Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, επενδυτές έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για συμμετοχή σε ένα τέτοιο έργο
Η ιδέα για δημιουργία ενός τραμ ή ενός τρένου στην Κύπρο έχει τεθεί στο τραπέζι ουκ ολίγες φορές τα τελευταία 15 χρόνια ως τρόπος αντιμετώπισης, τόσο του κυκλοφοριακού όσο και του περιβαλλοντικού προβλήματος. Ωστόσο, οι ιδέες μένουν στα συρτάρια καθώς προσκρούουν, μεταξύ άλλων, στο υψηλό κόστος και στη διαχωριστική γραμμή της κατοχής, αφού ένα τέτοιο project είναι δύσκολο να διευρυνθεί σε ολόκληρη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μάλιστα, στο παρελθόν, το Υπουργείο Μεταφορών είχε μελετήσει την πιθανότητα ανάπτυξης σιδηρόδρομου και τραμ στην Κύπρο, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα. Πιο συγκεκριμένα, το 2022 το θέμα της δημιουργίας σιδηρόδρομου στην Κύπρο και οι προοπτικές συγχρηματοδότησής του, τέθηκαν ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μεταφορών. Η συζήτηση ωστόσο δεν προχώρησε παρόλο που ο τότε υπουργός Μεταφορών είχε εκφράσει τη θέση ότι εκπονήθηκαν μελέτες, έγινε αρκετά καλή προεργασία και φαίνεται ότι με έναν ελαφρύ σιδηρόδρομο είναι δυνατόν να ενωθούν οι κύριες πόλεις της Κύπρου και το αεροδρόμιο.
Τρένο και μετρό
Παρά τις προηγούμενες αποτυχίες, μια ομάδα εργασίας αποτελούμενη από ιδιώτες εμπειρογνώμονες στον τομέα των τρένων και σιδηροδρομικών δικτύων, η οποία έχει συσταθεί στη Βρετανία, επιχειρεί να διερευνήσει τις δυνατότητες ενός αμιγώς νησιωτικού σιδηροδρομικού δικτύου στην Κύπρο και ενός συστήματος υπεραστικού μετρό για τη Λευκωσία. Επικεφαλής της ομάδας εργασίας που στηρίζει την προσπάθεια για δημιουργία τραμ και τρένου στην Κύπρο, είναι ο Κύπριος John Kaponi, ο οποίος δραστηριοποιείται στη Βρετανία και εργάζεται για τη διεθνή δικηγορική φίρμα Addleshaw Goddard. Η δικηγορική εταιρεία έχει παράσχει τις υπηρεσίες της για τις ανάγκες του Qatar Rail project acting και του HS2 (σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας) του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ έχει διατελέσει σύμβουλος στον τομέα των σιδηρόδρομων και των τρένων, του Κατάρ, αραβικών χωρών, της Βρετανίας, της Γαλλίας κ.ά.
Προκαταρκτική μελέτη
Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων έχει ήδη εκπονήσει μια συνοπτική προκαταρκτική μελέτη για το κυπριακό σιδηροδρομικό δίκτυο και άρχισε τις επαφές της με την κυπριακή ηγεσία προκειμένου να αναπτύξει τις θέσεις της. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουν πραγματοποιηθεί συναντήσεις με τον ύπατο αρμοστή της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Βρετανία για παρουσίαση της γενικής ιδέας του έργου ενώ προγραμματίζονται συναντήσεις με τον υπουργό Μεταφορών της στο άμεσο μέλλον. Η μελέτη στάλθηκε επίσης στα κυπριακά κόμματα και σε δημάρχους μεγάλων πόλεων.
