Το πιο κάτω κείμενο δημοσιεύτηκε τη δεκαετία του ‘70 στο περιοδικό «Ελληνική Κύπρος». Αρθρογράφος του ο Σάββας Π. Πατσαλίδης, ο οποίος ήταν τότε Ανώτερος Λειτουργός Τουρισμού.
Οι φωτογραφίες είναι επίσης από το ίδιο περιοδικό.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι κάποιες σκέψεις και σχέδια του χθες παραμένουν τα ίδια και σήμερα, πενήντα χρόνια μετά. “Στην ακτή, στις Φοινικούδες, συναντάμε τους Σκαλιώτες. Φαίνονται ευχαριστημένοι, ο τρόπος τους δηλοί εμπιστοσύνη στο μέλλον της πόλης. Μιλούν για τα πολλά έργα: το λιμάνι, την Μαρίνα, που είναι η πρώτη στην Κύπρο, αρκετά μεγάλη για να χωράει 180 γιωτ όλων των τύπων, τον αναδασμό, τα δυιλιστήρια , τα νέα μοντέρνα ξενοδοχεία, τα καινούργια σχολεία…”
Υπό τον τίτλο «περίπατοι στην Κύπρο» προσφέρουμε στους αναγνώστες του Οδηγού μία αφήγηση περιηγήσεων με αφετηρία την Λευκωσία στις τόσες όμορφες γωνιές της Κύπρου, σε τόποιυς και χώρους άφθαστους σε ομορφιά και ξακουστούς σε ιστορία. Στο κάθε βήμα μας παραμονεύει η τόσο ευχάριστη έκπληξη της απαλής ακρογιαλίας, του μαγευτικού δάσους, της πανάρχαιας ιστορίας, που την διηγούνται εύγλωττα τα αξιόλογα μνημεία μας. Την παρουσίαση της Κύπρου κάνει ο κύριος Σάββας Π. Πατσαλίδης Ανώτερος Λειτουργός Τουρισμού, ο άνθρωπος που έχει καταστήσει βίωμα του την περιήγηση της Κύπρου.
Σήμερα τραβάμε για τη Λάρνακα.
Στο δρόμο θαυμάζουμε το φως που πλημμυρίζει τα γεωμετρικά σχήματα -τοπία, τους απαλούς λευκούς λόφους, το εκκλησάκι του Πυροίου, τα τόσο κυπριακά κυπαρίσσια.
Οδηγούμε σιγά, γύρω στα 40 με 50 μίλια την ώρα και απολαμβάνουμε τα χρώματα των οργωμένων χωραφιών, την φρέσκα τέρρα ρόζα, τα δέντρα και προπάντων τις απέραντες καλαμιές τις αγαπητές αυτές φωλιές του Πάνα από τις οποίες κατασκευάζονται κι φλογέρες του -και τον ήλιο που έλαμπε στα Κερυνιώτικα βουνά στο βάθος. Ταξιδεύοντας έτσι χαίρεσαι την ζεστασιά και θαλπωρή της φύσης, ας είναι και χειμώνας, την απέραντη ομορφιά της χαμογελαστής Κύπρου σκεφτόμενός πως ταξιδεύεις προς την πόλη του Ζήνωνα που προσπάθησε να διδάξει όλο τον κόσμο πώς να ζήσει «κατά φύσιν».
Το σιγανό οδήγημά μας δίνει την ευκαιρία να απολαύσουμε τα πνευματικά στολίδια του τοπίου όπως είναι το εκκλησάκι «φάντασμα» που συνέλαβε το δυνατό και αετίσιο μάτι και ζωγράφισέ με το μοναδικό του ανεπανάληπτο στυλ ο μεγάλος ζωγράφος μας Γεωργίου. Ο Γεωργίου της Κύπρου. Πρόκειται για το βυζαντινό εκκλησάκι που ερειπωμένο «περιπατεί» και «πλανάται» στα χωράφια γύρω στο 16ον μιλιοδείκτη σαν πηγαίνουμε στη Λάρνακα δεξιά. Ποια η ιστορία του; Ποια η τύχη του; Η φαντασία αχαλίνωτη και η μνήμη γυμνασμένη σε αυτοπειθαρχία στρέφεται πίσω και τρέφεται με ιστορία και ονόματα, τοπωνύμια, παραδόσεις και θύμησες μακρινές…..
