“Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2024, η Κύπρος κατατάσσεται 20ή ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ”
Για ακόμη μια φορά η Γ.Γ της ΠΟΓΟ κ. Σκεύη Κουκουμά με αριθμούς και στατιστικές μας παρουσιάζει την σκληρή σημερινή πραγματικότητα που αφορά στην ισότητα των δύο φύλων και τις ανισότητες και δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η γυναίκα.
Ομιλία Σκεύης Κουκουμά – Γ.Γ. ΠΟΓΟ
8η Μαρτίου 2025 – Πλατεία Ελευθερίας
Συναγωνίστριες, Συναγωνιστές,
Συμπληρώνονται 115 χρόνια από την καθιέρωση από τον ΟΗΕ το 1910, της 8ης Μαρτίου ώς παγκόσμιας μέρας της Γυναίκας στη μνήμη των γυναικών που το 1857 έχασαν τη ζωή τους στην απεργία των ραπτριών της Νέας Υόρκης. Την εποχή, που οι γυναίκες βγήκαν στους δρόμους για καλύτερες συνθήκες εργασίας, καλύτερες αμοιβές, δικαίωμα ψήφου και κατάργηση της παιδικής εργασίας. Η 8η Μαρτίου αποτελεί σύμβολο στον καθημερινό αγώνα των γυναικών για τα δικαιώματά τους, τη δικαιοσύνη, την ειρήνη και την ισότητα των φύλων.
Κάθε 8η Μαρτίου αναλογιζόμαστε τα βήματα που έγιναν, τους αγώνες που δόθηκαν και τους αγώνες που συνεχίζονται μέχρι την πλήρη εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας. Κάθε τέτοια επέτειο θα ακούσουμε ύμνους και μεγάλα λόγια για τη γυναίκα, διακηρύξεις που αναδεικνύουν την άγνοια τους για το ρόλο της γυναίκας και τη στενόμυαλη αντίληψη τους για την ισότητα. Διακηρύξεις που θα πρέπει να τις καδρώνουμε για να συγκρίνουμε και να διαπιστώνουμε κάθε μέρα την ασυνέπεια και τις κενού περιεχομένου υποσχέσεις τους. Ρητορικές και φιλοσοφικές εξάρσεις για να αποκοιμίσουν την αγωνιστικότητα και να καλλιεργούν ελπίδα και ανέξοδη ευφορία.
Η 8η Μαρτίου αποτελεί αφορμή για να ενώσουμε τις φωνές μας με εκατομμύρια γυναίκες και άντρες σε όλο τον κόσμο. Η φετινή 8η του Μάρτη μας βρίσκει ξανά μπροστά στη φρίκη του πολέμου που βιώνουν οι λαοί σε διάφορες γωνιές της γης. Στην Παλαιστίνη, οι γυναίκες και τα παιδιά πληρώνουν το βαρύτερο τίμημα του πολέμου που εξαπέλυσε το φασιστικό κράτος του Ισραήλ. Στην Ουκρανία, ο πόλεμος συνεχίζει να καταστρέφει ζωές με τις γυναίκες να προσφυγοποιούνται και να χάνουν τα δικαιώματα τους. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, η συνεχής αύξηση των εξοπλισμών ανά το παγκόσμιο και οι συγκρούσεις των ιμπεριαλιστικών κέντρων του πλανήτη καθιστούν άλλη μια φορά την ειρήνη ζητούμενο.
Η ειρήνη όμως δεν είναι σύνθημα κενό περιεχομένου! Είναι προϋπόθεση για την επιβίωση της ανθρωπότητας και για την πρόοδο της κοινωνίας. Είναι προαπαιτούμενο για την έμφυλη ισότητα. Γιατί είναι οι γυναίκες που πρώτες βιώνουν τη βία και τον ξεριζωμό σε καιρούς πολέμου! Τον πόνο, την απώλεια, την εξαθλίωση. Δεν θα μπορούσαμε ποτέ να μιλήσουμε για τα δικαιώματα των γυναικών χωρίς να απαιτήσουμε τον τερματισμό των πολέμων και το σεβασμό της ανθρώπινης ζωής σε κάθε γωνιά της γης. Δυστυχώς όμως επιβεβαιωνόμαστε ακόμα μια φορά. Είτε γυναίκες είτε άντρες βρίσκονται στην ηγεσία σε Ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο επίπεδο, τις ίδιες πολεμοχαρής και αντιλαϊκές πολιτικές εφαρμόζουν αν τέτοιες είναι οι αντιλήψεις τους.
