Είναι με ιδιαίτερη συγκίνηση που συμμετέχω, μαζί με τους Υπουργούς Εσωτερικών και Άμυνας, στην αποψινή εκδήλωση καταδίκης της τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης για 50 χρόνια κατοχής της πατρίδας μας. Πραγματικά, η σημερινή εκδήλωση, από όλες που διοργανώνονται φέτος για καταδίκη του εγκλήματος το 1974, έχει έναν ξεχωριστό και ιδιαίτερο συμβολισμό, αφού διοργανώνεται από την Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων, τον φορέα που εκπροσωπεί τη συντριπτική πλειοψηφία του προσφυγικού κόσμου.
Θέλω να συγχαρώ τον Πρόεδρο της Οργάνωσης για τη μαζική συμμετοχή από πλευράς του κόσμου.
Ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο είναι που στήθηκε συμβολικά και το αντίσκηνο της τραγωδίας του 1974. Ένα αντίσκηνο που γεννά θύμησες, μας συγκλονίζει, αλλά την ίδια ώρα μας πεισμώνει και μας δείχνει το χρέος και την υποχρέωσή μας έναντι του τόπου. Πρόκειται για ένα από τα πολλά αντίσκηνα που στέγασαν τις χιλιάδες προσφυγικές οικογένειες εκείνες τις τραγικές μέρες το καλοκαίρι του 1974. Και ασφαλώς η σκέψη μας στρέφεται πρώτα και πάνω από όλα προς την πρώτη γενιά των προσφύγων μας, που έκλεισαν τα όνειρά τους μέσα στους πρόχειρους καταυλισμούς, που είδαν σε λίγες μέρες, σε λίγες ώρες να χάνουν οτιδήποτε δημιούργησαν και αναγκάστηκαν να ξεκινήσουν από την αρχή χωρίς να έχουν τα στοιχειώδη.
Τιμούμε απόψε όλους αυτούς τους ανθρώπους που είδαν τη ζωή τους να ανατρέπεται με τη βία των όπλων, αλλά δεν είχαν άλλη επιλογή από το να ανασηκωθούν από τα ερείπια, για να δημιουργήσουν την ελπίδα για τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, καρτερώντας μέρα νύχτα να φυσήσει ο αέρας της ελευθερίας. Σεβασμός, εκτίμηση και ευγνωμοσύνη είναι μόνο μερικά από τα συναισθήματά μας προς όλους αυτούς τους ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους έφυγαν από τη ζωή με τον πόθο της επιστροφής.
Είναι οι άνθρωποι που στερήθηκαν το δικό τους πιάτο φαΐ, για να το δώσουν στα παιδιά τους. Είναι οι ήρωες της δικής μου γενιάς, που μας έδωσαν την ευκαιρία να μεγαλώσουμε με αξιοπρέπεια, να μορφωθούμε και να δημιουργήσουμε. Παντοτινή θα είναι η ευγνωμοσύνη μας όσο κι αν ποτέ, οτιδήποτε και αν κάνουμε, οτιδήποτε και αν πούμε, δεν θα μπορέσουμε να ξεπληρώσουμε το χρέος που τους οφείλουμε μέχρι την ευλογημένη μέρα της επιστροφής.
Είναι ελάχιστο χρέος της πολιτείας να στηρίζει, να στέκεται δίπλα στους ανθρώπους που ξεσπιτώθηκαν με τη βία των όπλων και να τους προσφέρει το ανθρώπινο δικαίωμα για αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, που δικαιούται, εξάλλου, ο κάθε άνθρωπος.
Σε αυτό το πλαίσιο, για εμάς η προσφυγική πολιτική βρίσκεται αυτούς τους 18 μήνες στην προμετωπίδα των δράσεών μας, ώστε να δώσουμε λύσεις σε διαχρονικά προβλήματα και στρεβλώσεις –που κάποια υφίστανται από το 1974, κακά τα ψέματα, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς– σοβαρά προβλήματα, σοβαρές αδυναμίες που υπάρχουν διαχρονικά –και δεν θα προσπαθήσω απόψε να ωραιοποιήσω την κατάσταση– σε σχέση με την προσφυγική πολιτική που ακολουθήθηκε από το 1974.
