Ο εκδοτικός οίκος Μανδραγόρας και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Λάρνακας μας προσκαλούν στην παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του συνδημότη μας Αντρέα Τιμοθέου «Το Δείπνο του Σώματος» που θα γίνει την Πέμπτη 17 Ιουνίου, στις 7.30 μ.μ. στον Πολυχώρο Δημιουργικότητας και Πολιτισμού, Πρώην Λέσχη Λάρνακας, έναντι Μουσείου Πιερίδη, επί της οδού Ζήνωνος Κιτιέως 3.
Πρόγραμμα εκδήλωσης:
Χαιρετισμοί: Δήμαρχος Λάρνακας, κ. Ανδρέας Βύρας
Πρόεδρος Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Λάρνακας, Δρ Κώστας Κατσώνης
Παρουσίαση του έργου από τον ποιητή Βάκη Λοϊζίδη και τη λογοτέχνιδα Μυρτώ Αζίνα
Απαγγελίες και συντονισμός εκδήλωσης από τον ηθοποιό Αντρέα Δανιήλ
Αντιφώνηση από τον ποιητή
Μουσικό πρόγραμμα
Πιάνο: Δέσποινα Κωνσταντίνου
Τραγούδι: Καίτη Οικονομίδου
FB PAGE εκδήλωσης: https://www.facebook.com/events/319075723000741/?ref=newsfeed
Κριτική του βιβλίου από τον Αιμίλιο Σολωμού
«Το Δείπνο του Σώματος» είναι μια θεματική ποιητική συλλογή όπως δηλώνει και ο τίτλος. Βασικά ζητήματα που απασχολούν τον ποιητή είναι κυρίως το σώμα και ο έρωτας. Πρόκειται για ποιήματα αυτοαναφορικότητας (αν και πάντα πρέπει να ξεχωρίζουμε την πρωτοπρόσωπη φωνή μέσα στο ποίημα από τη φωνή του ίδιου του ποιητή) που συνομιλούν σε εξομολογητικό τόνο με τον εξωτερικό κόσμο ή βρίσκονται σε αντίστιξη μαζί του. Συνήθως το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται σε ένα δεύτερο πρόσωπο, τον αποδέκτη του μηνύματος, ερωτικού πολλές φορές.
Το σώμα αποκτά βαρύνουσα σημασία ήδη στον τίτλο της συλλογής. Τόσο ο τίτλος, όσο και το ομώνυμο ποίημα και το “Η νίκη των ονείρων” («Αν μεταλάβω τι σώμα σου/θα σε αρκέσει το αίμα μου;/Αν μεταλάβω το αίμα σου/θα σε αρκέσει το σώμα μου;»), με το οποίο κλείνει η συλλογή, συνομιλούν με τον Μυστικό Δείπνο του Ιησού με τους δώδεκα μαθητές του μία μέρα πριν από τη Σταύρωση («Λάβετε φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου […] πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο γαρ εστί το αίμα μου»). Ο Αντρέας Τιμοθέου απαλείφει τον προσδιοριστικό όρο «Μυστικός» που σημαίνει μύηση, αλλά στα δύο πιο πάνω ποιήματα η μύηση εννοείται και με το παραπάνω. Πρόκειται για τη μύηση στον έρωτα, με τον οποίο η συχνή παρουσία του σώματος συνδέεται άρρηκτα. Έτσι, στο δείπνο αυτό, η ένωση, η κοινωνία, συντελείται μέσω του σώματος, με σκοπό την εξύμνηση του έρωτα (και της αγάπης) που οδηγεί στην ελευθερία. Όπως στον Μυστικό Δείπνο, έτσι και στη συλλογή, η ένωση αυτή φέρει το σπέρμα της προδοσίας. Η προδοσία μπορεί να μην υπονοείται στα δύο ποιήματα που συνομιλούν άμεσα με το ευαγγελικό κείμενο, ωστόσο, η ποιητική φωνή το υπαινίσσεται, έστω και έμμεσα, σε άλλα ποιήματα της συλλογής.
