Στις 26.4.2024, την ημέρα που καταχωρίστηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα η αίτηση για απόλυση του Γενικού Ελεγκτή, σε ανακοίνωση του ο Γενικός Ελεγκτής είχε αναφέρει ότι θα έχουμε ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε δύο μέτωπα της Κυβέρνησης και της Νομικής Υπηρεσίας.
Η χθεσινή Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου προφανώς αποτελεί προσπάθεια φίμωσης του Γενικού Ελεγκτή. Η λέξη εκσυγχρονισμός χρησιμοποιείται από την Κυβέρνηση για επικοινωνιακούς λόγους. Εκσυγχρονίζω σημαίνει κάνω κάτι παλιό να είναι σύγχρονο. Το μοντέλο της Κύπρου είναι παγκόσμια το πιο διαδεδομένο και πετυχημένο και το ακολουθούν οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), αλλά και άλλες χώρες με πολύ μακρά παράδοση στον εξωτερικό έλεγχο των Κυβερνήσεων όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ), ο Καναδάς, η Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ και δεκάδες άλλες. Η Σουηδία είχε ελεγκτικό συμβούλιο και το 2020 το άλλαξε σε μοντέλο όπως της Κύπρου. Άρα, αυτό που επιχειρείται δεν είναι εκσυγχρονισμός, αλλά οπισθοδρόμηση με στόχο την ποδηγέτηση. Η Κυβέρνηση θέλει να διορίσει τρία (3) άτομα της δικής της εμπιστοσύνης, τα οποία θα έχουν την πλειοψηφία και θα ελέγχουν τις εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Αυτή είναι η ουσία του δήθεν εκσυγχρονισμού.
2. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στη διακαναλική συνέντευξή του στις 5.3.2024 είχε αναφέρει τα ακόλουθα:
«Το ίδιο με όλους τους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένης και της Νομικής Υπηρεσίας και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Και θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι, για να προλάβω τις όποιες αντιδράσεις. Δεν υπάρχει τίποτα προσωπικό. Και όλη αυτή η διεργασία που κάνουμε και θα παρουσιάσουμε δημοσίως, κ. Τσουρούλλη, αφού συζητήσουμε και με τους ίδιους τους θεσμούς, αγγίζει χρονικά περίοδο, κατά την οποία δεν θα υπάρχουν τα συγκεκριμένα άτομα ή θα είναι στο τέλος, αν θέλετε, της θητείας τους. Γιατί; Γιατί για μας δεν είναι προσωπικό το θέμα. Για εμάς το θέμα είναι θεσμικό.»
Είναι προφανές ότι για την Κυβέρνηση το θέμα είναι προσωπικό και όχι θεσμικό. Για μας όμως είναι θεσμικό και αυτός είναι ο λόγος που θα αντιταχθούμε με κάθε νόμιμο μέσο στην προσπάθεια αυτή της Κυβέρνησης για ποδηγέτηση της Υπηρεσίας μας.
3. Ουδεμία διεθνής μελέτη και ουδεμία έκθεση διεθνούς οργανισμού εισηγήθηκε ποτέ αλλαγή του μοντέλου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας από μονοπρόσωπο σε πολυπρόσωπο. Στις πρόσφατες εκθέσεις της GRECO και της Κομισιόν για το Κράτος Δικαίου υπάρχουν μόνο θετικές αναφορές για την Υπηρεσία μας και καμία εισήγηση για αλλαγή, πλην της καταγραφής των προβλημάτων που μας δημιουργεί και η ίδια η Κυβέρνηση με τη μη απρόσκοπτη πρόσβασή μας στις πληροφορίες.
Η GRECO αναφέρει μάλιστα ότι «ο Γενικός Ελεγκτής έχει επιδείξει έναν κρίσιμο ρόλο ως ένας εξωτερικός ελεγκτής των δημοσίων υπηρεσιών».
Η Κυβέρνηση έχει ενώπιόν της μόνο μία εισήγηση από διεθνή οργανισμό που αφορά στο νομικό πλαίσιο που διέπει την Ελεγκτική Υπηρεσία. Αυτή αφορά την προενταξιακή απαίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διασφάλιση της οικονομικής ανεξαρτησίας της Υπηρεσίας μας, απαίτηση που περιλήφθηκε και στο Μνημόνιο με την Τρόικα.
4. Η Ελεγκτική Υπηρεσία μεταμορφώνεται τα τελευταία 10 χρόνια και είναι ήδη αγνώριστη. Το 2015 κάναμε δομημένη αυτοαξιολόγηση, το 2016 φέραμε την Ελεγκτική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου για ομότιμη αξιολόγηση. Αυτό που μας είχαν εισηγηθεί οι Βρετανοί συνάδελφοί μας ήταν η σύσταση διευθυντικής ομάδας και αυτό έχει γίνει από το 2019. Όλες οι εκθέσεις εγκρίνονται από τη Διευθυντική Ομάδα. Συνεπώς, συλλογικότητα ήδη υπάρχει.
Περάσαμε τη δοκιμασία του Κοινού Πλαισίου Αξιολόγησης και πρόσφατα ενταχθήκαμε, μαζί με τα Ανώτατα Ελεγκτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) άλλων 11 χωρών παγκοσμίως, σε πιλοτικό πρόγραμμα του INTOSAI που στόχο έχει τη στήριξη των ΑΕΙ στο σχεδιασμό και εφαρμογή συστήματος διαχείρισης της ποιότητας των ελέγχων με βάση το νέο πρότυπο διαχείρισης ποιότητας για τα ΑΕΙ, που τίθεται σε εφαρμογή το 2025. Ο INTOSAI, σε πρόσφατη επιστολή του, επισήμανε την «εντυπωσιακή πρόοδο που σημειώνει η Ελεγκτική Υπηρεσία στον τομέα της μεθοδολογίας ελέγχου».
Από μία Ελεγκτική Υπηρεσία ουραγό, που ουσιαστικά εφάρμοζε μερικώς και αποσπασματικά τα διεθνή πρότυπα, είμαστε πλέον μια υψηλού επιπέδου Υπηρεσία που κινείται με σταθερά βήματα προς την επαγγελματική αριστεία.
5. Εάν η Κυβέρνηση επιμένει και κατατεθεί όντως τέτοιο νομοσχέδιο, σκοπεύουμε να απευθυνθούμε σε όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Πιστεύουμε ότι όλοι θα αντιληφθούν ότι αυτό που επιχειρείται είναι πρωτάκουστο.
Έσχατη γραμμή άμυνας μας θα είναι το Σύνταγμα και το γεγονός ότι το μοντέλο της Υπηρεσίας μας προβλέπεται σε θεμελιώδες άρθρο. Η πρώτη παράγραφος του άρθρου 115 καθορίζει ότι στην Ελεγκτική Υπηρεσία υπηρετούν δύο μόνο αξιωματούχοι, ο Γενικός Ελεγκτής και ο Βοηθός Γενικού Ελεγκτή. Η παράγραφος αυτή περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙΙ και με βάση το άρθρο 182, όσα είναι σε αυτό το Παράρτημα αποτελούν θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματος και δεν δύνανται, καθ’ οιονδήποτε τρόπον, να τροποποιηθούν δια μεταβολής, προσθήκης ή καταργήσεως.