Η προσφυγική πολιτική είναι στην προμετωπίδα των δράσεών μας και ήταν για αυτόν τον λόγο που η πρώτη ενέργεια αυτής της Κυβέρνησης, τον πρώτο μήνα ανάληψης της ευθύνης εξαγγείλαμε και θέσαμε σε εφαρμογή το Σχέδιο «ΚτίΖΩ» για την αναδόμηση και ανακαίνιση των επικίνδυνων, σε πολλές των περιπτώσεων, προσφυγικών πολυκατοικιών, κάνοντας τη μεγαλύτερη στεγαστική παρέμβαση που έγινε ποτέ από το κράτος. Παρά τα υπαρκτά προβλήματα που φυσιολογικά προκύπτουν σε ένα τέτοιο μεγάλο έργο, και γνωρίζω πολύ καλά ότι θέματα υπάρχουν και εδώ, στον Συνοικισμό που βρισκόμαστε σήμερα, ο σχεδιασμός προχωρά κανονικά και το επόμενο διάστημα θα αρχίσει η ανέγερση των πρώτων καινούργιων, σύγχρονων διαμερισμάτων σε προσφυγικούς οικισμούς στέγασης. Όπως μόλις προανέφερα, γνωρίζω πολύ καλά ότι υπάρχουν κάποια θέματα, προβλήματα και αδυναμίες, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι εκ μέρους της Κυβέρνησης είμαστε εδώ, και μέσα από τη συνεργασία μαζί σας και την καλή διάθεση, είμαι σίγουρος ότι θα ξεπεραστούν οι όποιες δυσκολίες και θα αντιμετωπιστούν οι όποιες ανησυχίες.
Σε ό,τι αφορά τα εμπορικά καταστήματα που υπάρχουν στους συνοικισμούς, στα οποία αναφέρθηκε ο Πρόεδρος της Ένωσης, να σας αναφέρω ότι ως Πολιτεία θα προχωρήσουμε με το παράδειγμα που χρησιμοποιήθηκε σε αυτόν τον συνοικισμό, όπου επιχορηγήθηκε ο Δήμος Λάρνακας και προχώρησε στην ανακαίνιση όλων αυτών των εμπορικών καταστημάτων που λειτουργούν χωρίς κανένα πρόβλημα. Αυτή η ίδια δράση θα ακολουθηθεί σε όλους τους προσφυγικούς συνοικισμούς.
Δραστική και ολιστική είναι η πολιτική μας και σε ό,τι αφορά στη διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, ένα άλλο πονεμένο, τεράστιο κεφάλαιο, στο οποίο, όπως είναι γνωστό –ούτε εδώ θα κρυφτώ– διαχρονικά υπήρξαν μεγάλες στρεβλώσεις, αλλά και παρατυπίες. Μέσα από συγκεκριμένο σχεδιασμό νοικοκυρεύουμε τον τρόπο διαχείρισης και διάθεσης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Κύρια επιδίωξή μας είναι να επιτύχουμε την ισονομία, τη διαφάνεια και την αξιοκρατία ανάμεσα στον προσφυγικό κόσμο και να τερματίσουμε τα όποια φαινόμενα –ναι, υπάρχουν– κατάχρησης και εκμετάλλευσης, ειδικότερα από μη δικαιούχους. Για πρώτη φορά εφαρμόζεται σύστημα επιλεξιμότητας και μοριοδότησης των αιτητών μέσα από αντικειμενικούς και μετρήσιμους δείκτες. Για πρώτη φορά επίσης διασυνδέουμε την όποια παραχώρηση τουρκοκυπριακής περιουσίας με την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των αιτητών και τη σύνθεση της οικογένειας.