Επομένως, το σώμα πρωταγωνιστεί ουσιαστικά και απόλυτα στη συλλογή (υπάρχουν δεκάδες αναφορές: σώμα, σαρκίο, κορμί, σάρκα). Το σώμα είναι το μέσο με το οποίο το ποιητικό υποκείμενο επιθυμεί να απαλλαγεί από κάθε δεσμό και καταναγκασμό, για να φτάσει στην ελευθερία: “Προσδοκία”: «και προσδοκώ/σε ένα σώμα δίχως μάνα/δίχως παραμάνα».
Είναι αυτό που διασώζεται ως ιδεατή και αιώνια εικόνα, αλλά ταυτόχρονα κι εκείνο που συμβολίζει τη φθορά, τη θνητότητα, αυτό που επιβιώνει στη μνήμη για πρόσωπα αγαπημένα που έφυγαν:
“Πρίγκιπας του πουθενά”: «Το στέμμα έφερνε κάτι/από το αίμα μου/καθόλου από το σώμα» “Ό,τι έμεινε πίσω μου”: «Η πόλη πίσω της έχει αλλάξει ουρανό,/όσα ζήσαμε φιλιώνουν/με σάρκα μιας ζωής/που μέσα μου τελειώνει»
“Έγινα η μοίρα της λάμψης μου”: «Ήρθες από παλιά φωτογραφία,/άπλωσες το σώμα/πάνω στα έπιπλά μου»
“Μες στον άνεμο της Σύρου”: «Βλέπεις το σώμα έγινε το μνήμα».
Αλλού η σχέση του σώματος με τον έρωτα είναι πιο εμφανής. Δηλώνει τον έρωτα που εξέπνευσε και εξέλιπε: “Οδηγίες διακόσμησης”: «Μέσα στην κάμαρα/μαζεύω αρχαιότητες,/με προσοχή τούς δείχνω φως/και γίνονται κτερίσματα της σάρκας μου./Δεν αντιστέκομαι στο σώμα σου/μα προνοώ να ταριχεύσω/το τόσο που σ’ αγάπησα».
Είναι η υλική υπόσταση του έρωτα, του ανεκπλήρωτου πόθου, στο οποίο επιζεί ίσως η μνήμη μιας πρότερης ευτυχίας και ένωσης: «οσμές σωμάτων που δεν ειδώθηκαν./Στην αλήθεια των ματιών σου, που δεν λησμόνησα».
Είναι ακόμα η μέλλουσα ορατή όψη του θανάτου, του προσδοκώμενου ιδεατού ακόμα και του αργυρώνητου έρωτα: “Κι εγώ αγάπησα”: «Παρατηρήστε εξεταστικά/το ξένο σώμα/μνηστήρες και κοράκια/νύφες και ιερόδουλες/έμποροι και παπάδες».
Συνακόλουθα, ο έρωτας αποκτά ποικιλία μορφών. Άλλοτε αποτελεί ανάμνηση ενός τετελεσμένου έρωτα:
“Θυσία”: «Ένας Θεός μάς στέρησε τον έρωτα»
“Οδηγίες διακόσμησης”: «Όταν μάζευα αντικείμενα/δεν γνώριζα πως μάζευα εμένα/Εδώ θα μπούνε οι χαρές/πιο κάτω οι μαυρόασπρες γυναίκες/μες στις σκιές του σαλονιού/οι έρωτες»
που πια επιβιώνει στη μνήμη και το ποιητικό υποκείμενο τον ποθεί και ακόμα τον αποζητά:
“Θα ’ρχεσαι”: «Σκιά στις μέρες/η μορφή σου/επανέρχεται»
“Υπήρξαμε”: «Πληκτρολογώ το όνομα τα πρωινά/ματαίως,/τα δειλινά και πάλι αντιστέκομαι/με κάποια πρόφαση ορθογραφίας,/μα κατά βάθος χάνομαι/σε παρηχήσεις και φωνήεντα/ζητώντας τη φωνή σου»
Άλλοτε αυτή η προσδοκία του ποιητικού υποκειμένου είναι χωρίς προοπτική: «Ο Έρωτάς μου,/ένας όμηρος Όμηρος/αμύρωτος/άμοιρος».
