση, που διαβρώνουν τις δυνάμεις και τις δυνατότητες της Κύπρου για περαιτέρω πρόοδο και ευημερία και ακυρώνουν το όραμα της ενιαίας, κοινής ευημερούσας πατρίδας. Ο μόνος δρόμος είναι η εντατικοποίηση των προσπαθειών μας, η σωστή ανάγνωση των διεθνών εξελίξεων, η κατανόηση των γεωστρατηγικών ισορροπιών, η θωράκιση της διεθνούς υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω της ενίσχυσης όλων των παραγόντων ισχύος του κράτους και η ανάδειξη του ρόλου της ως πυλώνας ασφάλειας και σταθερότητας στην τόσο σημαντική περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Ο μόνος δρόμος, και είναι αυτός που ακολουθώ και θα συνεχίσω να πορεύομαι, είναι ο δρόμος της προόδου, της συνεργασίας και της ειρήνης, ο δρόμος της συνέχισης κάθε προσπάθειας για διάρρηξη του αδιεξόδου και επανέναρξη των συνομιλιών το συντομότερο δυνατό. Ζητούμενα είναι η απελευθέρωση και μια λύση που θα επανενώνει τη χώρα και τον λαό της μέσα σε συνθήκες δημοκρατίας, ασφάλειας, ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών για όλους τους νόμιμους κατοίκους της, πραγματικής ειρήνης, προόδου και ευημερίας.
Παρά τις δυσκολίες, τα προβλήματα, τις απογοητεύσεις, τις προκλήσεις, ακόμη και τις κατά καιρούς απειλές, ΔΕΝ συμβιβαζόμαστε με την κατοχή γιατί οραματιζόμαστε ένα διαφορετικό αύριο για τα παιδιά όλης της Κύπρου. Με ρεαλισμό, αποφασιστικότητα, επιμονή, χωρίς εσωστρέφεια, χωρίς ηττοπάθεια, χωρίς να μεμψιμοιρούμε, συνεχίζουμε την προσπάθεια σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη διεθνή πραγματικότητα.
Κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,
Η παρουσία σας στην εκδήλωση αυτή, εξόχως τιμητική για τη χώρα και τον θεσμό που εκπροσωπώ, δηλώνοντας ευαισθησίες και προτεραιότητες, εμπεριέχει συμβολισμούς και στέλνει ουσιαστικά μηνύματα που προσλαμβάνω ως ιδιαίτερα εγκαρδιωτικά. Ειλικρινά σας ευχαριστώ.
Κυρίες και Κύριοι,
Από το βήμα μιας Κιβωτού του Ελληνισμού, θέλω να αποτίσω φόρο τιμής στους Ελλαδίτες αδελφούς που έπεσαν μαχόμενοι με ανδρεία και αυταπάρνηση για προάσπιση της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκφράζω την ευγνωμοσύνη της Πολιτείας και σύμπαντος του Κυπριακού Ελληνισμού για τη θυσία και την προσφορά τους, καθώς επίσης σε όλους τους Ελλαδίτες οι οποίοι αγωνίστηκαν για την απόκρουση της ιταμής Τουρκικής Εισβολής.
Θέλω, επίσης, κυρία Πρόεδρε, να εκφράσω στο πρόσωπό σας τη γνήσια ευγνωμοσύνη του Κυπριακού Ελληνισμού για την έμπρακτη και σταθερή συμπαράσταση και στήριξη που η Ελλάδα και ο αδελφός ελληνικός λαός προσφέρουν κατά τα 50 αυτά χρόνια στον αγώνα του για επιβίωση και δικαίωση. Η συμπαράσταση και η στήριξη αυτή αποτελούν το ισχυρότερο και συμπαγέστερο θεμέλιο του αγώνα που διεξάγουμε. Και γνωρίζουμε καλά ότι μια ισχυρή Ελλάδα είναι ένας ισχυρός σύμμαχος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Απευθυνόμενος σε εσάς κύριε Πρύτανη, θα ήθελα αρχικά να σας ευχαριστήσω και να σας επαινέσω για την πρωτοβουλία του ευκλεούς ιδρύματός σας να οργανώσει την εκδήλωση αυτή, που έρχεται να προστεθεί ως ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα των δεσμών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με τη Μεγαλόνησο.
Η όλη δράση του ιδρύματός σας με επίκεντρο την Κύπρο, μας ενισχύει έμπρακτα και μας εγκαρδιώνει. Εύχομαι στο πρώτο Πανεπιστήμιο της Ελλάδος δύναμη φωτός και πολιτισμικής ανθοφορίας και επιτυχία στο έργο του προς όφελος της χώρας και ολοκλήρου του Ελληνισμού.
Κυρίες και Κύριοι,
Υπό το βάρος της καταστροφής του 1974, της μεγαλύτερης τραγωδίας του Ελληνισμού μετά το 1922, η μικρή και καθημαγμένη Κύπρος, με τη σύμφωνη στάση και στήριξη της Ελλάδος, αποδέχθηκε τη λύση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το κοινοτικό κεκτημένο. Επρόκειτο για έναν ιστορικό συμβιβασμό, που μέχρι σήμερα ορίζει την πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδος αλλά και της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της για την επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος.