Ιδάλιον, Άδωνις, Αθηαίνου, Άρσος, -γλυπτές πέτρες του 4ου αιώνα π.Χ θεία τέχνη -Τρεμετουσιά, Άγιος Σπυρίδων, Άγιος Γεώργιος, Μακρύς και Κοντός, Μαμελούκοι, Μάχη Χοιροκοιτίας (1426) Μυκηναίοι 1300 π.Χ Βίβλος και Κιτίον, Κίμων, Άγιος Λάζαρος. Εδώ σταματάμε. Στην καρδιά της πόλης, της αρχαιότερης πόλης της Κύπρου από όσες υπάρχουν ζωντανές. Άγιος Λάζαρος, μεγαλοπρεπής βυζαντινή εκκλησία με τρεις τρούλους κολοβωμένους -πικρές αναμνήσεις. Ο ήλιος λούζει το λαμπρό παλιό οικοδόμημα και του φωτίζει όλες του τις πέτρες που πρόσφατα ξεσκεπάστηκαν αφού αφαιρέθηκε με πολύ μαεστρία και υπομονή του ασβέστωμά τους και έτσι τώρα προσδίδουν και αναδίδουν όψη χρυσού κεντήματος σε πέτρα.
Το καθάρισμα εξακολουθεί παντού έξω και μέσα με αρκετή τέχνη και αγάπη. Το αρχαίο μνημείο θα ανακτήσει σε λίγο χρόνο την αληθινή πρωτινή του μεγαλοπρέπεια. Ελπίζουμε πως θα προστεθούν και οι θόλοι με τα χαρακτηριστικά βυζαντινά παραθυράκια για να μαζεύουν το φως από το λυκαυγές ως το λυκόφως και να το διατηρούν και όταν αλλού χαθεί.
Μερικοί τουρίστες -άλλοι από μας -θαυμάζουν κι αυτοί και φωτογραφίζουν τον υπο επιδιόρθωση ναό. Μερικοί πιο εμβριθείς μελετούν το εσωτερικό αναζητώντας τον τάφο του Αγίου, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση ήρθε στην Κύπρο μετά την ανάσταση του από τον Χριστό και έγινε ο πρώτος επίσκοπος του Κιτίου.
Στην ακτή, στις Φοινικούδες, συναντάμε τους Σκαλιώτες. Φαίνονται ευχαριστημένοι, ο τρόπος τους δηλοί εμπιστοσύνη στο μέλλον της πόλης. Μιλούν για τα πολλά έργα: το λιμάνι, την Μαρίνα, που είναι η πρώτη στην Κύπρο, αρκετά μεγάλη για να χωράει 180 γιωτ όλων των τύπων, τον αναδασμό, τα διυλιστήρια, τα νέα μοντέρνα ξενοδοχεία, τα καινούργια σχολεία, το νέο μουσείο, τις ανασκαφές που έφεραν σε φως μυκηναϊκούς ναούς και έτσι αποδείχτηκε πέρα ως πέρα πως το Κίτιον άρχισε σαν ελληνική πόλη. Πάνε περίπατο οι θεωρίες πως οι Κιτιείς ήσαν Φοίνικες. Οι τελευταίοι ήταν στην Κύπρο προσωρινοί έμποροι. Οι Αχαιοί γνώριζαν καλύτερα τον προορισμό τους. Το φως του Κιτίου είναι Ελληνικό.
Με δείγματα Μυκηναϊκής Κεραμεικής του μουσείου της πόλης και το πολύχρωμο τελετουργικό ρητό που βρίσκεται τώρα στην Λευκωσία, σαν ένα από τα πιο αξιόλογα και όμορφα αντικείμενα έργα τέχνης του κυπριακού μουσείου, του θησαυροφυλακίου αυτού 8000 χρόνων κυπριακής τέχνης, αποδεικνύεται η καταγωγή της πόλεως.