Έτσι βλέπουμε την Φον ντερ Λαιερν να δηλώνει με πάσα σοβαρότητα ότι για να προστατευθεί η Ειρήνη θα πρέπει η Ευρώπη να δαπανήσει πέραν των 800 δισεκατομμυρίων σε εξοπλισμούς. Και θα τα δώσουν υπό μορφή δανείων στα κράτη μέλη για να επανεξοπλιστούν. Μάλιστα θα χαλαρώσουν τους δημοσιονομικούς κανόνες για να προωθηθούν οι επενδύσεις στον τομέα της Άμυνας. Οι παλιοί έλεγαν εδώ «μυρίζει μπαρούτι» και η κυρία Ούρσουλα φον ντερ Λαιεν μιλά για ειρήνη και μας πουλά πόλεμο. Όταν όμως πεινούσε ο κόσμος, όταν οι φτωχοί στην ΕΕ συνεχίζουν να είναι εκατομμύρια, ούτε διανοούνται να χαλαρώσουν τους δημοσιονομικούς κανόνες ή να πάρουν άλλα μέτρα.
Την ίδια στιγμή, οι κατακτήσεις και τα δικαιώματα των γυναικών ανά το παγκόσμιο απειλούνται σοβαρά από την άνοδο της ακροδεξιάς, η οποία φέρει μαζί της, τις σκοταδιστικές αντιλήψεις του φασισμού για τις γυναίκες και τη θέση τους στην κοινωνία. Αντιλήψεις που θέλουν την γυναίκα εγκλωβισμένη στο ρόλο της συζύγου, της μητέρας, της φροντίστριας και αντιτίθενται ανάμεσα σε άλλα στη χειραφέτηση των γυναικών, στα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά τους δικαιώματα. Αντιλήψεις που σπρώχνουν την κοινωνία σε ότι πιο μαύρο και συντηρητικό γνώρισε μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα.
Φίλες και φίλοι,
Παρά τα όποια βήματα γίνονται προς τα μπρος, δυστυχώς ένα αιώνα μετά την καθιέρωση της ημέρας της γυναίκας, οι αγώνες για ισότητα των φύλων είναι και σύγχρονοι και αναγκαίοι. Είναι αγώνες οι οποίοι αποτελούν μέρος της ευρύτερης διαδικασίας για κοινωνική αλλαγή. Η πολλαπλή εκμετάλλευση που υφίστανται οι γυναίκες, αφενός λόγω του φύλου τους και αφετέρου λόγω της θέσης τους στην εργασία είναι απότοκο της πατριαρχίας, που θέλει τη γυναίκα σε δεύτερο ρόλο, που θέλει τη γυναίκα οικονομικά εξαρτώμενη, απομονωμένη από το πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, δέσμια του ρόλου της ως σύζυγος και ως μητέρα.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, πάνω από 245 εκατομμύρια γυναίκες έχουν βιώσει κάποια μορφή έμφυλης βίας τη χρονιά που πέρασε. Το χάσμα αμοιβών παραμένει στο 20%, ενώ το 70% των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας είναι γυναίκες. Οι γυναίκες εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας των παιδιών και του νοικοκυριού, να υποεκπροσωπούνται στην κοινωνική και πολιτική ζωή, με το ποσοστό των κοινοβουλευτικών εδρών που κατέχουν γυναίκες παγκοσμίως να μην ξεπερνά στο 26%.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2024, η Κύπρος κατατάσσεται 20ή ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ. Παρόλο που βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα στους τομείς της Εκπαίδευσης και της Εργασίας, η εικόνα είναι διαφορετική σε άλλα πεδία. Στον τομέα της κατανομής ευθυνών για τη φροντίδα παιδιών και νοικοκυριού, η Κύπρος είναι τρίτη από το τέλος, καθώς το 70% των γυναικών αναλαμβάνει αποκλειστικά αυτές τις υποχρεώσεις.
Στον τομέα της Ισχύος, που αφορά τη συμμετοχή στην πολιτική, την κοινωνία και την οικονομία, βρισκόμαστε στην 8η θέση από το τέλος.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά έτσι ώστε η ισότητα να μην παραμένει στα λόγια και στα χαρτιά.
Σύμφωνα με τη Eurostat, στην Κύπρο οι γυναίκες αμείβονται 10% λιγότερο από τους άντρες για την ίδια εργασία, κυρίως απασχολούνται σε χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας, σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης και επισφαλείς συνθήκες. Την ίδια στιγμή οι γυναίκες λόγω έλλειψης κρατικών δομών καταβάλλουν την λεγόμενη «απλήρωτη εργασία καθώς εξακολουθούν να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος της φροντίδας των παιδιών και των ηλικιωμένων καθώς και του νοικοκυριού. Οι υπηρεσίες φροντίδας είναι ανεπαρκείς, με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες να αναγκάζονται να μένουν εκτός αγοράς εργασίας ή να εργάζονται σε μερική απασχόληση. Αυτά τα δεδομένα συντηρούν την οικονομική εξάρτηση των γυναικών, αναπαράγουν τα έμφυλα στερεότυπα για το ρόλο των γυναικών και περιορίζουν τη συμμετοχή τους στη δημόσια σφαίρα.
Την ίδια ώρα υπάρχει ένα άλλο, αόρατο πρόβλημα: η γυναικεία φτώχεια. Η ακρίβεια, το ζήτημα της στέγης, η ενεργειακή φτώχεια πλήττουν πρώτα τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων. Ιδιαίτερα τις μονογονιούς και τις χαμηλοσυνταξιούχες που παλεύουν για να βγει ο μήνας.
Η έμφυλη βία εξακολουθεί να πλήττει βαθιά την κυπριακή κοινωνία και παραμένει ένα διαρκές και άλυτο πρόβλημα. Οι καταγγελίες ξεπερνούν τις 3500 ενώ σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, 39.9% των γυναικών στην Κύπρο δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας τους, ενώ 44.5% έχουν υποστεί απειλές, ψυχολογική, φυσική, σεξουαλική βία από τον σύζυγο ή τον σύντροφο τους.
Παρά το γεγονός ότι στην Κύπρο η ισότητα των φύλων στους περισσότερους τομείς κατοχυρώνεται με ένα επαρκές νομοθετικό πλαίσιο, εντούτοις η μη εφαρμογή της νομοθεσίας, οι ανεπαρκείς προϋπολογισμοί και η έλλειψη πολιτικής βούλησης διαιωνίζουν τις ανισότητες ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες.
Είναι απαξιωτικό και αποκαρδιωτικό να ακούμε εξαγγελίες για Πλάνα και Σχέδια Δράσης. Γιατί η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει τη νομοθεσία για την ίση αμοιβή στην εργασία; Γιατί δεν υπάρχουν αρκετοί ελεγκτικοί μηχανισμοί; Γιατί δεν δαπανά επαρκείς προϋπολογισμούς για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας; Γιατί δεν μεριμνά για δομές φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων και ΑμεΑ, δομές που να προστατεύουν τις κακοποιημένες γυναίκες; Γιατί δεν καταπολεμά το σεξισμό και τις προκαταλήψεις στους θεσμούς προστασίας και απονομής δικαιοσύνης, οι διαδικασίες των οποίων έχουν πρόσφατα αναδειχθεί και από το ΕΔΑΔ ως ακατάλληλες; Γιατί δεν δρα για την ισότιμη μεταχείριση των γυναικών σε τομείς όπως ο αθλητισμός και οι επιστήμες, γιατί δεν φροντίζει για την εφαρμογή της νομοθεσίας για το σεξισμό και την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων;
Φρόντισε όμως για την στράτευση των γυναικών θεωρώντας ότι προωθεί την ισότητα. Με βαρύγδουπες εξαγγελίες και τυμπανοκρουσίες ανακοίνωσαν την «Απόφαση ορόσημο, Εμβληματική απόφαση, Απόφαση σταθμός! Έτος Γυναίκας στον στρατό το 2025!» Αλλά προκλητικότερη είναι η τοποθέτηση τους ότι «αναγνωρίζουν στη γυναίκα το δικαίωμα να συνεισφέρει ισότιμα στην Πατρίδα»! Με τη στράτευση της η γυναίκα θα συνεισφέρει; Ούτε είδαν, ούτε αναγνώρισαν ποτέ ως συνεισφορά στην πατρίδα το ρόλο και τις καθημερινές θυσίες που είναι επιφορτισμένη.
Όλοι απαιτούμαι την αμυντική θωράκιση της πατρίδας μας, για να μπορεί να ανταπεξέλθει στις όποιες επιθέσεις, προπάντων να μπορεί να αντέξει προδοσίες όπως ξανάγινε. Αλλά από τη μια ο ΠτΔ καμώνεται ότι αγωνίζεται για ειρηνική λύση του κυπριακού, ότι τάχα βρισκόμαστε σε μια περίοδο που ανοίγεται μια χαραμάδα στο Κυπριακό, και από την άλλη σπεύδει να στρατιωτικοποιήσει περαιτέρω την κοινωνία και να δώσει το μήνυμα σε όλους εντός και εκτός Κύπρου για στρατιωτικές ετοιμασίες.
Υπόσχονται κίνητρα και διευκολύνσεις στις γυναίκες που θα καταταγούν, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη ότι θα δημιουργήσουν νέες διακρίσεις αφού στους άντρες δεν δίνονται οποιαδήποτε κίνητρα και ωφελήματα.
Συναγωνίστριες και συναγωνιστές,
Από τους αγώνες μας δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι αγώνες και η αγωνία για τη μοιρασμένη μας πατρίδα, που 51 σχεδόν χρόνια μετά, μετρά τις πληγές της προδοσίας, της εισβολής και της κατοχής.
Ως Γυναικείο Κίνημα ΠΟΓΟ τασσόμαστε ενάντια στη ΝΑΤΟποίηση του νησιού μας και απαιτούμε την άμεση επανέναρξη των συνομιλιών που θα οδηγήσουν σε λύση του Κυπριακού στη συμφωνημένη βάση και πλαίσιο για μια Κύπρο ελεύθερη, ανεξάρτητη, ενωμένη και αποστρατιωτικοποιημένη, γέφυρα ειρήνης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Απαιτούμαι τον τερματισμό της επικίνδυνης στασιμότητας που βρίσκεται το κυπριακό από το 2017 και επαναβεβαιώνουμε την πάγια θέση μας για λύση του Κυπριακού προβλήματος στη βάση αρχών το συντομότερο δυνατό, εκτιμώντας ότι η απελευθέρωση και επανένωση του τόπου και του λαού μας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ενότητα των αγώνων όλων των γυναικών της Κύπρου που στόχο έχουν την κατάκτηση της ισοτιμίας των φύλων.
Για αυτό θα συνεχίσουμε να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες που έχουν ως στόχο να υποβοηθήσουν τη δημιουργία κουλτούρας υπέρ της συμφωνημένης λύσης, να προωθήσουν τη συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, τη συμπερίληψη των ζητημάτων ισότητας στις δομές και πολιτικές που συζητιούνται για την ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία και στην κατοχύρωση της αρχής της ισότητας των φύλων ανάμεσα στις άλλες θεμελιώδεις ελευθερίες στο Σύνταγμα της ομοσπονδιακής Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με αφορμή την 8η Μαρτίου, το Γυναικείο Κίνημα ΠΟΓΟ, απευθύνει θερμό, αγωνιστικό χαιρετισμό σε κάθε γυναίκα που ζει στην Κύπρο: Ελληνοκύπρια, Τουρκοκύπρια, Αρμένισσα, Μαρωνίτισσα, Λατίνα, προσφύγισσα, μετανάστρια. Σε όλες τις μαθήτριες, φοιτήτριες, εργαζόμενες, αγρότισσες, οικοκυρές, μονογονείς, συνταξιούχες και άνεργες, γυναίκες με αναπηρίες και γυναίκες ΛΟΑΤΚΙ+.
Με σύνθημα της φετινή 8η του Μάρτη για: Ισότητα παντού: στα λόγια και στις πράξεις! Θέλουμε να καταγγείλουμε τις ανέξοδες δηλώσεις και τα ευχολόγια. Η νομοθεσία από μόνη της δεν αρκεί· απαιτείται ουσιαστική πολιτική βούληση και δράση έτσι ώστε οι κυβερνώντες να περάσουν από τα λόγια στις πράξεις.
Είμαστε εδώ για να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να δυναμώσουμε τη συλλογική μας δράση. Να αγωνιστούμε μαζί για την ειρήνη, για την επανένωση της Κύπρου και του λαού μας, για την εξάλειψη των ανισοτήτων, τη διεκδίκηση της ουσιαστικής ισότητας, τη χειραφέτηση, την καταπολέμηση κάθε μορφής βίας. Ο δρόμος είναι μακρύς. Απαιτεί αγώνα, επιμονή και αφύπνιση συνειδήσεων ανεξαρτήτως φύλου. Είναι αγώνας ταξικός και κοινωνικός, ενάντια σε ένα σύστημα που τρέφει τις ανισότητες.
Σε αυτόν τον διαρκή αγώνα, καμία και κανείς δεν περισσεύει.
Τιμούμε τη φετινή 8η Μαρτίου, απαιτώντας να γίνει πράξη το σύνθημα μας: Ισότητα παντού: στα λόγια και στις πράξεις!
Ζήτω η 8η του Μάρτη,
Ζήτω οι αγώνες των γυναικών!
