Ομιλία Προέδρου Δημοκρατικού Κόμματος Νικόλα Παπαδόπουλου για τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2025

Κυρία Πρόεδρε,
Έντιμοι κύριοι Υπουργοί,
Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,

Να μου επιτρέψετε και εγώ με τη σειρά μου να ευχαριστήσω την Πρόεδρο και τα μέλη της επιτροπής οικονομικών για την ετοιμασία της έκθεσης του κρατικού προϋπολογισμού για το 2025, καθώς και τις υπηρεσίες της Βουλής και ιδιαίτερα την Γραμματεία της Επιτροπής Οικονομικών για τη δική τους σημαντική βοήθεια σε αυτή τη διαδικασία.

Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,

Ο προϋπολογισμός για το 2025 είναι ένας προϋπολογισμός που κατατίθεται μέσα σε συνθήκες αυξημένης αβεβαιότητας λόγω σοβαρών, γεωπολιτικών και οικονομικών εξελίξεων.

Όμως, παρά την αβεβαιότητα, παρά τις παγκόσμιες εξελίξεις η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει σημαντικές δυνατότητες ανθεκτικότητας.

Εξάλλου δεν χρειάζεται να σας πω εγώ ποια είναι η πραγματική κατάσταση της κυπριακής οικονομίας.

Ήδη έχουν μιλήσει όλοι οι οίκοι αξιολόγησης.

Είχαμε 8 διαδοχικέςαναβαθμίσεις της Κυπριακής Οικονομίας μέσα σε 20 μήνες.

Για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια, όλοι οι οίκοι αξιολόγησης κατατάσσουν πλέον την κυπριακή οικονομία στην επενδυτική βαθμίδα «Α».

Από τους Scope μέχρι την Moody’s και τους Fitchκαταγράφεται μια ξεκάθαρη ψήφος εμπιστοσύνης για την κυπριακή οικονομία.

Οι θετικές αξιολογείς σημαίνουν Μειωμένοκόστοςδανεισμού για το κράτος και για τους πολίτες.

• Χαμηλότερα επιτόκια δανείων για τα νοικοκυριά, για στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια

• Μειωμένα επιτόκια για τα επιχειρηματικά δάνεια, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν πιο εύκολα την ανάπτυξή τους, ή, να προχωρούν σε επενδύσεις µε μικρότερο κεφάλαιο.

• Για κάθε βαθμίδα που ανεβαίνει η κυπριακή οικονομία, μειώνεται το κρατικό δανειστικό επιτόκιο, κάτι που αυτόματα σημαίνει εξοικονόμηση μεγάλων ποσών από τα κρατικά ταμεία.

• Και αυτά τα χρήματα, αφού δεν πάνε σε τόκους και σε δόσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κοινωνικές παροχές ή μείωση φορολογίας.

• Η χώρα µας θεωρείται πιο αξιόπιστη για τους επενδυτές.

Και η προσέλκυση επενδύσεων σημαίνει ακόμη περισσότερα έσοδα για το κράτος και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας

Ήδη βλέπουμε σημαντικές επενδύσεις στους τομείς,:

• Της ενέργειας
• Της υγείας
• Της παιδείας
• Και της καινοτομίας

Και όλα αυτά ενώ οι επιδόσεις της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι υποτονικές ή και προβληματικές.

Η Γερμανία κλονίζεται, η Γαλλία έχει μπει σε πολιτική αστάθεια, η Αγγλία συρρικνώνεται.

Και ενώ οι περισσότερες οικονομίες της Ευρώπης παρουσιάζουν είτε ύφεση είτε υποτονικότητα.

Ο Ρυθμός Ανάπτυξης της οικονομίας μας (3.7%) είναι ο δεύτερος ψηλότερος στην Ευρωζώνη.

Ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης σημαίνει ότι η οικονομία της χώρας μεγαλώνει. αυξάνονται οι θέσεις εργασίας, αυξάνονται τα εισοδήματα, αυξάνεται η κατανάλωση.

Τα πολύ θετικά οικονομικά αποτελέσματα οφείλονται κυρίως:

• Στον τομέα των υπηρεσιών¹
• Στον κατασκευαστικό τομέα και τον τομέα των ακινήτων²
• Στον τομέα της Υγείας³ –
• Στον τομέα της καινοτομίας⁴

• Και στον τομέα του τουρισμού, όπου είχαμε σημαντική αύξηση εσόδων από τον Τουρισμό (πάνω από 5%) παρά τους πολέμους που μας επηρεάζουν άμεσα.

Ανεργία

Ως αποτέλεσμα η ανεργία βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό 15ετίας, κάτω του 5% (4.8%) σε σύγκριση µε 6,5% όταν ανέλαβε η παρούσα διακυβέρνηση από τον και 16% το 2013.

Μειώθηκε δια τρία η ανεργία από το 2013.

Σημειώστε ότι η ανεργία στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή ξεπερνά το 6,3%.

Έχουμε πετύχει μείωση της ανεργίας πέραν του στόχου που τέθηκε για το 2024 και οδεύουμε το 2025 σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης.

Μείωση του ΔημόσιουΧρέους

Ίσως όμως, το πιο σημαντικό επίτευγμα της κυπριακής οικονομίας είναι η σημαντική Μείωση του ΔημόσιουΧρέους.

Υπενθυμίζω, ότι στο απόγειο της χρεοκοπίας μας, το δημόσιο χρέος το 2015 είχε φτάσει το 108% του ΑΕΠ μας.

