Στις ψηλότερες κορυφές της Χιονίστρας, στο κεντρικό μέρος του Εθνικού Δασικού Πάρκου Τροόδους, ανακαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια ένα νέο είδος φυτού, το οποίο ονομάστηκε Οροβάνχη η χιονίστρα (Orobanche chionistrae). Ο εντοπισμός του νέου είδους αποδεικνύει ότι η κυπριακή φύση αποτελεί μια ανεξάντλητη πηγή πλούτου και ζωής, που συνεχίζει ανά τους αιώνες να προσφέρει μοναδικά δείγματα χλωρίδας και ένα εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον. Με την παρουσίαση, για πρώτη φορά, αυτού του μοναδικού φυτού στον κόσμο, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος υποδέχεται τον φετινό Μάη και εύχεται σε όλους Καλό Πάσχα!
Το νέο είδος εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2009. Έκτοτε, έγιναν διάφορες προσπάθειες για ταυτοποίησή του με τα γνωστά είδη του γένους Orobanche, αλλά χωρίς επιτυχία. Για τον λόγο αυτό, τα τελευταία χρόνια έγινε συστηματική παρακολούθηση και μελέτη του φυτού, σε συνεργασία με ειδικούς στο συγκεκριμένο γένος, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για νέο είδος. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη περιγραφή και δημοσίευσή του σε επιστημονικό περιοδικό, σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Κώδικα Βοτανικής Ονοματολογίας.
Το είδος περιορίζεται στις ψηλότερες κορυφές της Χιονίστρας, κυρίως σε σερπεντινικά πετρώματα, σε υψόμετρο 1500-1900 μέτρα. Ευδοκιμεί κυρίως σε ανοίγματα συστάδων μαύρης πεύκης, σε βραχώδες υπόστρωμα με αραιή βλάστηση. Παρασιτεί στα είδη Alyssum troodi , Teucrium cyprium και πιθανόν στα Alyssum cypricum και Hypericum confertum subsp. stenobotrys. Ανθοφορεί από τον Μάιο μέχρι τον Ιούνιο.
Το γένος Orobanche περιλαμβάνει 170-200 είδη παρασιτικών ποωδών φυτών, με κύρια εξάπλωση τις εύκρατες περιοχές του Βόρειου Ημισφαιρίου. Πρόκειται για φυτά χωρίς χλωροφύλλη που εξαρτώνται πλήρως από άλλα φυτά (ξενιστές) για την πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών. Το γένος στην Κύπρο αντιπροσωπεύεται από 14 είδη και υποείδη από τα οποία δυο είναι ενδημικά.
Η κλιματική αλλαγή η κύρια απειλή του φυτού
Από το 2009 μέχρι σήμερα, το νέο είδος έχει εντοπιστεί σε οχτώ θέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Χιονίστρας, από ένα έως είκοσι φυτά σε κάθε θέση. Η εξάπλωσή του περιορίζεται σε έκταση μόλις 10 km2 εντός του Εθνικού Δασικού Πάρκου Τροόδους, με ελεγχόμενες δραστηριότητες, το οποίο περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000. Λόγω της πολύ περιορισμένης εξάπλωσής της και της παρουσίας της αποκλειστικά σε μεγάλα υψόμετρα, η Οροβάνχη η χιονίστρα απειλείται κυρίως από την κλιματική αλλαγή. Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, προκαταρκτικά το είδος μπορεί να χαρακτηριστεί ως Εγγύς Απειλούμενο.
Περιγραφή
Η Οροβάνχη η χιονίστρα είναι όρθια πολυετής πόα, ύψους συνήθως 6,5-8 εκ. και σπάνια μέχρι 12 εκ. Οι βλαστοί της έχουν σκούρο καφέ, μοβ έως κοκκινοκαφέ χρώμα, με πυκνό τρίχωμα μήκους 0,1-0,2 mm. Τα βράκτια είναι τριγωνικά, με πλατιά βάση και αδενώδες τρίχωμα. Ο κάλυκας είναι σχετικά εύρωστος, μήκους 6-7 mm, ενώ το περιάνθιο, μήκους 10-13 mm, είναι στενό, σωληνωτό και ελαφρώς καμπυλωτό, με έντονο μοβ ή βιολετί χρώμα. Οι ανθήρες είναι επιμήκεις, με άσπρο χρώμα. Η ωοθήκη είναι ωοειδής, με στενούμενη κορυφή στη βάση του στύλου, με σπέρματα σκούρα καφέ, συνήθως ωοειδή, πιο σπάνια αποστρογγυλεμένα ή ακανόνιστου σχήματος.
