Της Γιώτας Δημητρίου
Αρχισυντάκτρια SkalaTimes
Υπάρχουν πολλές σπουδαίες “γυναίκες της Λάρνακας”, στις μέρες μας, αλλά και ιστορικά. Γυναίκες που το πέρασμα τους έκανε τη πόλη μας, αλλά και το κόσμο, λίγο καλύτερα.
Σπουδαίες γυναίκες υπάρχουν και σήμερα, μπορεί να είναι “ανώνυμες” να μην τις ξέρει κανείς, αλλά η στάση ζωής τους, τα έργα, οι πράξεις, ο χαρακτήρας τους, να φωτίζουν τον τόπο και τους γύρω τους.
Γιατί, αλήθεια, πώς κρίνεται η αξία μιας γυναίκας;
Από τις πράξεις, τα έργα και το χαρακτήρα της.
Μια σπουδαία γυναίκα που πέρασε από τη Λάρνακα, (η πιο σπουδαία θα μπορούσαμε να πούμε, για χάρη του άρθρου αυτού), είναι αδιαμφισβήτητα η Ευανθία Πιερίδου.
Μια αγαπημένη μου ιστορική μορφή, της πόλης μας, που (ισχυρίζομαι πως) η Λάρνακα δεν την τίμησε όσο της αξίζει.
Στις μέρες μας κάποιος κάνει κάτι μικρό για τη πόλη και τον λέμε ευεργέτη και του χαρίζουμε ονόματα προς τιμή του, σε διάφορους χώρους, αλλά για την Ευανθία Πιερίδου, που η Λάρνακα της οφείλει πολλά, τι έχουμε κάνει;
Σίγουρα όλοι γνωρίζουν το Κτήριο της Ευανθίας Πιερίδου στις Φοινικούδες. Κι αν δεν έχει κατεδαφιστεί, όπως τα περισσότερα όμορφα αρχοντικά της πόλης, αυτό το οφείλουμε στην Ευανθία Πιερίδου που μερίμνησε και το έθεσε ως όρο στο κληροδότημα να μην αλλάξει τίποτα στο κτήριο αυτό.
Ο όρος της διαθήκης αναφέρει: “…η προς την παραλίαν πρόσοψις της ρηθείσης ακινήτου κτημοσύνης παραμείνει πάντοτε ως είναι αύτη σήμερον, και όπως η ύπερθεν της κυρίας εισόδου της ρηθείσης ακινήτου κτημοσύνης επιγραφή «Οίκος Ιωάννου Πιερίδου» παραμένει και διατηρείται υπό την αυτήν μορφήν και υπό τον αυτόν τύπον εις την θέσιν, εις ην ευρίσκεται σήμερον”.
«Έθελα παραπάνω να ‘σιεις ακόμα πλούτη, για να τα δκιαμοιράζης, σγιαν κάμνεις τζιαι τωρά, είσαι σγιαν το λαλούσιν -τζι εν η δουλειά σου τούτη- παρηορκά της φτώσειας, φουμίσιν τζιαι χαρά».
Αυτό είχε γράψει για την Ευανθία Πιερίδου σ’ ένα από τα ποιήματά του, ο σπουδαίος ποιητής Δημήτρης Λιπέρτης (1866-1937).
“Η Ευανθία Πιερίδου είχε γεννηθεί το 1867 και απεβίωσε το 1934. Ήταν το μικρότερο από τα επτά παιδιά του Ιωάννη Πιερίδη, ο οποίος είχε καταγωγή από τα Επτάνησα. Λόγω του χαμού των αδελφιών της, κατέστη η μοναδική κληρονόμος του μεγάλου εμπορικού Οίκου Ιωάννη Πιερίδη, κληροδοτώντας στην πόλη όλη την περιουσία της, που χρησιμοποιήθηκε για κοινωφελή έργα.
Σε μια εποχή όπου η θέση της γυναίκας ήταν ανύπαρκτη, η Ευανθία Πιερίδου με το κοφτερό μυαλό και το τεράστιο φιλανθρωπικό της έργο, είχε καταφέρει να αναγνωρίζεται και να τιμάται από όλους.
Ολόκληρη η ζωή της ήταν αφιερωμένη σε αγαθοεργίες προς τους πάσχοντες συμπολίτες της, φτωχές οικογένειες και άπορους μαθητές, στους οποίους παρείχε βοήθεια ανεξαρτήτως της καταγωγής και του θρησκεύματος της.
