Ducunt volentem fata

Της Μιράντας Ορθοδόξου
orth_miranda@hotmail.com

Ένα βήμα παραπάνω, ένα λιγότερο. Όλα έχουν… συνέπειες. Και ο ρόλος της μοίρας; Της τύχης;

«Ειμαρμένη» έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, από τις ομορφότερες λέξεις της ελληνικής! Προέρχεται από τον παρακείμενο του ρήματος μείρομαι που σημαίνει παίρνω το μερίδιό μου. Σήμερα συνηθίζεται η λέξη τύχη, αναπότρεπτη μοίρα, πεπρωμένο, ριζικό. Αυτό λοιπόν το ακαθόριστο, το άπιαστο, το απλησίαστο που προδιαγράφει τη ζωή του καθενός μας. Αυτό το άυλο μυστηριώδες «πέπλο» για το οποίο έχουν γραφτεί ποιήματα, τραγούδια, μελωδίες. Πάνω στο θέμα της μοίρας έχουν θεμελιωθεί ολόκληρες φιλοσοφικές αντιλήψεις ακόμα και θρησκείες, έχουν συλληφθεί ιστορίες τραγωδιών, έχουν γραφτεί τόμοι βιβλίων! Αιώνες τώρα απασχολεί τη μεγαλύτερη μερίδα ανθρώπων.

Η Ειμαρμένη λοιπόν, σύμφωνα με τους Ιωνικούς Φιλοσόφους, είναι η μεγαλύτερη δύναμη που κυριαρχεί στη Φύση και καθορίζει τις ενέργειες των ανθρώπων, είναι η κυρίαρχος των Μοιρών, η Μέγιστη Μοίρα, αυτή που ελέγχει και διαφυλάσσει την κοσμική νομοτέλεια. Ωστόσο, η μεγάλη αυτή «θεότητα» λέγεται ότι σε οδηγεί σε δρόμους στους οποίους κάποια στιγμή ανοίγονται δυο, τρεις, τέσσερις επιλογές. Εσύ έχεις την ευθύνη, εσύ την επιλογή ποιον θα επιλέξεις και από αυτή σου την επιλογή έπονται οι συνέπειες, θετικές ή αρνητικές ή και αδιάφορες, πεζές. Άλλωστε και ο Οιδίποδας το γνωστότερο και μεγαλύτερο «θύμα» της μοίρας του, κάποια στιγμή βρέθηκε σε ένα τρίστρατο και είχε την επιλογή. Η κατάληξη του είναι γνωστή.

Πέρα όμως από τις μυθολογικές και φιλοσοφικές παρεκβάσεις καλό θα ήταν να εξεταστεί το εξής: Πού βρίσκεται η ανθρώπινη βούληση; Και η ευθύνη,  πού αρχίζει και πού σταματά; Ένα θέμα τόσο μεγάλο που απασχόλησε επί αιώνες και συνάμα τόσο απλό που παρουσιάζεται ποικιλοτρόπως μπροστά μας σχεδόν καθημερινά.

Όταν ένα παιδί έχει τη ψυχική δύναμη να κερδίσει μια θέση στη ζωή και να την κλέψει πανηγυρικά από τον καρκίνο, είναι γιατί επέλεξε να ζήσει, όχι ενάντια στη μοίρα του, μα προεκτείνοντας τη μοίρα του! Όταν ένα παιδί- μετανάστης, μεγαλώνει μαχόμενος με «θεριά και τέρατα» και σήμερα έρχεται πίσω στη χώρα που τον φιλοξένησε ως μεγάλος επιστήμονας, είναι γιατί πάλεψε κι επέλεξε τον δύσκολο τον δρόμο που του έφερε τη δικαίωση. Όταν μια μάνα χάνει το παιδί της και σφίγγει τα δόντια να ζήσει την καθημερινότητα, που γίνεται πια ταυτόσημη με τον πόνο, είναι γιατί επέλεξε να βάλει στο βάθρο τα παιδιά που έμειναν πίσω και να υπομείνει την πίκρα της κάθε μέρα, κάθε ώρα. Αυτοί οι άνθρωποι και άλλοι τόσοι μικροί καθημερινοί «ήρωες που περπατούν στα σκοτεινά» όπως λέει και ο Σεφέρης πήραν τη Μοίρα χέρι- χέρι, άδραξαν κάθε ευκαιρία και δυσκολία ακόμα τους έφερε και επέλεξαν τον δρόμο εκείνο που όρισαν οι ίδιοι.