Θα κάνω μια πρόβλεψη:

Εάν όλα συνεχίσουν να κυλούν ομαλά, το δημόσιο χρέος θα πάει κάτω από 60% του ΑΕΠ, όχι το 2026 όπως ήταν ο αρχικός στόχος, αλλά εντός του 2025.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Θέλω να τονίσω το πόσο τεράστια επιτυχία είναι αυτό το επίτευγμα.

Μόνο τέσσερεις χώρες παγκοσμίως έχουν καταφέρει να μοιράσουν το δημόσιο χρέους τους μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία:

1. η Ιαμαϊκή: από 146% πήγε στο 74% του ΑΕΠ της.

2. η Ισλανδία: από 156% χρέος πήγε στο 87%.

3. Αλλά «πρωταθλήτρια» όλων είναι η Ιρλανδία⁵:

από 131% χρέος πήγε στο 46.7%.

Και η Κύπρος.

Εμείς είμαστε δεύτεροι. Μετά την Ιρλανδία. Όχι στην Ευρώπη. Στον κόσμο.

Ο κυπριακός λαός, με πείσμα και θυσίες, κατάφερε, ναπετύχει τη δεύτερη μεγαλύτερη μείωση δημόσιου χρέους, στον κόσμο.

Μέσα σε 8 χρόνια πήγαμε από 108% χρέος σε κάτω από 60% του ΑΕΠ το 2025.

Σχεδόν μοιράσαμε το δημόσιο χρέος μας χρέος μέσα σε 8 χρόνια.

Και όλα αυτά σε μία περίοδο όπου τα δημόσια χρέη σχεδόν όλων των χωρών αυξάνονται – βλέπετε τι γίνεται στις ΗΠΑ, στην Ιταλία, στη Γερμανία και στη Γαλλία.

Φυσικά, αυτή η θετική εικόνα οφείλεται πρώτα στις μεταρρυθμίσεις που κάποιοι από εμάς ψηφίσαμε, επί προηγούμενης διακυβέρνησης, και δεν έχουμε πρόβλημα να το αναγνωρίσουμε.

Μεταρρυθμίσεις τις οποίες εμείς στηρίξαμε με σημαντικό πολιτικό κόστος, παρά του ότι ήμασταν αντιπολίτευση.

Μεταρρυθμίσεις για τις οποίες κάποιοι εντός και εκτός αυτής την αίθουσας μας έβριζαν και συνεχίζουν να μας βρίζουν μέχρι σήμερα.

Αναλογιστείτε όμως το εξής:

Το 2024 έχουμε 24.000 άνεργους.

Το 2013 είχαμε 70.000 άνεργους.

Μέσα σε 10 χρόνια 46.000 περισσότεροι συμπολίτες μας (είναιο πληθυσμός της Αμμοχώστου) έχουν σήμερα δουλειά και δεν χρειάζεται να απευθύνονται σε κοινωνικά παντοπωλεία για να ταΐσουν τις οικογένειες τους

Ακόμη, σκεφτείτε ότι το 2025 πρέπει να καταβάλουμε ως χώρα, την πρώτη δόση του δανείου που μας έδωσε η Τρόικα το 2013 όταν χρεοκοπήσαμε.

Τώρα πληρώνουμε τον λογαριασμό του μνημονίου

Η πρώτη δόση το 2025 ανέρχεται σε €300 εκ.

Και η δεύτερη δόση το 2026 ανέρχεται στο €1 δις.

Σκεφτείτε τι κοινωνικά μέτρα, τι υποδομές, τι επενδύσεις θα μπορούσαμε να κάνουμε με €1.3 δις, εάν δεν είχαμε να πληρώσουμε τις αμαρτίες του παρελθόντος…

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η θετική πορεία της οικονομίας πρέπει να συνεχιστεί.

Με ένα προϋπολογισμό που στοχεύει την ισορροπία ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική αλληλεγγύη.

Επίκεντρο του οποίου είναι η μεσαία τάξη και οι μη προνομιούχοι.

Μια μεσαία τάξη η οποία έχει αυξηθεί σε σχέση με το 2018

Από το 62% στο 64% του πληθυσμού μας.

Παράλληλα, η αγοραστική δύναμη των κυπρίων πολιτών έχει αυξηθεί από €19.000 που ήταν το 2013 σε €32.000 που είναι σήμερα. Σχεδόν διπλασιάστηκε.

Το ποσοστό των συμπολιτών μας που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας ανέρχεται στο 13.8%, έχει μειωθεί από το 15.3% που ήταν το 2013 και είναι πολύ πιο κάτω από τον μέσο όρο της Ευρώπης που ανέρχεται στο 21.4%.

Αυτά είναι μόνο μερικά πράγματα που μπορούν να πετύχουν οι σωστές πολιτικές.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η θετική εικόνα της κυπριακής οικονομίας σίγουρα δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε εφησυχασμό.

Φυσικά και αναγνωρίζω πως υπάρχουν μπροστά μας τεράστιες προκλήσεις και σημαντικά προβλήματα.

Είναι γεγονός πως ο πληθωρισμός των τελευταίων χρόνων και η αύξηση του κόστους ζωής, πιέζουν τα κυπριακά νοικοκυριά και τις κυπριακές επιχειρήσεις.

Η ακρίβεια και η αύξηση του κόστους ζωής είναι όντως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η κυπριακή κοινωνία

Ακρίβεια

Αξίζει λοιπόν τον κόπο να ρωτήσουμε: γιατί έχουμε ακρίβεια;

Κάποιοι λόγοι είναι φυσικά εκτός του δικού μας ελέγχου.