Σιδηροδρομικό δίκτυο
Με βάση την προκαταρκτική μελέτη που εκπόνησε η ομάδα των εμπειρογνωμόνων, ο σχεδιασμός για τη δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου, διακλαδώνεται σε πέντε βασικές γραμμές:
Γραμμή 1: Αεροδρόμιο Λάρνακας προς κεντρικό σταθμό Λευκωσίας
Γραμμή 2: Αεροδρόμιο Λάρνακας προς μαρίνα Λεμεσού
Γραμμή 3: Μαρίνα Λεμεσού προς κεντρικό σταθμό Πάφου
Γραμμή 4: Κεντρικός σταθμός Πάφου προς αεροδρόμιο Λάρνακας
Γραμμή 5: Αεροδρόμιο Λάρνακας προς Παραλίμνι
Εκτιμώμενος χρόνος
Ο εκτιμώμενος χρόνος, σύμφωνα πάντα με την προκαταρκτική μελέτη, είναι 20 λεπτά από το αεροδρόμιο Λάρνακας προς τη Λευκωσία, 28 λεπτά από το αεροδρόμιο Λάρνακας προς τη μαρίνα Λεμεσού, 24 λεπτά από τη μαρίνα Λεμεσού προς το κέντρο της Πάφου, 48 λεπτά από το κέντρο της Πάφου προς το αεροδρόμιο Λάρνακας και 24 λεπτά από το αεροδρόμιο Λάρνακας στο Παραλίμνι. Στον σχεδιασμό περιλαμβάνεται και η κατασκευή κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού Κερύνειας, που κρίνεται βασικός κόμβος σύνδεσης για τις περιοχές των κατεχομένων, αλλά μια τέτοια εξέλιξη εξαρτάται από τις πολιτικές συνθήκες και από τη βούληση για επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Διαδρομές τραμ
Το σύστημα μετρό/τραμ Λευκωσίας περιλαμβάνει, σύμφωνα με την προκαταρκτική μελέτη, ένα δίκτυο πολλαπλών γραμμών που θα εκτείνονται από το κέντρο της πόλης έως την επαρχία, συμπεριλαμβανομένων των Καμπιών Ορεινής. Το σύστημα θα εξυπηρετεί μεγάλες οικιστικές περιοχές, εμπορικούς κόμβους και βασικά σημεία ενδιαφέροντος σε όλη την πόλη και τα περίχωρά της.
Ο σχεδιασμός για τη δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου, διακλαδώνεται σε πέντε βασικές γραμμές:
Γραμμή 1: Γραμμή Circle City (κεντρική Λευκωσία): Κεντρικός σταθμός Λευκωσίας, πλατεία Ελευθερίας, παλιά πόλη, Πανεπιστήμιο Κύπρου, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, Nicosia Mall
Γραμμή 2: Γραμμή ανατολής-δύσης: Η συγκεκριμένη γραμμή συνδέει τα ανατολικά με τα δυτικά προάστια, διασχίζοντας το κέντρο της πόλης. Βασικές στάσεις καθορίζονται τα Λατσιά, ο Στρόβολος, το κέντρο της πόλης, η Έγκωμη, ο Άγιος Δομέτιος και η Μακεδονίτισσα.
Γραμμή 3: Βορράς-νότος: Η γραμμή 3 είναι ένα βασικό στοιχείο του συστήματος μετρό/τραμ Λευκωσίας, σχεδιασμένο να παρέχει αποτελεσματική συνδεσιμότητα μεταξύ του βόρειου και του νότιου τμήματος της Λευκωσίας και των γύρω περιοχών.
Η γραμμή συνδέει πολλές σημαντικές συνοικίες και εξυπηρετεί τόσο τις αστικές όσο και τις προαστιακές κοινότητες, βελτιώνοντας την πρόσβαση στο κέντρο της πόλης. Αφετηρία της γραμμής 3 είναι η Λακατάμια και τερματίζεται στους Αγίους Τριμιθιάς. Βασικές στάσεις είναι η Λακατάμια, η Ανθούπολη, το κέντρο της πόλης (κεντρικός σταθμός Λευκωσίας), η Αγλαντζιά, οι Άγιοι Τριμιθιάς, όπου τερματίζεται η γραμμή 3.
Γραμμή 4 για αγροτικές περιοχές: Σύμφωνα με την προκαταρκτική μελέτη, η γραμμή 4 θα μπορούσε να επεκταθεί για να συνδέσει άλλα αγροτικά χωριά ή να επεκταθεί περαιτέρω στα περίχωρα της Λευκωσίας, καθώς θα αυξάνεται η ζήτηση. Αυτό θα διασφαλίσει ότι το σύστημα προσαρμόζεται στις αυξανόμενες ανάγκες των προαστιακών και αγροτικών πληθυσμών.