Όταν όμως εσύ δεν κουνάς το μικρό σου δαχτυλάκι για να φτάσεις εκεί που θες, μην περιμένεις να κουνηθεί από τον θρόνο της η ρημάδα η τύχη και να σου ανοίξει διάπλατα τις αγκάλες της για μια νέα αρχή. Η μοίρα δεν αγαπά τους τεμπέληδες, τους ευθυνόφοβους και καλοπερασάκηδες κι εσύ επέλεξες τον εύκολο δρόμο, της λησμονιάς.

Όταν ζεις σε ένα τόπο που κάθε πέρσι μοιάζει και καλύτερα καθώς εσύ περηφανεύεσαι ότι έριξες λευκό στις εκλογές και ότι δεν ασχολείσαι με τα κοινά, όταν δεν ξέρεις ποιος είσαι, τι είσαι και γιατί είσαι, μην τα ρίχνεις στην τύχη. Η τύχη δεν αγαπά τους ιδιωτεύοντες και τους ατομιστές (αγγλ. Idiots)  κι εσύ επέλεξες να βλέπεις μόνο τα του οίκου σου, την τσέπη σου και την σέλφι δίπλα στην ακριβή σου αυτοκινητάρα.  

Όταν η Εκπαίδευση βουλιάζει χρόνο με τον χρόνο, όταν τα παιδιά αλληλοσπαράζονται για μια θέση στο πανεπιστήμιο και ο εκάστοτε αρμόδιος κάνει άκαιρες μεταρρυθμίσεις, βαρύγδουπες δηλώσεις εντυπωσιασμού ίσως και λαϊκισμού, αντί να μπαίνει σε διάλογο, να ακούει και να πράττει τότε δε φταίει η μοίρα μας η μαύρη που βλέπουμε τον τόπο να καταρρέει. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η Εκπαίδευση και Παιδεία είναι οι κορωνίδες της ανάπτυξης, του πολιτισμού και της εξέλιξης. Η μοίρα δεν αγαπά τους αριβίστες και τους οπορτουνιστές που ποδοπατούν ή αγνοούν το μέλλον της Παιδείας.

Όταν στη Συρία και στην Παλαιστίνη, βομβαρδίζουν εδώ και χρόνια σπίτια, σχολεία, νοσοκομεία και εσύ βλέπεις ως τρομοκράτες τα παιδιά μέσα σε βάρκες διάσωσης, μην οικτίρεις τον παλιόκοσμο που η μοίρα σου όρισες να ζεις και να αναπνέεις. Εσύ την δημιούργησες, εσύ την έχτισες, εσύ την επέλεξες. Εσύ και οι όμοιοί σου. Εσύ, εγώ και όλοι μας!

Εμείς επιλέγουμε και η επιλογή είναι ευθύνη γιατί επιφέρει συνέπειες. Οι συνέπειες λοιπόν των επιλογών μας είναι δική μας γέννα. Έρχονται και μας κυνηγούν, μας βρίσκουν όχι τυχαία, όχι μοιραία αλλά στοχευμένα και αμετάκλητα. Αν λοιπόν επιλέγεις τώρα να συνεχίσεις το ποτάκι σου στα πιτσόμπαρα ακούγοντας ρεμιξαρισμένο το «Bella Ciao» αγνοώντας περί τίνος πρόκειται και την ιεροσυλία που διαπράττεις, είσαι κι εσύ άξιος της μοίρας σου. Άλλωστε, η φράση του  Ρωμαίου Φιλόσοφου Σενέκα τα λέει όλα εν ολίγοις «Ducunt volentem fata, nolentem trahunt» (= εκείνον που ΘΕΛΕΙ, οι μοίρες τον οδηγούν, εκείνον που ΔΕ ΘΕΛΕΙ τον σέρνουν.)