Ο Παγκόσμιος πληθωρισμός, οι διαδοχικές αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ, οι πόλεμοι, τα συσσωρευμένα προβλήματα που άφησε πίσω της η πανδημία, είναι κάποιοι από τους λόγους.

Όλα αναπόφευκτα μας έχουν επηρεάσει. Η Κύπρος δυστυχώς δεν μπορεί να αποτελεί την παγκόσμια εξαίρεση στις τιμές των αγαθών.

Όμως, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι όλοι οι λόγοι που προκαλούν ακρίβεια, εξωγενείς.

Κάποιοι, είναι δικά μας αμαρτήματα… «εκάμαμεν τζιαι εμείς πολλά».

Σε ποιους τομείς έχουμε ακρίβεια; Κάποιοι από αυτούς είναι,

• η ενέργεια και το ρεύμα
• τα εισαγόμενα προϊόντα
• τα καύσιμα
• το κόστος στέγασης

Ποιοι ευθύνονται για την ακρίβεια σε αυτούς τους τομείς; *πέραν των εξωγενών παραγόντων;

Ενέργεια

Ας πάμε στην Ενέργεια.

Η Κύπρος έχει το 7^ο πιο ακριβό καταναλωτικό και το 2^ο πιο ακριβό επιχειρηματικό ρεύμα στην Ευρώπη. Γιατί έχουμε τόσο ακριβό ρεύμα;

Γιατί πληρώνουμε τεράστια πρόστιμα για τους ρύπους.

Και γιατί πληρώνουμε ρύπους;

Επειδή δεν έχουμε Φυσικό Αέριο για ηλεκτροπαραγωγή.

Γιατί δεν έχουμε φυσικό αέριο;

• Επειδή ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ το απέτρεψαν με τις ψήφους τους το 2007

και ακόμα περιμένουμε να το φέρουμε…

• Επειδή είχαμε το φιάσκο του τερματικού στο Βασιλικό το οποίο δόθηκε με περίεργο τρόπο σε μία εταιρεία που δεν μπορούσε να υλοποιήσει το έργο.

Και ακόμα το περιμένουμε να το κτίσουμε…

Αυτή όμως είναι η μισή ιστορία.

Ο πραγματικός λόγος που έχουμε ακριβό ρεύμα είναι επειδή δεν υπάρχει ανταγωνισμός στην παραγωγή ενέργειας στη χώρα μας.

Έχουμε το μονοπώλιο της ΑΗΚ και το ολιγοπώλιο των εταιρειών ΑΠΕ.

Οι εταιρείες ΑΠΕ έχουν συμφωνήσει αναμεταξύ τους την τιμή πώλησης ηλεκτρικού ρεύματος σε μια προκαθορισμένη τιμή περίπου -10% πιο κάτω της τιμής της ΑΗΚ,

Και γιατί μπορούν να το κάνουν;

Επειδή είμαστε ακόμη στη «μεταβατική περίοδο» της αγοράς ενέργειας.

Έχουμε καθυστέρηση 6 χρόνων στο άνοιγμα της αγοράς, κάτι που έπρεπε να είχε γίνει από το 2018.

Ποιοι ευθύνονται για όλα αυτά; Η παρούσα κυβέρνηση, ή, οι προηγούμενες;

Η παρούσα κυβέρνηση, παρά τα εμπόδια που κληρονόμησε

• Διαχειρίστηκε άμεσα το φιάσκο του τερματικού του Βασιλικού,

• Πέτυχε την παράδοση της πλωτής μονάδας “Προμηθέας” κάτι που αποτελεί το πρώτο βήμα στην προσέλευση του ΦΑ στη χώρα μας.

• Μετά την 6χρονη καθυστέρηση στην ελευθεροποίηση της αγοράς ηλεκτρισμού, ξεκινά επιτέλους τον ερχόμενο Ιούλιο το άνοιγμα της αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας.

• Και φυσικά, χαιρετίζουμε την καταρχήν συμφωνία Ελλάδας-Κύπρου για την ηλεκτρική διασύνδεση με το Great Sea Interconnector μέχρι το 2029.

Έτσι θα δημιουργηθούν συνθήκες ανταγωνισμού στον τομέα της ενέργειας.

Ο υπουργός ενέργειας, παρά τη συνεχή αμφισβήτηση που δέχθηκε από τους γνωστούς κύκλους, δεν δίστασε να συγκρουστεί με συμφέροντα για να προωθήσει αυτά τα σημαντικά έργα υποδομών.

Γιατί η ενεργειακή μας πολιτική πρέπει να λειτουργεί προς όφελος του κυπριακού λαού και όχι των ολιγοπωλίων.

Γιατί στόχος μας πρέπει να είναι η άμεση μείωση του κόστους ενέργειας για όλους.

Εισαγωγές

Πάμε τώρα στις Εισαγωγές

Η Κύπρος είναι εισαγωγική χώρα. Τα περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα τα εισάγουμε. Και τα εισάγουμε μέσω των λιμανιών μας.

Θέλω να ξεκαθαρίσω πως δεν διαφωνούμε με τις ιδιωτικοποιήσεις πχ στην περίπτωση των αεροδρομίων θεωρώ πως αυτές ήταν πολύ ωφέλιμες για τον τόπο.

Όμως, τονίζω πως οι ιδιωτικοποιήσεις γίνονται συνήθως για:

• Να γίνουν επενδύσεις (όπως έγινε με τα αεροδρόμια)
• Να ενθαρρυνθεί ο ανταγωνισμός
• Να μειωθεί το κόστος στους πολίτες

Αντίθετα, πιστεύω πως η ιδιωτικοποίηση του Λιμανιού της Λεμεσού πρέπει να διδάσκεται στα πανεπιστήμια.

Γιατί είναι η μόνη ιδιωτικοποίηση παγκόσμια που πέτυχε ακριβώς το αντίθετο.

1. Οι επενδυτές μέχρι σήμερα δεν έχουν ξοδέψει ούτε ένα σεντ σε επενδύσεις.

2. Δεν έχουν φέρει επιπρόσθετη δουλειά στο λιμάνι. Αντίθετα, στέλνουν τα πλοία στη Λάρνακα και κάθονται πίσω και εισπράττουν πρόστιμα για τη δουλειά της Λάρνακας γιατί αυτό περιλαμβάνει η περίφημη συμφωνία ιδιωτικοποίησης!

3. Και τα λιμενικά τέλη έχουν τριπλασιαστεί!

Είναι γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εισπράξει επιπρόσθετα έσοδα από αυτή τη συμφωνία. Αλλά με ποιο κόστος;

Όμως το κόστος στην κυπριακή οικονομία μέχρι σήμερα ανέρχεται σε €1 δις επιπρόσθετα λιμενικά τέλη, τα οποία φυσικά έχουν μετακυλήσει στα εισαγόμενα προϊόντα.

Κάποιοι φόρτωσαν €1 δις – χίλια εκατομμύρια ευρώ – στους κύπριους καταναλωτές.

Και τολμάνε κάποιοι να μιλάνε για ακρίβεια;

Πάμε στα Καύσιμα

Η «Πράσινη μετάβαση» θα επιφέρει ένα πρόσθετο κόστος στις κυπριακές επιχειρήσεις και καταναλωτές.

Ποιος μας δέσμευσε άμεσα στη φορολογία της «πράσινης μετάβασης»; Χωρίς να ζητήσει παράταση; Χωρίς να ζητήσει επιπρόσθετη στήριξη από την ΕΕ;

Η παρούσα, ή, η προηγούμενη κυβέρνηση;

Αντίθετα, η παρούσα κυβέρνηση έχει ζητήσει πρόσθετη στήριξη για την ομαλή μετάβαση μας από τα αρμόδια ταμεία της ΕΕ.

Κόστος στέγασης

Χρειάζεται να εξηγήσω στον οποιονδήποτε τι προκάλεσε το ανεξέλεγκτο πρόγραμμα των διαβατηρίων στη τιμή των ακινήτων;

Η παρούσα Κυβέρνηση με την ανάληψη της διακυβέρνησης, έχει κηρύξει άμεσα στεγαστικά σχέδια για την αντιμετώπιση της στεγαστικής ακρίβειας.

1. Σχέδιο «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω»

2. Σχέδιο στεγαστικής επιδότησης νεαρών ζευγαριών ή/και νέων μέχρι 41 ετών

3. Σχέδιο «BuilttoRent»

4. Σχέδιο επιδότησης επιτοκίου για Στεγαστικά Δάνεια

5. ΣχέδιοΧορηγιών«Εξοικονοµώ–ΑναβαθµίζωτιςΚατοικίες2024» με χορηγία έως €32.000 για επενδύσεις σε υφιστάµενες κατοικίες

6. Το Πρόγραμμα «ΚΤΙΖΩ» που αφορά στην πλήρη αναδόμηση ή επιδιόρθωση 358 πολυκατοικιών των Κυβερνητικών Οικισμών Στέγασης Εκτοπισμένων .

Είχαμε όμως και περαιτέρω μέτρα για την ακρίβεια με τις δέσμες έκτακτων μέτρων πέραν των €700 εκατ.

• Μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ σε είδη πρώτης ανάγκης

• Κατάργηση ετήσιου τέλους εταιρειών

• Σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης

• Παραχώρηση Έκτακτου Χριστουγεννιάτικου Πακέτου Στήριξης για το 2024 ύψους €20,5 εκατ. που αφορά 100 χιλιάδες δικαιούχους

Είχαμε την Αύξηση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού στα €1000 κάτι που επηρεάζει 25.000 χαμηλόμισθους εργαζόμενους αλλά και την αύξηση των κατώτατων μισθών της Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας.

Τη Συμφωνία για την ΑΤΑ με την οποία αυξήθηκαν άμεσα ή έμμεσα οι απολαβές για περίπου 480.000 εργαζόμενους:

Και δεν νομίζω να χρειάζεται να τονίσω πόσο σημαντικό είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά τα επιδόματα δίδονται στην ώρα τους όταν τα χρειάζονται οι δικαιούχοι και όχι μετά από μήνες.

Για πρώτη φορά έχουμε:

• Καταβολή σύνταξης μέσα σε 1 μήνα
• Επίδομα τοκετού μέσα σε 1 μήνα
• Επίδομα μητρότητας μέσα σε 1 μήνα
• Επίδομα πατρότητας σε λιγότερο από 1.5 μήνα
• Επίδομα ανεργίας σε λιγότερο από 1.5 μήνα

Πόσα χρόνια συζητούσαμε για αυτό το θέμα; Αυτή η κυβέρνηση για πρώτη φορά το υλοποίησε.

Και δεν είναι μόνο στην αντιμετώπιση της ακρίβειας που βλέπουμε σημαντικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Στην Παιδεία

Είχαμε την επέκταση της δωρεάνυποχρεωτικήςπροδηµοτικήςεκπαίδευσης από την ηλικία των 4 ετών.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έχουμε την αύξηση του αριθμού των ολοήμερωνσχολείων. Ο σχεδιασμός είναι να γίνουν όλα τα σχολεία ολοήμερα έως το 2028.

Έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε 405 σχολεία.

Μετά από δυο δεκαετίες υποσχέσεων, δηλώσεων και αντιδηλώσεων, για πρώτη φορά έχουν ολοκληρωθεί οι προσφορές για να ξεκινήσει η εγκατάσταση κλιματιστικών στα σχολεία.

Στην ΤριτοβάθµιαΕκπαίδευση για πρώτη φορά έχει θεσμοθετηθεί η δυνατότητα ίδρυσης Παραρτημάτων Πανεπιστήμιων.

Στην Υγεία

• Έχει κατατεθεί το νομοσχέδιο για τον «Συνήγορο των Ασθενή»

• Έχει εφαρμοστεί το Νέο Σχέδιο κάλυψης εξόδων μεταβίβασης και διαμονής ασθενών στο εξωτερικό το οποίο για πρώτη φορά, μετά από αίτημα 20ετίας, θα καλύπτει και ένα συνοδό του ασθενή.

• Ιδιαίτερα επιθυμούμε να χαιρετίσουμε το νέο και αισιόδοξο αναπτυξιακό πλάνο για την αναβάθμιση των νοσοκομείων μας ύψους €128 εκ τα επόμενα τρία χρόνια και το οποίο θα περιλαμβάνει και την αναβάθμιση όλων των μονάδων πρώτων βοηθειών σε όλες τις επαρχίες έως τον Ιούνιο του 2026.

Κυρία πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,

Μεταναστευτικό

Δυστυχώς το μεταναστευτικό πρόβλημα για πολλά χρόνια υποβαθμιζόταν, μέχρις ότου τέθηκε εκτός ελέγχου.

Ακόμη χειρότερα, λανθασμένες αποφάσεις δεν επέλυαν το πρόβλημα, αντίθετα, το έκαναν χειρότερο –

Εξωφρενική επιδοματική πολιτική, συρματοπλέγματα, «οριοφύλακες» όχι μόνο δεν άγγιξαν την ουσία του προβλήματος αλλά το διόγκωσαν.

Είναι λοιπόν με ιδιαίτερη ικανοποίηση που χαιρετίζουμε τη δημιουργία του Υφυπουργείου Μετανάστευσης.

Η σύσταση του οποίου δείχνει την αποφασιστικότητα της παρούσας κυβέρνησης για τη συνολική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.

Ως αποτέλεσμα, είδαμε τι μπορούν να πετύχουν σωστές πολιτικές μέσα σε 20 μήνες.

Αν θεωρούμε πως η Κύπρος είναι «successstory» σε ότι αφορά την πορεία της οικονομίας, τότε η διαχείριση του μεταναστευτικού αποτελεί «superstory».

• Τον Μάρτιο του 2023 η παρούσα διακυβέρνηση παρέλαβε 30.000 εκκρεμούσες αιτήσεις για άσυλο.

• 3.500 άτομα στεγάζονταν στο Πουρνάρα σε άθλιες συνθήκες.

• Η Κύπρος, κατά αναλογία πληθυσμού είχε πέντε φορές μεγαλύτερο αριθμό αιτητών πολιτικού ασύλου από την αμέσως επόμενη ευρωπαϊκή χώρα, που ήταν η Αυστρία.

• Συνεχείς ροές από τα κατεχόμενα μέσω της πράσινης γραμμής αλλά και την θάλασσα

Σήμερα βλέπουμε μια παντελώς διαφορετική εικόνα:

• Η ευρωπαϊκή ένωση πίεσε για να καταλήξουμε σε συμφωνίες συγκράτησης μεταναστευτικών ροών με την Τουρκία και τον Λίβανο.

Η επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στον Λίβανο και η Διαμεσολάβηση της Κυπριακής Δημοκρατίας προς Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το πακέτο οικονομικής ενίσχυσης προς Λίβανο πέτυχε.

Μετά την επίσκεψη και με τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων οι αφίξεις εκμηδενίστηκαν.

• Επιδοθήκαμε σε μια αποτρεπτική και αποτελεσματική εκστρατεία ενημέρωσης στις χώρες προέλευσης

• Μπήκε διπλάσιος αριθμός λειτουργών που εξετάζουν τις αιτήσεις ασύλου

• Οι αιτήσεις εξετάζονται μέσα σε μέρες, όχι μήνες και χρόνια.

• 95% των αιτήσεων απορρίπτεται.

• Τα επιδόματα διακόπτονται άμεσα με την απόρριψη.

Ως αποτέλεσμα:

• Από τον Απρίλιο έχουμε μηδενικές αφίξεις από τη θάλασσα

• έχουμε 37% μειωμένες αφίξεις γενικά, στο πιο χαμηλό επίπεδο των τελευταίων έξι χρόνων

• έχουμε 75% μείωση στις αιτήσεις ασύλου σε σχέση με το 2022

• 93% μείωση στις αιτήσεις ασύλου από αφρικανικές χώρες – καθώς πέτυχε η εκστρατεία ενημέρωσης

• Θα έχουμε το 2024 πάνω από 10.000 επιστροφές και απελάσεις.

Σε απόλυτους αριθμούς, όχι κατ’αναλογία πληθυσμού, η Κύπρος το 2024 έχει πετύχει περισσότερες απελάσεις και επιστροφές απ’ότι το Ηνωμένο Βασίλειο…!