Το 1933 με δωρεά της Ευανθίας Πιερίδου, η Λάρνακα αποκτά το πρώτο της νοσοκομείο, δύο πτέρυγες του οποίου ανεγέρθηκαν στην μνήμη των αδελφών της. Παρά το γεγονός ότι ακόμη θεωρείται ως η Μεγάλη Ευεργέτιδα της Λάρνακας, δεν είναι ευρέως γνωστό, πως η οικονομική προσφορά της συνεχίζεται, αν και έχουν περάσει σχεδόν 90 χρόνια από τον θάνατό της. Στη διαθήκη της δεν είχε αφήσει τίποτα στην τύχη και λόγω των περιορισμών που έθεσε, σώθηκε το εξαιρετικής αρχιτεκτονικής Αρχοντικό της στις Φοινικούδες, την κατεδάφιση του οποίου έχει απαγορεύσει. Στους όρους της διαθήκης αναφέρει ότι τα έσοδα από την ενοικίασή του, θα χρησιμοποιούνται για την επιδιόρθωσή του, καθώς και για την ανακούφιση ασθενών στο Νοσοκομείο της Λάρνακας, στο οποίο έχουν καταβληθεί εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, παρά το γεγονός ότι το ταμείο του Κληροδοτήματος κουρεύτηκε το 2013”.
Η Κοινωνική προσφορά και οι δωρέες της οικογένειας Πιερίδη, αλλά και του Δρα Δημήτρη Ζ. Πιερίδη στη Κύπρο και στην Ελλάδα είναι πολλές. Ας δούμε αυτές που αφορούν στην Λάρνακα:
-Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας (πλήρες σε δύο φάσεις 19300 και 1932)
-Ο κεντρικός χώρος για την ανέγερση Δημοτικής Αγοράς Λάρνακας
-Εκκλησία Παναγίας Χρυσογαλακτούσας Λάρνακας
-Πτωχοκομείο και Γηροκομείο Λάρνακας
-Μεγάλο μέρος του Δημόσιου Κήπου Λάρνακας όπου βρίσκεται και το Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας
-Η μαρμάρινη προτομή του Φιλόσοφου Ζήνωνος Κιτιεύς
-Παραλία Φοινικούδων: Μεγάλη οικία για τη στέγαση του Δημοτικού Μεγάρου
-Παραλία Φοινικούδων: Διατηρητέο αρχοντικό με επτά καταστήματα στο ισόγειο και τέσσερα διαμερίσματα στο ανώγειο. Τα έσοδα από τα ενοίκια διατίθεται στο “Συμβούλιο Επισκέψεων και Ευημερίας Ασθενών” του Νοσοκομείου Λάρνακας
-Παραλία Φοινικούδων: Το Δημοτικό Μουσείο Παλαιοντολογίας Τορναρίτη-Πιερίδη
-Παραλία Φοινικούδων: Γλυπτό και συντριβάνι στη Πλατεία Ευρώπης (δωρητές)
-Το Μουσείο Πιερίδη – Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου (αρχαιολογικό, μεσαιωνικό, μεταβυζαντινό) στη Λάρνακα
Σε δηλώσεις του σε παγκύπρια εφημερίδα ο Δημήτρης Πιερίδης είχε αναφέρει: “Η Ευανθία Πιερίδου ήταν μια πανέξυπνη, δυναμική γυναίκα που διαχειριζόταν μια τεράστια περιουσία, την οποία χρησιμοποίησε για να κάνει αγορές κτημάτων και δωρεές. Η Ευανθία πρόσφερε το Αρχοντικό της, το παλαιό Νοσοκομείο Λάρνακας, το Πτωχοκομείο, που ήταν το σπίτι της αδελφής της, την εκκλησία της Παναγίας της Χρυσογαλακτούσας, το οικόπεδο στο οποίο κτίζεται τώρα η Δημοτική Αγορά και άλλα. Έδωσε επίσης από 300 χρυσές λίρες σε κάθε εκπαιδευτήριο και από 250 χρυσές λίρες σε κάθε εκκλησία της πόλης. Όλα αυτά τα έργα τα έκανε μόνη της για 13 χρόνια. Αυτές οι δωρεές δεν πρέπει να λησμονούνται”.
Γι αυτό, σήμερα, ανήμερα της Παγκόμιας Ημέρας της Γυναίκας, μπορούμε εύκολα να πούμε πως αυτή, η Ευανθία Πιερίδου, ήταν η μεγαλύτερη ευεργέτιδα της Λάρνακας και μία από τις σπουδαιότερες γυναίκες που πέρασαν από τη πόλη μας!