Στα 50 χρόνια που διέρρευσαν από το 1974, η Τουρκία και η εκάστοτε ελεγχόμενη και καθοδηγούμενη από την Άγκυρα ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, δεν επέδειξαν, δυστυχώς, την απαιτούμενη βούληση, την ετοιμότητα για έναν έντιμο συμβιβασμό που θα οδηγούσαν στην επίτευξη της πολυπόθητης λύσης. Αντίθετα, επέμειναν σταθερά και αδιάλλακτα σε λογικές άμεσης ή έμμεσης αναγνώρισης των τετελεσμένων της εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής, με τελευταία θέση την κυριαρχική ισότητα και τη λύση των δύο κρατών. Απόψε, ευρισκόμενος στην καρδιά του Ελληνισμού, θέλω να επαναλάβω με κάθε έμφαση ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά παραμένει προσηλωμένη στη συμφωνημένη στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών μορφή λύσης και είναι πανέτοιμη να εμπλακεί σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, για την επίτευξη λύσης. Την ίδια στιγμή, όμως, επαναλαμβάνω προς κάθε κατεύθυνση, ότι υπάρχουν όρια στις υποχωρήσεις και τον συμβιβασμό που μπορούμε να αποδεχθούμε. Η Κύπρος είναι κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κανείς δεν πρέπει να αναμένει ότι θα συμπράξουμε σε μια ψευδεπίγραφη και θνησιγενή διευθέτηση που θα ισοδυναμεί με δύο κράτη ή δεν θα επιτρέψει στους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας να απολαμβάνουν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Όραμά μας, λοιπόν, αειφόρο, ανθεκτικό και εφικτό, είναι η επίτευξη μίας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης που θα επανενώνει πραγματικά τον τόπο και τον λαό μας. Μια τέτοια λύση θα είναι μια λαμπρή επιτυχία όλων μας, θα είναι κυρίως το βασικό συστατικό για ένα υγιές και ελπιδοφόρο μέλλον για τα παιδιά μας, σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πατρίδα, χωρίς συρματοπλέγματα, στρατεύματα κατοχής και αναχρονιστικές εγγυήσεις. Ας στοχεύσουμε όλοι μαζί ενωμένοι σε αυτή την επιτυχία και ας μην αναζητούμε νικητές και ηττημένους. Ενόσω δεν υπάρχει λύση, είμαστε όλοι ηττημένοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι.
Δυνατά, λοιπόν, και ενωμένα πρέπει να στεκόμαστε όλοι σε αυτή την αλήθεια και να την προβάλουμε με τρόπο σαφή: προτεραιότητά μας είναι η λύση, η επανένωση, η ειρήνη, η ασφάλεια, η ευημερία όλων των Κυπρίων και διαμενόντων νομίμως στο νησί μας, και για όλα αυτά πρέπει μαζί, με σοβαρότητα να συνεχίσουμε τις προσπάθειες. Οτιδήποτε άλλο, πλην της επανένωσης, δεν διασφαλίζει τα συμφέροντα και το ειρηνικό μέλλον του Κυπριακού Ελληνισμού. Δεν χωράνε εκπτώσεις σε αυτή την αλήθεια.
Κυρίες και Κύριοι,
Τη γεωγραφία δεν μπορούμε να την αλλάξουμε. Ούτε και τους παράγοντες ισχύος των τρίτων. Μπορούμε όμως και οφείλουμε να συνεχίσουμε να προσπαθούμε, αξιοποιώντας και ενισχύοντας τα εργαλεία που διαθέτουμε, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση των συνθηκών μέσα από τις οποίες η Κύπρος να γίνει ξανά στην ολότητά της, τόπος σταθερότητας, ασφάλειας, ευημερίας και πραγματικής ειρήνης.
Το 1953, ο Γιώργος Σεφέρης έγραφε προφητικά στο εμβληματικό ποίημά του “Σαλαμίνα της Κύπρος”, ωσάν να απαντούσε στις προθέσεις των ηγετών της Τουρκίας:
Η γης δεν έχει κρικέλια
για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν
μήτε μπορούν, όσο κι αν είναι διψασμένοι
να γλυκάνουν το πέλαγο με νερό μισό δράμι.
Και τούτα τα κορμιά
πλασμένα από ένα χώμα που δεν ξέρουν,
έχουν ψυχές.
Μαζεύουν σύνεργα για να τις αλλάξουν,
δε θα μπορέσουν· μόνο θα τις ξεκάμουν
αν ξεγίνουνται οι ψυχές.
Και βέβαια, Κυρίες και Κύριοι, οι ψυχές δεν ξεγίνονται, όπως δεν ξεγίνεται ο πολιτισμός και η ιστορία του πολύπαθου αυτού τόπου, που θα ευλογηθεί και θα δει καλύτερες ημέρες, όπως το αξίζουν ο ίδιος και οι κάτοικοί του.
Σας ευχαριστώ όλες και όλους για την παρουσία σας απόψε, που ενισχύει τα μηνύματα καρτερίας, επανένωσης και ελπίδας τα οποία στέλνει η εκλεκτή αυτή εκδήλωση. Η παρουσία και η υποδοχή σας ενισχύουν όμως και ένα αίσθημα που κουβαλώ από τα εφηβικά μου χρόνια: Η Κύπρος δεν κείται μακράν όσο είναι στις καρδιές των Ελλαδιτών αδελφών μας.
Να είστε όλοι και όλες καλά».
Δείτε τα βίντεο που προβλήθηκαν στην εκδήλωση:
Δείτε όλη την εκδήλωση στο Κανάλι του ΕΚΠΑ στο YouTube:
