Της Δρ. Άνδρεας Θεολόγου Μανώλη (PhD, MA, LLM, LLB (Hons))
Διδάκτωρ σε θέματα Δικαιωμάτων του Παιδιού και Εγληματολογίας
Η σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων αποτελεί ένα από τα πλέον ανησυχητικά κοινωνικo-νομικά φαινόμενα στην Κύπρο, με τα περιστατικά να παρουσιάζουν αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με στοιχεία της Αστυνομίας Κύπρου, από το 2018 έως το 2022 καταγράφηκαν συνολικά 1.910 περιστατικά βίας κατά ανηλίκων εντός της οικογένειας. Μόνο το 2024, διερευνήθηκαν 81 υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων μέχρι τις 11 Απριλίου.
Ενώ συνολικά υπήρξαν 258 αναφορές που αφορούσαν 263 παιδιά, εκ των οποίων 187 κορίτσια και 76 αγόρια.
Η αυξητική αυτή τάση προκαλεί έντονη ανησυχία στις αρμόδιες αρχές και την κοινωνία γενικότερα. Το 2017, η Αστυνομία Κύπρου προχώρησε στη σύσταση ειδικής
ανακριτικής ομάδας για τη διερεύνηση υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, η οποία σήμερα στελεχώνεται από περίπου 13 ειδικά εκπαιδευμένα μέλη.
Παράλληλα, λειτουργεί η Αρχή Εποπτείας Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης κατά Ανηλίκων, υπό την ευθύνη του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, η
οποία επιτηρεί περίπου 70 άτομα που έχουν καταδικαστεί για σεξουαλικά αδικήματα κατά ανηλίκων.
Η κυπριακή νομοθεσία είναι ιδιαίτερα αυστηρή όσον αφορά τα σεξουαλικά αδικήματα κατά ανηλίκων. Ο Νόμος 91(Ι)/2014 προβλέπει αυστηρές ποινές για τους δράστες,
ενώ η Αρχή Εποπτείας έχει την ευθύνη της επιτήρησης των καταδικασθέντων και της διατήρησης αρχείου με τα στοιχεία Πέρα από τις θεσμικές παρεμβάσεις, το Πανεπιστήμιο
Κύπρου διεξάγει έρευνα με στόχο την αξιολόγηση της ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τη σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, καθώς και τη διερεύνηση νέων μεθόδων κακοποίησης, όπως μέσω της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης. Παρά την αυστηρότητα των ποινών που
προβλέπει ο Νόμος στην Κύπρο ο Υπουργός Δικαιοσύνης, ο ίδιος, σε ομιλία του το 2017 στο συνέδριο με τίτλο «Σεξουαλικά Αδικήματα – Ποινή? Σωφρονισμός? Θεραπεία»
ανέφερε ότι τα Δικαστήρια στην Κύπρο ακόμα δεν εφαρμόζουν στο έπακρον τις αυστηρές ποινές που προνοούνται από το Νόμο. Κάτι με το οποίο επιβεβαιώνουν τα στοιχεία τα οποία εγώ η ίδια ανέλυσα στην Διδακτορική μου διατριβή σε σχέση με το κοινωνικό-νομικό πλαίσιο της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στην Κύπρο. Βέβαια υπάρχουν και οι υπέρμαχοι της αντίληψης ότι η λύση δεν βρίσκεται στην αυστηρότερη εφαρμογή του νόμου, αλλά
στην καλύτερη πρόληψη και την αποτελεσματικότερη μεταγενέστερη αντιμετώπιση. Προσωπικά θεωρώ ότι η λύση πρέπει να είναι συνδυαστική. Τι εννοώ με αυτό; Πρέπει να
επενδύσουμε ως Πολιτεία στην αλλαγή νοοτροπίας μέσα από σωστή και συστηματική ενημέρωση του ευρύτερου κοινού. Αν κάτι πρέπει να μάθουμε άλλωστε από τα
παραδείγματα του εξωτερικού και δη της Ζιζέλ Πελικό είναι πως «η ντροπή πρέπει να αλλάξει στρατόπεδο». Η σωστή ενημέρωση των κινδύνων αλλά και των ενδείξεων βίας
μπορεί να επιφέρει ορθότερα αποτελέσματα. Με το μεγαλύτερο ποσοστό των παραπόνων για σεξουαλική παρενόχληση να προέρχεται από τον στενό οικογενειακό
κύκλο και τα κοντινά τους άτομα οφείλουμε να ενημερώσουμε το ευρύτερο κοινό αλλά παράλληλα να δώσουμε τα απαραίτητα εχέγγυα στους αρμόδιους μέσα
από την προώθηση και προληπτικών προγραμμάτων να αναγνωρίζουν γρήγορα και αποτελεσματικά συμπεριφορές και προειδοποιητικά σημάδια με στόχο την αντιμετώπιση και
μείωση του προβλήματος.
Η αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και την ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας. Η ενημέρωση, η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση είναι καίριας σημασίας για την προστασία των παιδιών και τη διασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για την ανάπτυξή τους.
