«Το παράδειγμα του δόκτορα Κόρτσακ»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ

«Το παιδί δεν είναι στρατιώτης, δεν υπερασπίζει την πατρίδα, αν και υποφέρει μαζί της. Δεν χρειάζεται να ενδιαφερόμαστε για τη γνώμη του, επειδή δεν είναι ψηφοφόρος: Δεν απειλεί, δεν απαιτεί, δεν μιλάει. Αδύναμο, μικρό, φτωχό, εξαρτημένο – πολίτης θα γίνει στο μέλλον. Συγκαταβατικότητα, τραχύτητα, βαναυσότητα-και πάντα υποτίμηση. Μυξιάρικο, παιδί μόνο, στο μέλλον άνθρωπος, όχι σήμερα.  Κάποτε θα γίνει». 

Κorczak Janusz[1]

Η θεατρική παράσταση του ΘΟΚ «Το παράδειγμα του δόκτορα Κόρτσακ» σε σκηνοθεσία Γιάννη Καραούλη, που δόθηκε στις 15/2 στο Θέατρο Αποθήκες στη Λευκωσία, στo πλαίσιo του προγράμματος «Νέος σε έρημο νησί», άφησε το κοινό καθηλωμένο και προβληματισμένο.  Η συζήτηση που ακολούθησε μεταξύ παιδιών, γονέων και επαγγελματιών – εκπαιδευτικών, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων – δεν έδωσε μόνο τροφή για σκέψη ως προς τη θέση του παιδιού στο κυπριακό συγκείμενο, αλλά έδωσε και στήριξη και ενδυνάμωσε τους θεατές για να διεκδικήσουν την αλλαγή νοοτροπιών και πρακτικών για να ευαισθητοποιήσουν την κοινότητα, την πολιτεία, το νομοθέτη, ώστε «να σηκωθούν στο ύψος των συναισθημάτων των παιδιών για να τα αντιμετωπίσουν ως ανθρώπους, ως σημερινούς πολίτες με δικαιώματα». Έδωσε στους συν-μετέχοντες, ενήλικες και παιδιά, μια άλλη προοπτική, ένα άλλο βλέμμα.  Την προοπτική μέσα από την οποία ο Γιάνους Κόρτσακ, o πρωτοπόρος παιδαγωγός, αντίκριζε τα παιδιά, και που οι ιδέες και τα πιστεύω του έθεσαν τις βάσεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Με το πέρας της παράστασης, συντελεστές και θεατές είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν τα θέματα – μηνύματα του έργου και ιδιαίτερα για το δικαίωμα του παιδιού στη συμμετοχή σε όλες τις διαδικασίες που το αφορούν, βασική αρχή της παιδαγωγικής προσέγγισης του Κόρτσακ.  Ένα δικαίωμα που εφαρμοζόταν ακόμα και μέσα στη θανατερή ατμόσφαιρα του γκέτο της Βαρσοβίας.

Ο Κόρτσακ οδηγήθηκε στο θάλαμο των αερίων μαζί με τα παιδιά, «τα παιδιά του», που δεν θέλησε να εγκαταλείψει, παρόλο που, όπως υποστηρίζεται, είχε τη δυνατότητα αν ήθελε να διαφύγει το θάνατο.  Η απόφασή του ήταν συνειδητή: να βιώσουν τα παιδιά πιο λίγο φόβο. Λίγες μέρες πριν το θάνατό τους, o Κόρτσακ χρησιμοποίησε ένα ακόμη παιδαγωγικό εργαλείο, το Θέατρο: παιδαγωγοί και παιδιά συν-διοργανώνουν μια τελευταία θεατρική παράσταση[2]^,[3], ένα παραμύθι για την αναζήτηση της εσωτερικής ελευθερίας, για τη μοναξιά, και τη συμφιλίωση με το θάνατο.  Στην εποχή μας, όπου τα παραδείγματα ολοένα και λιγοστεύουν, ας καθοδηγηθούμε όλοι από τα πιστεύω του.

Στην κατάμεστη αίθουσα του θεάτρου παρευρέθηκαν η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου, η Πρόεδρος του ΘΟΚ, Αντιγόνη Αθηαινίτη, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΘΟΚ, Σάββας Κυριακίδης, οι λειτουργοί του Γραφείου της Επιτρόπου και η Ομάδα Eφήβων Συμβούλων της Επιτρόπου.

Στο πάνελ της συζήτησης μίλησαν η Δέσπω Μιχαηλίδου (Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού), ο Γιώργος Παουλλής (Μέλος της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων της Επιτρόπου), ο Γιάννης Καραούλης (σκηνοθέτης της παραγωγής), η Ελένη Μολέσκη (δραματουργός της παραγωγής) και ο Αντρέας Μακρής (ηθοποιός της παραγωγής). Τη συζήτηση συντόνιζε η Μαρία Ρωσσίδου (Επικεφαλής Γραφείου Επιτρόπου).

Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού ευχαριστεί θερμά τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου για την πρόσκληση συνεργασίας, καθώς και όλους τους συντελεστές της παραγωγής, το κοινό, παιδιά και ενήλικες για τη συμμετοχή τους.

[1] Κorczak, J.  (2017).  To δικαίωμα του παιδιού στον σεβασμό (Επιμέλεια-Μετάφραση: Μπεάτα Ζουλκιέβιτς).  Αθήνα: Μεταίχμιο.

[2] Jeanne Hersh.  Διαλέξεις της Βιέννης. 1992.

[3] Το Ταχυδρομείο The Post Office