Η διαδρομή της συγκεκριμένης γραμμής εκτείνεται από την κεντρική Λευκωσία μέχρι τα χωριά νότια της πόλης, φτάνοντας στα Καμπιά Ορεινής. Βασικές στάσεις ο κεντρικός σταθμός Λευκωσίας, η Λακατάμια, το Παλιομέτοχο, το Δάλι και τα Καμπιά-Ορεινής.
Γραμμή 5: Γραμμή express προς αεροδρόμιο: Βασικές στάσεις της γραμμής 5 είναι η κεντρική Λευκωσία, τα Λατσιά και το αεροδρόμιο Λάρνακας.
Τύπος συστήματος
Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων προτείνει τη δημιουργία ενός συστήματος ελαφρών σιδηρόδρομων/τραμ που είναι μια φθηνότερη λύση σε σχέση με τα βαριά συστήματα μετρό, λόγω των μικρότερων απαιτήσεων σε θέματα υποδομών και της δυνατότητας κοινής χρήσης του οδικού δικτύου με αυτοκίνητα.
5-8 δισ. ευρώ
Σύμφωνα με την προκαταρκτική μελέτη, για την Κύπρο, το κόστος ενός έργου μεσαίας κλίμακας που επικεντρώνεται στη συνδεσιμότητα μεταξύ μεγάλων αστικών κέντρων και τουριστικών προορισμών, αλλά και του τραμ που θα καλύπτει τη Λευκωσία, κυμαίνεται μεταξύ 5-8 δισ. ευρώ. Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων κοστολόγησε μάλιστα, στο πλαίσιο της προκαταρκτικής μελέτης, σημείο προς σημείο όλες τις υποδομές του έργου ξεχωριστά, στη βάση του κόστους άλλων σιδηροδρομικών έργων στον κόσμο. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, υπάρχουν επενδυτές, οι οποίοι έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για συμμετοχή σε ένα τέτοιο έργο.
Χρηματοδότηση
Η χρηματοδότηση του έργου θα μπορούσε να προέλθει αρχικά από δημόσιους πόρους, από ιδιωτικές επενδύσεις με προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών με ισχυρό επιχειρηματικό σχέδιο και αποδόσεις, αλλά και από διεθνείς επιχορηγήσεις και δάνεια, σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Ένωση, Παγκόσμια Τράπεζα και Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών). Η σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα περιλαμβάνει ιδιώτες επενδυτές που χρηματοδοτούν μέρος του έργου με αντάλλαγμα ένα μερίδιο των εσόδων από ναύλα ή άλλες πηγές. Η Κύπρος μπορεί την ίδια ώρα να αναζητήσει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ή την Ευρωπαϊκή Ένωση για έργα υποδομής που ευθυγραμμίζονται με περιβαλλοντικούς και βιώσιμους στόχους.
Στην προσπάθεια θα μπορούσε, σύμφωνα με τη μελέτη, να δοθεί ώθηση με την έκδοση μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων για τη χρηματοδότηση της κατασκευής και λειτουργίας του συστήματος. Στο έργο θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν και τα ταμεία μείωσης του άνθρακα, δεδομένων των περιβαλλοντικών οφελών ενός συστήματος μετρό. Πρόκειται για διεθνή ταμεία τα οποία στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Υπενθυμίζεται πάντως ότι σε πρόσφατη συνέντευξή του στον «Π», ο δήμαρχος του τ/κ τομέα Λευκωσίας είχε ταχθεί υπέρ της δημιουργίας ενός τραμ ή σιδηροδρομικού δικτύου, το οποίο να εξυπηρετεί ολόκληρη τη Λευκωσία και που θα μπορούσε να συγχρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια.
Ολόκληρο το ρεπορτάζ στον “Πολίτη”: https://politis.com.cy/politis-news/cyprus/855824/nea-meleti-poso-efikta-einai-to-treno-kai-to-tram-stin-kypro
