Της Γιώτας Δημητρίου
Αρχισυντάκτρια SkalaTimes
Θέλω να γράψω κάτι νέο, κάτι που δεν το έχω ξαναγράψει, για το 1974, μα η αλήθεια είναι πως εμείς μεγαλώσαμε με αφηγήσεις ενός πολέμου που δεν ζήσαμε, αλλά τον “βιώναμε” καθημερινά (στα σχολικά τετράδια, στις αφηγήσεις των μεγάλων στην ιστορία στο σχολείο, στις ειδήσεις των οκτώ).
Σήμερα, 50 χρόνια μετά το προδοτικό ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ, θέλω να γράψω κάτι νέο, κάτι που δεν έχω ξαναγράψει για την ημέρα αυτή. Μα φαίνονται όλα χιλιοειπωμένα και κλισέ και η ελπίδα φαντάζει όλο και πιο μακρινή.
Ο τόπος, οι κυβερνήσεις, οι πολιτικοί, ακόμη και ο κόσμος που ξεχνά και προχωρά, φανήκαμε όλοι κατώτεροι των περιστάσεων.
Πενήντα χρόνια είναι μισός αιώνας. Πενήντα χρόνια είναι πολλά. Πάρα πολλά!
Σας είπα, δεν έχω κάτι νέο να γράψω για την ημέρα αυτή. Δεν μας έδωσαν κάτι νέο οι εξελίξεις, ίσως το μόνο νέο, για μένα, είναι τα μάτια μίας 12χρονης και μιας 9χρονης (των αδελφότεκνων μου) που δεν μπορώ να τις κοιτάξω και να τους εξηγήσω γιατί φανήκαμε τόσο μικροί μπροστά στη μεγάλη έννοια της πατρίδας.
Να εξηγήσω γιατί αποτύχαμε να τους προσφέρουμε μια ενωμένη πατρίδα.
Ωστόσο, με παρηγορεί, που ακούω την 9χρονη να λέει “είμαι με την Ανόρθωση γιατί είναι η ομάδα της Αμμοχώστου μας” και ας μην είμαι ούτε με την Ανόρθωση, ούτε Αμμοχωστιανή. (Η 9χρονη έχει ρίζες από την Αμμόχωστο).
Να καταφέρουμε τουλάχιστον να τους μεταλαμπαδεύσουμε την αγάπη για την πατρίδα, σε ένα κόσμο τόσο επιφανειακό που οι αληθινές αξίες, όπως είναι η πατρίδα, δεν χωρούν σε TIK TOK και social media. Σε ένα κόσμο που η παραπληροφόρηση, η άγνοια και η προπαγάνδα στραγγαλίζουν την αληθινή ιστορία του τόπου καθημερινά. Σε ένα τόπο που η αλλοίωση της ιστορίας μοιάζει με αυτοσκοπό για κάποιους.
Το πιο κάτω το έγραψα μια τέτοια μέρα, το 2012. Από τότε μέχρι σήμερα δεν άλλαξαν και πολλά στο Κυπριακό και αυτή είναι μια άλλη τραγωδία, για την οποία μερίδιο ευθύνης έχουμε κι εμείς, η Ελληνοκυπριακή πλευρά.
Το λαμπρόν τζει που πέφτει κρούζει
“Το λαμπρόν τζει που πέφτει κρούζει”, έλεγε η γιαγιά μου.
Αλλά εγώ δεν καταλάβαινα. Ποιο λαμπρόν; Εγώ μόνο το “φεγγαράκι μου λαμπρό” ήξερα. Μα καταλάβαινα πως αυτό το “λαμπρόν” που έλεγε η γιαγιά δεν ήταν καλό πράγμα, γιατί το έλεγε με αναστεναγμό.
Μεγαλώνοντας κατάλαβα τι εννοούσε και πόσο δίκαιο είχε…
Πραξικόπημα, πόλεμος, εισβολή, νεκροί, αγνοούμενοι, μοιρασμένο νησί, πρόσφυγες.
Πριν λίγες μέρες βρέθηκα σε μια εκδήλωση στα Λιβάδια, όπου θα τιμούσαν του αγνοούμενους του χωριού. Ανάμεσα τους και ο άντρας της θείας μου, της αδελφής της μαμας μου. Ένας θείος που δεν γνώρισα ποτέ. Ένας θείος που χάθηκε χωρίς να δει τα 4 παιδιά του να μεγαλώνουν. Ένας θείος που άφησε, χωρίς να το θέλει, μια γυναίκα να μεγαλώνει 4 παιδιά ολομόναχη. Και δεν είναι η μοναδική. Ήταν 1619 οι αγνοούμενοι του ’74, ήταν 1619 οι άνθρωποι που χάθηκαν. Πολλοί από αυτούς (σύζυγοι, παιδιά, αδέλφια) βρέθηκαν, “επέστρεψαν”, σε κουτιά, τα οστά τους μόνο….ανάμεσα τους κι ο θείος μου.
