«Εκσυγχρονισμός» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Γράφει ο Δήμαρχος Δερύνειας
Άντρος Γ. Καραγιάννης

Στην ετήσια γενική συνέλευση της Ένωσης Δήμων οι τοπικοί άρχοντες αναγνώρισαν την ανάγκη εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α.), ώστε αυτή να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις της σημερινής εποχής. Η ανάγκη αναδιάρθρωσης της Τ.Α. τονίζεται και στις διάφορες μελέτες που εκπονήθηκαν για τη μεταρρύθμισή της, από τη στιγμή που γίνεται κατάδηλο ότι θα πρέπει να αναθεωρηθεί και αναβαθμιστεί η άσκηση πολιτικής, η οποία αλλάζει λόγω της χρήσης της τεχνολογίας και της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.   

Αρκετός κόσμος ίσως πείστηκε ότι στην Κύπρο έχουμε πολλούς για το πληθυσμιακό μέγεθός μας δήμους. Αυτό οφείλεται κυρίως στην παραπληροφόρηση, στον λαϊκισμό αλλά και σε λάθη που γίνονται από τοπικούς άρχοντες.  Ίσως όμως οι πολίτες να αγνοούν ότι, εν αντιθέσει με πολλές χώρες, στις οποίες οι κοινότητες και οι δήμοι αναγνωρίζονται ως Τοπικές Κυβερνήσεις, στη χώρα μας λόγω των περιορισμένων εξουσιών, ονομάζονται Τοπικές Αρχές, αφού επιτηρούνται και εξαρτώνται από τα εμπλεκόμενα και αρμόδια Υπουργεία.

Οι εκπρόσωποι της Ένωσης Δήμων και Περιφερειών της Ελλάδας επεσήμαναν σε εμάς ότι, παρά τα 30 χρόνια εμπειρίας για τη μεταρρύθμιση της Τ.Α. μέσω του προγράμματος Καποδίστριας, Καλλικράτης και Κλεισθένης, το κράτος παραμένει συγκεντρωτικό. Εμείς στην Κύπρο, αντί βέβαια να αξιοποιήσουμε αυτή την εμπειρία και να προβληματιστούμε από τη δυσλειτουργία της μεταρρύθμισης σε άλλες χώρες, προσπαθούμε να τις ακολουθήσουμε και να υιοθετήσουμε το παράδειγμά τους. Γίνεται αντιληπτό ότι μελέτες από εμπειρογνώμονες μεγαλύτερων χωρών από την Κύπρο ίσως να μην ανταποκρίνονται στις ανάγκες, στις ιδιαιτερότητες και τις ευαισθησίες κάθε δήμου και κοινότητας της χώρας μας. Αυτό όμως δεν πρέπει να αποτελεί για εμάς μονόδρομο.  Αντιθέτως θα ήταν σοφότερο, αν συμβουλευόμασταν χώρες του δικού μας μεγέθους, όπως η Μάλτα, το Λουξεμβούργο, η Σλοβακία και οι Βαλτικές χώρες, όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της Τ.Α.

Η διοικητική αυτονομία, η οικονομική αυτοτέλεια των δήμων και οι συγχωνεύσεις και συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων για βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και της ποιότητας ζωής των πολιτών, εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως η αύξηση των εσόδων και η διατήρηση της τοπικής ταυτότητας. Αυτός που θα νιώσει πρώτος την αποχή της Τ.Α. από τον δήμο, το σύμπλεγμα ή το δημοτικό διαμέρισμα που θα συσταθεί, είναι ο πολίτης, ο οποίος θα διαπιστώνει σταδιακά ότι προβλήματα της καθημερινότητάς του δεν μπορούν να λυθούν άμεσα. Όσο πιο μεγάλο είναι το επαρχιακό σύμπλεγμα, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η απόσταση και η έλλειψη εγγύτητας μεταξύ πολιτών και αιρετών. Ναι, όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι η χώρα μας, λόγω του μικρού της μεγέθους, θα μπορούσε πληθυσμιακά να είναι μια μικρή γειτονιά μεγάλων πόλεων της Ευρώπης. Ως μικρή χώρα χρειαζόμαστε όμως αιρετούς αξιωματούχους, όχι σε κάθε γειτονιά, για να ικανοποιούμε το τοπικιστικό αίσθημα, αλλά επειδή ακριβώς η βάση δεν πρέπει να χάσει την επαφή με την κορυφή.

Πράγματι έχουν εκπονηθεί πολλές μελέτες για τη μεταρρύθμιση της Τ.Α., όμως δεν είδαμε καμιά οικονομική μελέτη που να μας πείθει ότι η μείωση των δήμων θα επιφέρει εξοικονομήσεις στο κράτος. Άλλωστε η χορηγία του κράτους προς τους δήμους μειώθηκε στο 47% περίπου, άρα, αν δεν υπάρχει οικονομική ενίσχυση προς τους δήμους, είναι φυσικό να μην μπορούν να παράξουν έργο προς όφελος των δημοτών. Τα έσοδα από τα δημοτικά τέλη, όπως δικαιώματα χρήσης παραλιών, ξενοδοχειακές κλίνες και άδειες οικοδομής, είναι περιορισμένα σε κάποιες περιοχές. Ποιος μπορεί να μας διασφαλίσει ότι τα συμπλέγματα ή τα επαρχιακά συμβούλια θα διαθέτουν αρκετούς πόρους από τον τουρισμό, τις πολεοδομικές άδειες και τον πρωτογενή τομέα, αφού ανά πάσα στιγμή μια σύρραξη στη γειτονιά μας θα μπορούσε να στείλει τους τουρίστες σε άλλες χώρες;

Οι Τοπικές Αρχές στην Κύπρο είναι αυτές που προωθούν άμεσα τα προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών στους εμπλεκόμενους φορείς. Η προσπάθεια αφαίρεσης εξουσιών και η ανάληψή τους από άλλους οργανισμούς θα προκαλέσει αντιδράσεις, τόσο στους αιρετούς άρχοντες όσο και στους πολίτες. Για αυτόν τον λόγο σε καμία περίπτωση οι Τοπικές Αρχές δεν θα πρέπει να καταστούν διακοσμητικό στοιχείο, γιατί  συμβάλλουν παραδοσιακά στη διατήρηση της τοπικής ταυτότητας, τόσο της επαρχίας, της ενδοχώρας, όσο και της μικρής μας Κύπρου, ενισχύοντας έτσι το τουριστικό μας προϊόν και όχι μόνο. Οι τοπικές κοινωνίες χρειάζονται συνεπώς ενδυνάμωση και όχι απορρύθμιση.  Εμείς είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τον εκσυγχρονισμό της τοπικής διακυβέρνησης, αλλά μέσα στα πλαίσια της λογικής και όχι του ετσιθελισμού.