Χαιρετήσαμε τον Κίμωνα, τον μεγάλο αυτό Αθηναίο φιλοκύπριο και τραβούμε σε αναζήτηση των Φοινικόπτερων -Ερωδιων- η κοινώς φλαμίγκος στην πανέμορφη Αλυκή με τις αλατένιες πυραμίδες της, το ιερό της «Ουμ Χαράμ» στη νότια όχθη της λίμνης ανάμεσα σε ψηλές χουρμαδιές, που είναι αφιερωμένο στην θέτή μητέρα του Προφήτου Μωάμεθ.
Η επαρχία Λάρνακας είναι ιδιαίτερα γνωστή για το πασίγνωστο χωριό της τα Λεύκαρα, που θεωρείται και η έδρα της λαϊκής τέχνης κεντημάτων. Λέγεται ότι ο Leonardo Da Vivci επισκέφτηκε τα Λεύκαρα το 1481 και αγόρασε λευκαρίτικα για τον καθεδρικό ναό Μιλάνου.
Στη δυτική πλευρά της επαρχίας Λάρνακας βρίσκονται δύο μνημεία εξαιρετικού ιστορικού ενδιαφέροντος. Ο νεολιθικός συνοικισμός της χοιροκοιτίας, όπου βλέπει κανείς τα υπολείμματα πρωτόγονων οικιών μέσα στις οποίες ζούσαν μερικοί από τους πιο παλιούς κατοίκους της Κύπρου, πριν 8000 χρόνια και γύρω στα 15 χιλιόμετρα πιο πέρα στο βάθος το Σταυροβούνι το θείο αυτό βουνό, το παλαιότερο βασιλικό μοναστήρι στον κόσμο, που ιδρύθηκε από την Αγία Ελένη την μητέρα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου, μεγάλου Κωνσταντίνου.
Κορώνα Αγία, ουράνια, του μοναδικού αυτού τοπίου που το γνώρισε και ο Στράβωνας.
Προχωράμε στο Κίτι, στην Παναγία την Αγγελόκτιστη. Θαυμάζουμε το ανθρώπινο μόχθο καθοδόν και μετά το σύμπλεγμα πέτρας βυζαντινής τέχνης και γέρικων ροζιασμένων δέντρων. Μέσα στην μοναδική αυτή εκκλησούλα θαυμάζουμε τα πιο καλά διατηρημένα μωσαϊκά του νησιού : ψηφιδωτό του 7ου αιώνα. Παριστάνει την «Αγία Μαρία» με τον Χριστούλη στα χέρια της παρισταμένων των δύο Αρχαγγέλων. Τα επίχρυσα ψηφιδωτά σύμβολα σοφίας της αιωνιότητας απορροφούν κι αντανακλούν το φως και όταν ακόμη αυτό φεύγει.
Στο χωριό σταματάμε για μεσημεριάτικο.δύο καλά κυπριακά εστιατόρια. Φαγητό σπιτίσιο, τιμές λογικές και το πιο σπουδαίο ιδιοκτήτες πρόθυμοι να σε εξυπηρετήσουν με χαρά και αξιοπρέπεια. Αυτό θα πει τουρισμός. Να προσφέρεις χαρά με αξιοπρέπεια.
Ο καφές στην λιακάδα κλείνει το γεύμα. Η επιστροφή είναι πιο πλούσια. Ο δρόμος πιο γρήγορος. Ο ήλιος λάμπει. Το αυτοκίνητο ζεστό σαν θερμοκήπιο. Τα χρώματα πιο όμορφα από το πρωί. Η «εκκλησία φάντασμα» πιο ορατή «περιπλανάται» ακόμα στον ηλιόλουστο κάμπο με την απαλή γραμμή του. Το φως πλημμυρίζει όχι μόνο τους λευκούς λόφους και τα Κερυνιώτικα βουνά. Το φως πλημμυρίζει την καρδιά του ανθρώπου. Φωτίζει την καρδιά και την θερμαίνει. Την μαλακώνει. Γεμίζει την ψυχή με θερμή πνοή και αγάπη και την ξεσηκώνει. Και αυτή αγκαλιάζει με αγάπη το νησί και το λαό του, τους ανθρώπους του, την ιστορία του. Στα χωράφια οι ποιμένες δοξολογούν. Σε λίγο, η εκδρομή τελειώνει.