Οι συγγενείς των αγνοουμένων μιλούν συχνά για το πραξικόπημα, για την προδωσία, για αυτούς που “έφεραν την καταχνιά”, για τους δικούς τους ανθρώπους που χάθηκαν τόσο άδικα. Δεν τα θυμούνται όλα αυτά μόνο μια φορά τον χρόνο όπως, εμείς, οι περισσότεροι. Τα θυμούνται συχνά.
Είμαι βέβαιη πως είναι πολλοί οι σύζυγοι, τα αδέλφια, τα παιδιά, αγνοουμένων που δεν μπορούν να ξεχάσουν. Που θυμούνται καθημερινά, εκείνο το καταραμένο καλοκαίρι της προδωσίας και του πολέμου.
Με εκνευρίζει αφάνταστα να ακούω πως όλα αυτά είναι “παρελθοντολογίες”. Μπορεί κανείς να πει σε όσους έχασαν δικούς τους ανθρώπους εκείνο το καταραμένο καλοκαίρι του 1974 πως παρελθοντολογούν;
Τι θέλουν κάποιοι δηλαδή, να διαγράψουμε την τραγωδία και τον πόνο; Να γυρίσουμε την πλάτη στην ιστορία;
Όσο υπάρχουν συνειδήσεις σε αυτό τον τόπο, θα υπάρχουν και άνθρωποι που θα τιμούν τους ήρωες και θα καταδικάζουν τους προδότες. Άσχετα με τα κομματικά πιστεύω του καθενός. Η ιστορία είναι εκεί. Αδιαμφισβήτητη. Μας κοιτά κατάματα. Κι αν την διαγράψουμε θα είμαστε καταδικασμένοι να ξαναπέσουμε στις ίδιες παγίδες και στα ίδια λάθη. Κι αν τιμούμε τους προδότες δεν ξέρω πως θα πρέπει να ονομαζόμαστε.
Δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιος ήταν ο ρόλος της Χούντας Αθηνών και των συνεργατών της στη Κύπρο, στο Πραξικόπημα. Κι αν κάποιοι ενοχλούνται με αναφορές στην ιστορία και στα γεγονότα, αυτό θα πρέπει να μας προβληματίζει.
Όσοι δεν γνωρίζουν τα γεγονότα, (επειδή το μάθημα ιστορίας δεν ήταν το αγαπημένο τους), ας μη μιλούν, ή αν θέλουν να μάθουν την ιστορία ας πάρουν τα δύο βιβλία του σπουδαίου Έλληνα Ιστορικού Παύλου Τζερμιά (Ιστορία Κυπριακής Δημοκρατίας τόμος Α και τόμος Β) να ενημερωθούν, να μάθουν.
Η άγνοια, ο φανατισμός και οι λάθος πληροφορίες κάνουν κακό, στον τόπο και στους ανθρώπους του τόπου. Ενδεχομένως και στο μέλλον του.
Δεν είναι παρελθόν το πραξικόπημα. Είναι ανοικτή πληγή, είναι φάντασμα που δεν μπορεί να πάει στην αντίπερα όχθη των πνευμάτων, αν δεν δικαιωθεί.
Είμαστε γελοίοι και μικροί όσοι μιλάμε για το μοιρασμένο νησί μας και θυμόμαστε τη τραγωδία, μόνο μία φορά τον χρόνο…..
Αλλά καλά το έλεγε η γιαγιά μου: “Το λαμπρόν τζει που πέφτει κρούζει”.
Και φαίνεται πως όσους δεν τους έκαψε μπορούν με ευκολία να γυρίζουν την πλάτη στην τραγωδία, αλλά και στην ιστορία. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, κάποιοι τολμούν ακόμη (άκουσον, άκουσον!) να τιμούν τους προδότες.
* Η τραγωδία του ’74 είναι μια ανοικτή πληγή και εμείς έχουμε την ευθύνη να την κλείσουμε και να παραδώσουμε στα παιδιά του αύριο μια πατρίδα ενωμένη. Όσο περνούν τα χρόνια η ευθύνη μεγαλώνει, μα η ελπίδα μικραίνει.
