Η Λόλα Χασσίδ Αντζελ έμαθε από παιδί και μάλιστα με τον πιο κτηνώδη τρόπο πως μόνο ζόφος, έρεβος, δυστυχία και θάνατος μπορεί να προκύψει όταν οι άνθρωποι προτάσσουν, προβάλλουν και εστιάζουν σε εκείνα που τους διαιρούν, ξεχνώντας όσα έχουν τη δύναμη και τη δυναμική να τους αθροίζουν.
Η επιζήσασα του Ολοκαυτώματος Λόλα Χασσίδ Αντζελ αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία της ίδιας και της οικογένειάς της, ενώ η εικαστικός Αρτεμις Αλκαλάη μιλάει για την εμπειρία της από το ερευνητικό – εικαστικό project «Ελληνες Εβραίοι επιζώντες του Ολοκαυτώματος» που δημιούργησε ύο ηλικιωμένες κυρίες, φίλες σχεδόν για μια ολόκληρη ζωή, παρακολουθούν στις ειδήσεις από την ασφάλεια ενός ρετιρέ της οδού Πατησίων στιγμιότυπα από την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ.
Η μία σχολιάζει την εμφάνιση, το περίφημο πια καπέλο της Μελάνια Τραμπ. Η άλλη θυμώνει: «Ακούς τι λέει αυτός ο άνθρωπος; Καταλαβαίνεις τι συμβαίνει;». Η Λόλα Χασσίδ Αντζελ έμαθε από παιδί και μάλιστα με τον πιο κτηνώδη τρόπο πως μόνο ζόφος, έρεβος, δυστυχία και θάνατος μπορεί να προκύψει όταν οι άνθρωποι προτάσσουν, προβάλλουν και εστιάζουν σε εκείνα που τους διαιρούν, ξεχνώντας όσα έχουν τη δύναμη και τη δυναμική να τους αθροίζουν.
Στα 88 της χρόνια είναι μία από τους 12 εν ζωή Ελληνες Εβραίους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος ή πιο σωστά της Σοά. Δεν φέρει στον βραχίονα του αριστερού χεριού της το τατουάζ με τον αριθμό μητρώου με το οποίο οι Ναζί στιγμάτιζαν τα θύματά τους, αφού δεν εκτοπίστηκε στο Αουσβιτς, όμως θυμάται με κάθε λεπτομέρεια και κυρίως φέρει σε κάθε ικμάδα της μνήμης της τους 13 μήνες που πέρασε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπέργκεν-Μπέλσεν, στα βόρεια της Γερμανίας. Οταν συνελήφθη στην Αθήνα και εκτοπίστηκε, η Λόλα Χασσίδ Αντζελ ήταν έξι ετών.
«Στο Μπέργκεν-Μπέλσεν δεν υπήρχαν θάλαμοι αερίων. Υπήρχε όμως ο θάνατος διά της πείνας. Δεν υπήρχε τροφή. Ημουν 6 χρόνων και έβλεπα ανθρώπους να πεθαίνουν δίπλα μου. Οταν το ελευθέρωσαν οι Βρετανοί, βρήκαν χιλιάδες πτώματα» αφηγείται. Από το 1940 έως το 1944 το Μπέργκεν-Μπέλσεν λειτουργούσε αποκλειστικά ως κέντρο κράτησης αιχμαλώτων πολέμου που προορίζονταν για ανταλλαγή με γερμανούς αιχμαλώτους. Εκεί φυλακίστηκαν εκατοντάδες Ελληνες Εβραίοι, που διέθεταν όμως ισπανική υπηκοότητα, όπως δηλαδή η οικογένεια της Χασσίδ Αντζελ. Μετά την προέλαση των συμμαχικών δυνάμεων, στο Μπέργκεν-Μπέλσεν συγκεντρώθηκαν χιλιάδες Εβραίοι από τα ανατολικά στρατόπεδα. Εκεί είχαν μεταφερθεί από το Αουσβιτς, διανύοντας πεζή περί τα 900 χιλιόμετρα, μαζί με άλλες επτά χιλιάδες γυναίκες η Αννα Φρανκ και η αδελφή της τον Οκτώβριο του 1944. Σε αυτή την πορεία θανάτου βρισκόταν και η γυναίκα που πολλά χρόνια αργότερα θα γινόταν πεθερά της Χασσίδ Αντζελ. «Ξέρετε τι μας είπε όταν έφτασαν; Αυτό τρώτε εσείς εδώ; Στο Αουσβιτς τρώγανε περισσότερο».
Η Λόλα Χασσίδ Αντζελ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Μπορεί να ήταν μόλις τριών ετών όταν ξέσπασε ο πόλεμος, όμως λέει ότι ακόμα θυμάται τη μυρωδιά από την κόλλα που έφτιαχναν οι γονείς της για να τοποθετούν μπλε κόλλες στα παράθυρα του σπιτιού τους. «Τον Γενάρη του ’41 αποφασίσαμε να φύγουμε από τη Θεσσαλονίκη. Αφήσαμε το σπίτι μας, παππού, γιαγιά, αδέλφια του μπαμπά και της μαμάς μου, ξαδέλφια και ήρθαμε στην Αθήνα. Μείναμε για ένα διάστημα σε ένα ξενοδοχείο στην πλατεία Κοραή. Αφού μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα τον Απρίλιο, φύγαμε από το ξενοδοχείο και νοικιάσαμε μια γκαρσονιέρα στην οδό Γκυϊλφόρδου στην πλατεία Βικτωρίας. Εκεί μας συνέλαβαν. Αλλά πότε; Την 25η Μαρτίου του 1944. Μέχρι τότε, επειδή ήμασταν ισπανοί υπήκοοι, δεν είχαμε την υποχρέωση να φέρουμε πάνω μας το άστρο. Οπότε ο πατέρας μου δούλευε με ένα παλιό του συνέταιρο, με τον οποίο είχαν εκδώσει και πλαστές ταυτότητες. Ο μπαμπάς μου, ο Σολομών, είχε γίνει Σωτήρης, η μαμά μου Ελένη, εγώ είχα μείνει Λόλα, γιατί έπρεπε να θυμάμαι το όνομά μου αν με ρωτούσαν οι Γερμανοί. Χατζηγεωργίου ήταν το επώνυμο».
Ολόκληρο το συγκλονιστικό ρεπορτάζ στο ΒΗΜΑ Αθηνών εδώ: https://www.tovima.gr/print/politics/den-imoun-pote-paidi-pos-ginetai-na-min-exo-thymo/