Ως αποτέλεσμα, για πρώτη φορά στην ιστορία του Μεταναστευτικού το «Πουρνάρα» έχει αδειάσει

Αν δεν υπήρχαν οι Σύριοι, η Κύπρος θα είχε ήδη επιστρέψει σε ποσοστά μετανάστευσης προ 15τίας

Σημειώστε πως οι Σύριοι που έρχονται είναι δεκαπλάσιοι από την αμέσως επόμενη χώρα – είναι το 70% όλων των αιτητών

Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, η Κύπρος είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ που παρουσιάζει μείωση στις μεταναστευτικές ροές, ενώ όλη η υπόλοιπη Ευρώπη παρουσιάζει αύξηση. Από την Ιταλία μέχρι το Ην. Βασίλειο.

Το μεταναστευτικό είναι πλέον διαχειρίσιμο.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο αντιπρόεδρος της ευρωπαϊκής επιτροπής έχει δηλώσει πως η Κύπρος αποτελεί «παράδειγμα διαχείρισης του μεταναστευτικού».

Η σωστή μεταναστευτική πολιτική πρέπει να συνεχιστεί και πρέπει να εδράζεται πάνω σε δυο πυλώνες:

1. Πρέπει να ολοκληρωθούν τα νέα κέντρα φιλοξενίας και προ-αναχωρησιακά κέντρα

1. Αυστηρή εφαρμογή του νόμου για τους διακινητές και όσους υποκινούν και θησαυρίζουν από τη μετανάστευση

Και φυσικά,

1. πρέπει να ενθαρρύνουμε τους Σύριους αιτητές να επιστρέψουν πίσω στη πατρίδα τους τώρα που έχει τελειώσει ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία.

Κυρία Πρόεδρε,

Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,

Παρά τη θετική πορεία της Κυπριακής οικονομίας εξακολουθούν να καταγράφονται σημαντικοί κίνδυνοι που πρέπει να λάβουμε υπόψη.

Οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι δημιουργούν αβεβαιότητα και ενδεχομένως να συνεχίσουν να μας προκαλούν επιπτώσεις στο μεταναστευτικό και στον τουρισμό.

Έρχομαι όμως τώρα σε κάτι που θεωρώ ως ένα από τους μεγαλύτερους κίνδυνους για την κυπριακή οικονομία.

Το ΓΕΣΥ

Το ΓΕΣΥ είναι μια σημαντική κοινωνική κατάκτηση.

Ακριβώς επειδή πρόκειται για μια σημαντική κατάκτηση, οφείλουμε να τη διαφυλάξουμε από τις καταχρήσεις, την ανικανότητα και την ασυδοσία που το θέτουν υπό αμφιβολία.

Πρέπει να εξορθολογήσουμε τον τομέα της Υγείας πριν να είναι αργά.

Ο προϋπολογισμός του ΟΑΥ για το 2025 ανέρχεται στα €1.8 δις.

Ο προϋπολογισμός του Υπ. Υγείας ανέρχεται σε περίπου €600 εκ.

Ο προϋπολογισμός του ΟΚΥΠΥ ανέρχεται σε περίπου €300 εκ.

Ακόμη και εάν ο ΟΑΥ δεν δαπανήσει όλο τον προϋπολογισμό του και περιοριστεί στα €1.5 δις όπως έγινε φέτος, τότε μιλάμε για μία συνολική δημόσια δαπάνη για την υγεία της τάξης των €2.4 δις.

Πέρσι είχα πει ότι οι δαπάνες στην υγεία θα προσεγγίσουν τα €2 δις και κατηγορήθηκα από κάποιους ήμουν υπερβολικός.

Φέτος τα €2 δις φαντάζουν σαν εξοικονόμηση…

Εάν προσθέσουμε στα €2.4 δις και τις δαπάνες εκτός ΓΕΣΥ⁶ και τις δαπάνες του ιδιωτικού τομέα τότε πάμε περίπου στα €2.7 δις.

Ή, στο περίπου 9,5% ως ποσοστό του ΑΕΠ μας.

Ή, με άλλα λόγια, θα συγκαταλεγόμαστε μέσα στις 20⁷ πιο δαπανηρές χώρες στον κόσμο σε ότι αφορά τις δαπάνες για την υγεία.

Μπορεί κάποιοι να πουν «μπράβο μας, αφού θέλουμε να έχουμε καλές ιατρικές υπηρεσίες για τον πληθυσμό μας;»

Φυσικά και θέλουμε.

Η διαφορά όμως είναι ότι οι υπόλοιπες 19 χώρες στον κόσμο που δαπανούν τόσα πολλά για την υγεία, έχουν ανεπτυγμένα σχέδια υγείας που λειτουργούν εδώ και δεκαετίες.

Είχαν δεκαετίες να συσσωρεύσουν προβλήματα και καταχρήσεις.

Το δικό μας ΓΕΣΥ λειτουργεί μόλις 5 χρόνια και ήδη ξεκινά από μία πάρα πολύ ψηλή «βάση». Και το ερώτημα είναι: που θα πάνε οι δαπάνες τα επόμενα χρόνια αν ήδη ξεκινάμε από τόσο ψηλό ποσοστό;

Και εάν σήμερα, που μόλις έχει ξεκινήσει το δικό μας ΓΕΣΥ, είμαστε η 20^η πιο δαπανηρή χώρα στον κόσμο στις δαπάνες για την υγεία,

ισχυρίζεται οποιοσδήποτε ότι είμαστε μέσα στις 20 καλύτερες χώρες στον κόσμο σε ότι αφορά την ποιότητα των ιατρικών μας υπηρεσιών;

Μακάρι το ψηλό κόστος της υγείας να ήταν λόγω ποιότητας.

Πολύ φοβάμαι όμως ότι δεν είναι η ποιότητα των υπηρεσιών που μας κοστίζει.