Όπως είναι γνωστό, αυτή την περίοδο βρισκόμαστε στο στάδιο αναθεώρησης των κριτηρίων των στεγαστικών σχεδίων της Υπηρεσίας Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων, με στόχο –έχουμε μόνο έναν στόχο μέσα από αυτή την προσπάθεια– να έχουμε σαφώς περισσότερους δικαιούχους. Έχουμε καταγράψει τα αιτήματά σας γύρω από αυτό το ζήτημα, αλλά εν αναμονή της απόφασης της Συμβουλευτικής Επιτροπής Κριτηρίων, θα περιοριστώ απόψε στη διαβεβαίωση ότι οι προωθούμενες τροποποιήσεις αφορούν την οριζόντια διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων, ώστε να προκύψει μεγαλύτερος αριθμός δικαιούχων στα στεγαστικά σχέδια της Υπηρεσίας. Με τις νέες ρυθμίσεις που προωθούμε και σε συνέχεια διαλόγου που έχουμε με την Παγκύπρια Επιτροπή Προσφύγων, οι αλλαγές δρομολογούνται και θα λαμβάνεται υπόψη, για σκοπούς εξέτασης της αίτησης και υπολογισμού του ύψους της χορηγίας, η ημερομηνία σύνδεσης της οικίας με το δίκτυο της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) και όχι η ημερομηνία σύναψης του αγοραπωλητήριου εγγράφου. Ως εκ τούτου, δεν θα επηρεάζεται η έγκριση από καθυστερήσεις που θα είχε από τις διαδικασίες έκδοσης των αδειών, κάτι που γνωρίζω ήταν προβληματικό και δεν επέτρεπε σε αρκετούς να διεκδικήσουν τη σχετική χορηγία.
Υπενθυμίζω ακόμα πως από την 1η Ιανουαρίου τέθηκε σε ισχύ η απόφασή μας για την οριζόντια αύξηση των επιδομάτων ενοικίου που παραχωρούνται σε εκτοπισθέντες, παθόντες και άλλα πρόσωπα. Σκοπός της αύξησης είναι να βοηθήσουμε τους δικαιούχους να ανταποκριθούν στις στεγαστικές τους ανάγκες μέχρι την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης.
Πέραν των όσων προανέφερα, θέλω να αναφερθώ και στην πρόσφατη επικαιροποίηση των κανονισμών του Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών, με τους οποίους διευρύνονται τα κριτήρια για εξασφάλιση χρηματοδότησης για ανακαινίσεις και αναβαθμίσεις οικιών, προνοείται η διεύρυνση της επιδότησης επιτοκίου για στεγαστικά δάνεια, καθώς και η αύξηση του ποσού δανειοδότησης για σπουδές.
Όλα όσα προανέφερα, είναι το ελάχιστο –δεν είναι τίποτα σημαντικό– που οφείλει να κάνει η πολιτεία για τον προσφυγικό μας κόσμο. Πενήντα χρόνια μετά, στόχος μας δεν είναι πλέον η διασφάλιση μιας άνετης προσωρινότητας για τους εκτοπισθέντες μας, όπως ήταν τα πρώτα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή. Μόνιμος στόχος μας ήταν και παραμένει η αποκατάσταση των δικαιωμάτων τους, η οποία, ό,τι και αν κάνει η πολιτεία, θα επέλθει μόνον μέσα από την επίλυση του Κυπριακού, την απελευθέρωση και την επανένωση της πατρίδας μας.
Πενήντα χρόνια μετά το προδοτικό πραξικόπημα και τη βάρβαρη τουρκική εισβολή, πρώτιστο μέλημά μας είναι η διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος σε μια χώρα ελεύθερη, ασφαλή και ευημερούσα, που θα προσφέρει στο σύνολο των νόμιμων πολιτών της το δικαίωμα να ζουν και να δημιουργούν σε συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας.
Θέλω να γνωρίζετε ότι αυτός ο ιερός στόχος ορίζει κάθε ενέργειά μας, και προς αυτή την κατεύθυνση στρέφονται όλες μας οι προσπάθειες.