————————————————————————————–
Από το larnacainhistory.wordpress.com:
Η Ευανθία Πιερίδου, το γένος Ιωάννου Πιερίδη, γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1867. Ήταν το μικρότερο παιδί από έξι αδέλφια. Φοίτησε στη σχολή Φλούχαρτ της Λάρνακας. Αφιέρωσε τη ζωή της σε αγαθοεργίες υπέρ των πασχόντων συμπολιτών της. Άφησε μεγάλα χρηματικά κληροδοτήματα σε κοινωφελείς οργανισμούς. Πτέρυγες του παλιού νοσοκομείου της Λάρνακας και το Δημοτικό Πτωχοκομείο είναι δωρεές της Ευανθίας Πιερίδου. Το Πτωχοκομείο, ένα διώροφο αρχοντικό που ήταν το σπίτι του πατέρα της Ευανθίας, Ιωάννη Πιερίδη, δωρήθηκε από την ίδια και τον αδελφό της Κωνσταντίνο Πιερίδη στην πόλη, εις μνήμην των γονέων τους. Μετά το θάνατο της [1934], κτίστηκε το 1940-42 δίπλα στο Πτωχοκομείο, από το κληροδότημα της, η εκκλησία της Παναγίας της Χρυσογαλακτούσας. Βοήθησε πολλούς άπορους μαθητές των σχολείων της Λάρνακας και μάλιστα ανεξάρτητα φυλής ή θρησκεύματος. Τιμήθηκε με την διάκριση του Μέλους της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Μια άλλη δωρεά, το γνωστό αρχοντικό της Ευανθίας Πιερίδου στο παραλιακό μέτωπο, βρίσκεται υπό την διαχείριση του Ιδρύματος Ευανθίας Πιερίδου, που τελεί υπό την προεδρία του εκάστοτε Επάρχου Λάρνακας, με την συμμετοχή του Δήμου. Πέθανε στη Λάρνακα το 1934.
Το πτωχοκομείο εγκαινιάστηκε στις 23 Απριλίου 1917 από το Μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη. Η λειτουργία του πτωχοκομείου όχι μόνο ανακούφισε τους φτωχούς, αλλά απάλλαξε τη Λάρνακα από τα σμήνη των μεταβαλόντων την επαιτείαν εις επάγγελμα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ν.Γ. Κυριαζής. Επί δημαρχίας Αννίβα Φράνσις, το παλιό κτήριο του πτωχοκομείου κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε το σημερινό Δημοτικό Μέλαθρο Ευγηρίας.
Ο πατέρας της, Ιωάννης Πιερίδης 1820-1885 [ένας από τους τέσσερεις κλάδους της ιστορικής οικ. Πιερίδη], ίδρυσε τον εμπορικό οίκο Τζιοβάνι Πιερίδη στη Λάρνακα, με έμβλημα το «Εμμένειν» [βλέπε ανάρ: [59]-κατηγορία: παλιές οικογένειες]. Η μητέρα της ήταν η Καλλιόπη Ραφαήλ Χαβά από τηνΑλεξανδρέττα. Ο μεγαλύτερος αδελφός της, Γεώργιος Πιερίδης [1849-1913], διετέλεσε γενικός διευθυντής της Αγγλο-Αιγυπτιακής τράπεζας και αργότερα της Οθωμανικής όχι μόνο στη Κύπρο, αλλά και στη Βηρυτό, τη Σμύρνη και την Θεσσαλονίκη. Ήταν στενός φίλος του Μεγάλου Βεζύρη Κιαμήλ Πασά. Ως λόγιος της εποχής με το ψευδώνυμο «Εμμένειν», μετάφρασε ξένους ποιητές κυρίως τον Αντρέ Σενιέ [Ελληνογάλλος ποιητής 1762-1794, από τους κύριους εκπροσώπους του νεοκλασικισμού].
Στη φωτογραφία [αρχείο Αλέξη Κ. Μιχαηλίδη], εκτός από τον πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου Αννίβα Φράνση [1967-1975], διακρίνονται τα μέλη της επιτροπής κοινωνικής προνοίας του Μελάθρου, Νέδη Κούππη, Μαρούλλα Λάμπρου, Θεοδώρα Πιερίδου, Λέλλα Κ. Μιχαηλίδου, Βάσος Αχιλλέως, Γεωργία Αχιλλέως, Κωστάκης Πιερίδης κ.ά. Στο άκρο δεξιά ο τότε δημοτικός γραμματέας Γιώργος Φραγκεσκίδης.
Πηγή: Αριστείδης Λ. Κουδουνάρης, Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων 1800-1920. σ.497, Λευκωσία 2010. 2. Νεοκλής Γ. Κυριαζής, Κοινωνική Δράσις της Πόλεως, Σκάλα-Λάρνακα, σ.42, Λάρνακα 1947. 3. Αντώνιος Χαρ. Οικονόμου, Οι μεγάλοι ευεργέται και δωρηταί της Λάρνακος και των χωριών της, εν Λάρνακι 1934, σσ.62-67.