Είναι οι καταχρήσεις, η διαφθορά και το πάρτυ που έχει στηθεί που κοστίζει…

Και δυστυχώς ο ΟΑΥ μέχρι σήμερα δεν έχει αποδείξει ότι μπορεί να πατάξει αυτές τις καταχρήσεις.

Θυμηθείτε ότι ο αρχικός προϋπολογισμός για τον ΟΑΥ ήταν €980 εκ με βάση τις αρχικές μελέτες του ΓΕΣΥ.

Όμως ο σημερινός ρυθμός αύξησης των δαπανών της υγείας είναι τρομακτικός.

Σήμερα βρισκόμαστε στα €1.8 δις προϋπολογισμό για τον ΟΑΥ και €1.5 δις πραγματικές δαπάνες. Μια απόκλιση της τάξης του 60% από τους αρχικούς σχεδιασμούς.

Πέρσι, μιλούσαμε για συνολικές δημόσιες δαπάνες στην υγεία που έφταναν σχεδόν τα €2 δις.

Φέτος μιλάμε για συνολικές δαπάνες που φτάνουν τα €2.4 δις. Μια αύξηση του 30%.

Αν συνεχίσει αυτή η τάση, του χρόνου θα μιλάμε για €3 δις δημόσιες δαπάνες για την υγεία και μαζί με τις ιδιωτικές δαπάνες θα μιλάμε για ένα κόστος που θα ανέρχεται στο 10.5% του ΑΕΠ μας.

Αν φτάσουμε σε εκείνα τα επίπεδα του χρόνου, τότε μόνο 9 χώρες παγκοσμίως θα ξοδεύουν περισσότερα από εμάς στην υγεία.

Αν μέσα σε 5 χρόνια έχουμε φτάσει τέτοια επίπεδα κατάχρησης, τότε ο κίνδυνος για την κυπριακή οικονομία είναι τεράστιος.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ως ΔΗΚΟ καλούμε τον ΠτΔ να διορίσει μία ειδική επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να αξιολογήσει τον τρόπο λειτουργίας του ΓΕΣΥ, πριν να είναι πολύ αργά.

Κυρία πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η Κυπριακή Δημοκρατία αναλαμβάνει την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το 1ο εξάμηνο του 2026.

Θέλουμε η Κυπριακή προεδρία να πετύχει και δηλώνουμε πως θα στηρίξουμε με κάθε τρόπο την έντιμη Υφυπουργό για Ευρωπαϊκά Θέματα στην προετοιμασία για την Κυπριακή Προεδρία.

Κυπριακό

Γιατί διανύουμε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο στο κυπριακό με σημαντικές εξελίξεις.

Και η Κύπρος οφείλει να πρωταγωνιστεί στα ευρωπαϊκά δρώμενα, εάν επιθυμεί να πετύχει την απαραίτητη στήριξη που πρέπει να έχει.

Όταν ανέλαβε την προεδρία ο Νίκος Χριστοδουλίδης πριν από 20 μήνες, παρέλαβε το κυπριακό σε ένα παρατεταμένο αδιέξοδο.

Με μια Τουρκία να απαιτεί, ως προαπαιτούμενο, να αναγνωρίσουμε την «κυριαρχική ισότητα» του ψευδοκράτους, πριν καν να συζητήσουν οτιδήποτε άλλο μαζί μας.

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προχώρησε αμέσως στην ανάληψη πρωτοβουλιών για,

• την ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ,
• τη διασύνδεση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας με το κυπριακό
• και την αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της Κύπρου.

Την ίδια στιγμή που η Τουρκία καλλιεργούσε το αφήγημα ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι «εκλιπούσα» η Κύπρος πέτυχε τη γεωστρατηγική της αναβάθμιση,

• με την πρωτοβουλία για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό στη Γάζα η οποία αναγνωρίστηκε διεθνώς.

• Με την επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο – η πρώτη μετά από 28 χρόνια και η υπογραφή της Συμφωνίας Στρατηγικού Διαλόγου με τις ΗΠΑ (κάτι που έχει γίνει με μόλις 31 χώρες)

Μια συμφωνία που διανοίγει νέες προοπτικές για τη χώρα μας.

• Είχαμε για πρώτη φορά την εκλογή της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως μέλος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών,

• Πετύχαμε τη διοργάνωση του MED9 στην χώρα μας,

• Πετύχαμε την διασύνδεση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας με το Κυπριακό στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Μαρτίου

Όλα αυτά, δείχνουν πόσο έχει αναβαθμιστεί η χώρα μας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Αυτή η αναβάθμιση έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή όχι μόνο για το κυπριακό, αλλά για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.

Ως αποτέλεσμα αυτού του αναβαθμισμένου ρόλου, και παρά την αρνητική στάση της Άγκυρας, ο ΠτΔ κατάφερε,

• να πετύχει τον διορισμό της κυρίας Ολκίν
• την πρόσφατη τριμερή συνάντηση στην Νέα Υόρκη και
• την επικείμενη πολυμερή διάσκεψη που θα συγκληθεί με στόχο την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Και όλα αυτά,

χωρίς, να γίνει αποδεκτή η προϋπόθεση της «ισότιμης κυριαρχίας»

και

χωρίς να χρειαστεί να συμφωνήσουμε σε ένα ετεροβαρές κοινό ανακοινωθέν όπως γινόταν στο παρελθόν

Μετά από 7 χρόνια αδιέξοδου έχουμε επιτέλους κινητικότητα στο Κυπριακό.

Ελπίζουμε και ευχόμαστε η πολυμερής διάσκεψη να στεφθεί με επιτυχία και να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις

Φυσικά, από την άλλη, δεν πρέπει να υποτιμούμε τις δυσκολίες που ξέρουμε ότι θ’αντιμετωπίσουμε.