Μεταβαίνω σε λίγες μέρες στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών, στη Νέα Υόρκη, όπου θα έχω την ευκαιρία να συναντηθώ και πάλι με τον Γενικό Γραμματέα, καθώς και με άλλους αξιωματούχους κρατών, θεσμών και κυβερνήσεων. Θα επαναλάβω σε όλους την ετοιμότητά μας για συνομιλίες ακόμη και αύριο, οπουδήποτε και οποτεδήποτε, πάντοτε στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου, του διαπραγματευτικού κεκτημένου, των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Όπως προανέφερα, πενήντα χρόνια μετά την ανείπωτη τραγωδία του 1974, η προτεραιότητά μας έναντι όλων εσάς, έναντι των προσφύγων μας δεν είναι η διασφάλιση μιας άνετης προσωρινότητας, αλλά η διασφάλιση των δικαιωμάτων σας, ως πολιτών μιας ευρωπαϊκής χώρας, μιας χώρας κράτους μέλους της ΕΕ. Κατά συνέπεια, δεν νοείται λύση του Κυπριακού που δεν θα καθιστά τη χώρα μας ένα κανονικό, φυσιολογικό κράτος, και αυτό πολύ απλά σημαίνει τα αυτονόητα: τερματισμός του αναχρονιστικού συστήματος εγγυήσεων, αποχώρηση κατοχικών στρατευμάτων και διασφάλιση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως υπάρχουν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Η εργατικότητα των γονιών μας, η καρτερικότητα και το πείσμα των παππούδων μας και των γιαγιάδων μας, η δική σας καθημερινότητα είναι οι πηγές, από τις οποίες αντλούμε μαθήματα, διδάγματα, αλλά και δύναμη. Είναι το φως μας μέσα στο σκοτάδι, «είναι η ανάσα και ο αέρας μας», όπως τιτλοφορείται η αποψινή εκδήλωση.
Εκτός από το προσφυγικό αντίσκηνο που υπάρχει στον περιβάλλοντα χώρο απόψε, συγκλονιστικές είναι και οι φωτογραφίες του φίλου Τάσου Δημητριάδη. Είναι η πέμπτη φορά που εκτίθενται οι φωτογραφίες ανά το παγκύπριο. Είμαστε μαζί σου, φίλε Τάσο, ώστε αυτή η έκθεση να παρουσιαστεί σε όλη την ελεύθερη Κύπρο, αλλά και στο εξωτερικό, ενώ να χαιρετίσω την παρουσία παιδιών από τα σχολεία της περιοχής και τις ποδοσφαιρικές ακαδημίες Σωματείων. Χαίρομαι, γιατί σε πείσμα, και σε αντίθεση με κάτι που θα ήθελαν ίσως κάποιοι, η νέα γενιά συντηρεί αναμμένη τη φλόγα της αγάπης για τις κατεχόμενες μας περιοχές μαζί με τον πόθο της επιστροφής. Και όπως προανέφερα στον Πρόεδρο της Επιτροπής, οι ευθύνες σου είναι ακόμη μεγαλύτερες, λαμβάνοντας υπόψη ότι είσαι ο πρώτος Πρόεδρος της Οργάνωσης που γεννήθηκες μετά την τουρκική εισβολή του 1974.
Να μου επιτρέψετε, τέλος, να αναφέρω ότι η πεντηκοστή επέτειος από την τουρκική εισβολή και κατοχή συμπίπτει χρονικά με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ίδρυση της Παγκύπριας Επιτροπής Προσφύγων, που αποτέλεσε τον πρόδρομο της Ένωσης Προσφύγων.
Μνημονεύουμε λοιπόν απόψε και τους Φειδία Παρασκευαΐδη, Χρίστο Κουρτελλάρη, Νίκο Χιώτελη, Σωτήρη Μαυρίδη και Χριστάκη Πασχάλη, που θεμελίωσαν την οργάνωση των προσφύγων μας εκείνες τις τραγικές ημέρες το 1974. Τιμούμε επίσης όλους όσοι υπηρέτησαν στη συνέχεια τον προσφυγικό μας κόσμο και συνέβαλαν καθοριστικά με τις δράσεις και παρεμβάσεις τους στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των προσφύγων μας.
Φίλε Πρόεδρε, αγαπητοί αξιωματούχοι και στελέχη της Ένωσης Προσφύγων, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι, όπως πράξαμε αυτούς τους 18 μήνες, θα συνεχίσουμε να είμαστε δίπλα σας, για να βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματα των προσφύγων μας μέχρι την ευλογημένη μέρα της απελευθέρωσης, της επίλυσης του Κυπριακού και της επανένωσης της πατρίδας μας.
