Το πανέμορφο εξωκλήσι της Παναγίας της Τραχιάς, δίπλα από τη Λάρνακα, στο Δάσακι Άχνας

Το εξωκλήσι της Παναγίας της Τραχιάς βρίσκεται κοντά στην κτηνοτροφική περιοχή της Άχνας, στο δρόμο προς Αυγόρου, σε μια περιοχή επονομαζόμενη Τραχιά, που αποτελούσε σημαντικό οικιστικό κέντρο για πολλούς αιώνες μέχρι και τη βυζαντινή εποχή. Το αρχικό κτίσμα της εκκλησίας χρονολογείται γύρω στον 14ο αιώνα μ.Χ, με αρκετές προσθήκες στο πέρασμα των χρόνων.

Είναι κτισμένη σε ένα πετρώδες μέρος, πάνω από ένα μεγάλο σπήλαιο, σημείο στο οποίο είχε οδηγηθεί και μαρτυρήσει ο Άγιος Κωνσταντίνος ο Αλαμάνος, κατά τον 3ο με 4ο αιώνα μ.Χ., όταν κυβερνήτης στο νησί υπήρξε ο διώκτης των χριστιανών, ο Σαβίνος.

Στο εξωκλήσι διασώζονται ελάχιστες αγιογραφίες. Μία από αυτές είναι η εικόνα της Παναγίας, η οποία χρονολογείται τον 17ο-18ο αιώνα μ.Χ. και η οποία έχει συνδεθεί με πολλά θαύματα. Μέχρι και το 1976 η συγκεκριμένη εικόνα βρισκόταν στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας στην κατεχόμενη Άχνα, μέχρι εωσότου τη βρήκαν Αυστριακοί ειρηνευτές και την επέστρεψαν στις ελεύθερες περιοχές. Καθότι η εικόνα φέρει σημάδια από μαχαιριές, πιστεύεται ότι υπήρξε προσπάθεια από κάποιους Τούρκους να αφαιρέσουν το ασήμι που βρισκόταν σε αυτήν. Τότε, σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία θύμωσε και κλώτσησε τους Τούρκους, οι οποίοι έντρομοι άφησαν την εικόνα και τράπηκαν σε φυγή.

Σε κοντινή απόσταση από το εξωκλήσι της Παναγίας της Τραχιάς βρίσκεται μια εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Κωνσταντίνο τον Αλαμάνο και στον Άγιο Ευστάθιο, καθώς και υπολείμματα μονής αφιερωμένης στον Άγιο Δημητριανό , η οποία καταστράφηκε από μεγάλο σεισμό γύρω στον 17ο αιώνα μ.Χ.

Από την ιστοσελίδα του Κοινοτικού Συμβουλίου Άχνας (http://www.achna.com.cy ) :
Στη μεσαιωνική τοποθεσία της Τραχειάς η Τραχειάδος σώζεται ως σήμερα σε καλή κατάσταση η εκκλησία της Παναγίας της Τρασειάς , του 15αι. μ.Χ., με τον τάφο του ιδρυτή της στον βόρειο τοίχο. Είναι μια μονόκλιτη εκκλησία με καμαρωτή στέγη, με υπολείμματα ενός καμπαναριού στην οροφή της.
Η εκκλησία, από ότι θυμάμαι απιο την παιδική μου ηλικία, είχε πολλές τοιχογραφίες σχεδόν σ’ όλο τον νότιο τοίχο απέναντι στην πόρτα του βορρά. Τα μάτια των αγίων ήταν ξεσμένα με αιχμηρό εργαλείο – μαχαίρι ή κάτι άλλο- φυσικά από τους Τούρκους του γειτονικού Περγάμου. Κατά τά άλλα οι τοιχογραφίες ήταν φθαρμένες αλλά αρκετά ευδιάκριτα τα σώματα των αγίων με τις στολές τους και τα χρώματα των τοιχογραφιών. Περί τα μέσα του αιώνα μας η Επιτροπή της Εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας της Άχνας επέχρισε με γύψο τις τοιχογραφίες αυτού του τοίχου προς εωραισμό και σήμερα δεν φαίνονται. Μονάχα σε μια μικρή κόγχη που βρίσκεται κοντά στην πόρτα του βορρά σώζονται μερικές παλαιές τοιχογραφίες.
Μιά φορητή εικόνα της Παναγίας του 1550 αρκετά φθαρμένη μεταφέρθηκε από κατοίκους της Άχνας στην εκκλησία της Αγ. Μαρίνας και κάθε χρόνο στη γιορτή της Παναγίας την 21 Νοεμβρίου επαναφέρεται στην Τρασείαν και γίνεται λιτανεία. Επίσης τον καιρό της ανομβρίας επαναφέρεται η εικόνα στην Τρασειάν και γίνεται λειτουργία και δέηση προς κατάπαυση της ανομβρίας.
Η Παναγία της Τρασειάς είναι ο ακοίμητος φρουρός της Άχνας από τα κακά που έρχονται από τον νότο.

Για τον ιερέα της εκκλησίας της Παναγιάς της Τραχειάς, για τον Πάτερ Τάκη, πάει κόσμος στην εκκλησία από όλη την Κύπρο. Ο πάτερ Τάκης είναι πολύ αγαπητός και κάποιοι λένε πως είναι και διορατικός.