Οφείλουμε για παράδειγμα να σημειώσουμε την ανακοίνωση του ΓΓ του ΟΗΕ μετά το δείπνο της Νέας Υόρκης όπου ο ΓΓ σημειώνει πως «δεν υπάρχει κοινό έδαφος» και ότι ενθαρρύνει τις δύο πλευρές «να καταβάλουν προσπάθεια για να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ των θέσεων τους».

Καμία αναφορά στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.

Καμία αναφορά σε εκείνο που νομίζαμε ότι ήταν το «κοινό έδαφος»: η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία.

Σημειώστε, πως η μία θέση στην οποία αναφέρεται ο ΓΓ είναι η δική μας: του ενός και ενιαίου ομοσπονδιακού κράτους.

Η άλλη θέση όμως, είναι η θέση της Τούρκικης πλευράς για τα δύο κράτη…

Πρέπει λοιπόν να αναμένουμε ότι στην πολυμερή διάσκεψη θα καταβληθεί προσπάθεια από τους γνωστούς κύκλους για να «τετραγωνίσουμε τον κύκλο» αναμεταξύ των δυο αυτών θέσεων.

Εκτιμούμε πως η πλευρά μας θα δεχθεί αφόρητες πιέσεις για να αποδεχθεί μια νέα βάση των διαπραγματεύσεων – τη βάση των δυο κρατών ή της συνομοσπονδίας – κάτω από το βάρος του εκβιασμού να τερματιστεί η διαδικασία.

Για άλλη μια φορά θα θέλουν «να δώσουμε ουσία για να συνεχίσει η διαδικασία».

Η διαπραγματευτική μας ομάδα θα πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένη για όλα τα πιθανά σενάρια που θα τεθούν ενώπιον μας.

Πρέπει να αποφευχθεί η αλλαγή της βάσης, χωρίς να κηρυχθεί αδιέξοδο

Πρέπει να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις πάνω στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών.

Όμως, οφείλουμε να τονίσουμε πως φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, πήγαμε σε τριμερή συνάντηση, πάμε σε πολυμερή διάσκεψη, παρά την άρνηση και την αδιαλλαξία της Τουρκίας.

Απόδειξη ότι η σωστή διεκδίκηση φέρνει αποτελέσματα.

Πρέπει λοιπόν να συνεχίσουμε να διεκδικούμε.

Και για αυτό στηρίζουμε τον Νίκο Χριστοδουλίδη.

Θέλουμε να πετύχει και θα τον βοηθήσουμε να πετύχει στη μεγάλη προσπάθεια επανέναρξης των διαπραγματεύσεων.

Κυρία πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Δυστυχώς έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια ως λαός στην απογοήτευση.

Στην απαξίωση και την διάβρωση των θεσμών.

Στα λάθη και στα σκάνδαλα, στην προχειρότητα και την ανευθυνότητα, που έχουν δικαίως, έχουν εξοργίσει το λαό μας.

Μπροστά μας έχουμε τεράστιες προκλήσεις με κυριότερη, να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Όση όμως απογοήτευση και εάν έχουμε όλοι μας, αξίζει να θυμόμαστε πως δεν υπάρχει μόνο η Κύπρος των σκανδάλων και των λαθών.

Υπάρχει και η άλλη Κύπρος.

Υπάρχει η άλλη Κύπρος που με το πείσμα του λαού της, αναστήθηκε από τα χαλάσματα της εισβολής.

Η χώρα που αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται ως φωτεινή εξαίρεση οικονομικής ανάπτυξης μέσα σε μία ευρωπαϊκή ύφεση.

Η Κύπρος που κατάφερε να μοιράσει το δημόσιο της χρέος μέσα σε 8 χρόνια.
Που δημιούργησε ιδιωτικά πανεπιστήμια πριν από την Ελλάδα.
Που δημιούργησε τον τομέα της τεχνολογίας μέσα από το τίποτα.
Που αποτελεί παράδειγμα διαχείρισης του μεταναστευτικού.

Υπάρχει η Κύπρος που κέρδισε τις εντυπώσεις με τον ανθρωπιστικό διάδρομο προς τη Γάζα.

Σε μια περιοχή που κλονίζεται από δικτατορίες και τρομοκρατία, από πολέμους και συρράξεις, από αβεβαιότητα και καταστροφές,

Η χώρα μας αποτελεί φωτεινό παράδειγμα δημοκρατίας και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Είναι το Κράτος μέλος της ΕΕ που εφαρμόζει ευρωπαϊκές αρχές και αξίες.

Και αυτό πρέπει να αποτελεί πηγή υπερηφάνειας για όλους μας.

Καλές γιορτές σε όλες και όλους.

6 Εκτός ΓΕΣΥ είναι κάποιες κλινικές (American Medical Centre και κάποιες γυναικολογικές), οι ρομποτικές και πλαστικές επεμβάσεις, οι εργοθεραπείες, οι οδοντιατρικές, άλλες υπηρεσίες εκτός ΓΕΣΥ, οι περίπου 100 γιατροί που είναι εκτός ΓΕΣΥ, τα κτλ και φυσικά οι ιδιωτικές ασφάλειες.

7 Πρώτη είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες (16.6% του ΑΕΠ), δεύτερη η Γερμανία (12.7%), Τρίτη η Γαλλία με (12.1%). Οι πρώτες 15 χώρες βρίσκονται πάνω από το 10% δαπάνες σε σχέση του ΑΕΠ τους.