Ενίοτε είναι ένας έρωτας βασανιστικός: «Κι εσύ λευκό μου γιασεμί/ως πότε θα στάζεις έρωτα/με μάτια δηλητήριο»
ή πάλι το ποιητικό υποκείμενο μεταθέτει τις ελπίδες του στο μέλλον:
“Θα γελαστούμε πάλι”: «Θα’ ρθει πάλι ο καιρός/να γελαστούμε με την ομορφιά/να παίξουμε στη λίμνη/με δίκοπα μαχαίρια»
“Δεν είν’ αυγή”: «Μια μέρα θα γίνω όλος θάλασσα/για να σε κατοικήσω,/θα εξορίσω το αλάτι για τα μάτια σου/και μες στο φως θα γίνεσαι/χάρτινο καραβάκι, Κάποτε, εξόριστος βολβός της σκέψης/ίσως ανθίσω»
Θυσία: «Θα’ ρθει μια μέρα/να βρει το δίκιο του ο έρωτας»
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο ερωτισμός είναι κυρίαρχος στη συλλογή «Το Δείπνο του σώματος».
Ο ποιητής αισθάνεται συχνά εξόριστος και Πλανόδιος και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ποίησή του συνομιλεί με την προηγούμενη συλλογή του «Πλανόδιος στα Σύνορα της Εδέμ» (2019). Το ποιητικό υποκείμενο αισθάνεται έκπτωτος από τον ερωτικό παράδεισο ή την πρότερη ευτυχία, την παιδική ακόμα ηλικία: “Πρίγκιπας του πουθενά”: «κι έπειτα ανέκφραστος θα περιφέρεσαι/πρίγκιπας του πουθενά./Θα το φέρουν οι καιροί/να γίνεις πάλι εγγονός/μονάζα του παππού/κι όταν χαράξει μέσα/η αγάπη του/θα σ’ εξορίσουν τα σκυλιά/που στέκαν στην αυλή του»
Ο Πλανόδιος βρίσκεται σε μια διαρκή αναζήτηση, γι’ αυτό μια από τις θεματικές της συλλογής είναι και το ταξίδι, εσωτερικό ή εξωτερικό:
“Εξορίας εγκώμιον”: «Έψαχνα να βρω την Εδέμ/Πλανόδιος./Ίσως η εξορία/μου τη συστήσει».
“Η πόλη-Η Χώρα-Το Σώμα”: «Η Αθήνα μού φανερώνει/ενδεχόμενα ζωής/[…]μα το ταξίδι έχει προλάβει να τελειώσει».
“Χωρίς κανένα ένδυμα”: «απ’ τις Ορκάδες νήσους./Ξέρω θα πούνε πως αλλάζουν οι σταθμοί»
Βασική επιδίωξη σ’ αυτό το ταξίδι είναι η βίωση του έρωτα ή η συναισθηματική πληρότητα που θα οδηγήσει στην ελευθερία:
“Το δείπνο του σώματος”: «Εκείνος, ελεύθερος και ζοφερός/χωρίς ανάγκη ενδύματος/ή άλλης πρώτης ύλης/θα αφήσω πίσω για επιδόρπιο/μονάχα μια κουβέντα: /«Για το ταξίδι/υπήρξα Οδυσσέας/με τόλμη Πηνελόπης»
Έτσι, ένα από τα θέματα της συλλογής είναι επίσης το πνευματικό ταξίδι, της δημιουργίας και ειδικότερα της ποίησης:
“Κι εγώ αγάπησα”: «μια απελπισμένη Τέχνη»
“Προσδοκία”: «η Τέχνη της ραπτικής με σώζει»
“Υπήρξαμε”: «μα κατά βάθος χάνομαι/σε παρηχήσεις και φωνήεντα»
“Δεν είν’ αυγή”: «Το κύτταρό μου/λέξεις/και όσες λέξεις δεν ειπώθηκαν/ανατολές χαμένες».
“Εσπερινό”: «Τα ποιήματά μου με στοιχειώνουν./Λευκό χαρτί τα φονικά και οι πληγές μας».
Σε αρκετά από τα ποιήματα διακρίνει κανείς την καβαφική απήχηση, ενώ αλλού κυριαρχεί ένας προφητικός τόνος. Σ’ έναν βαθμό, η συλλογή, θα μπορούσε να πει κανείς, αποτελεί φόρο τιμής στον Πιερ Πάολο Παζολίνι, όπως δηλώνεται με την πρόταξη στίχων του πριν από ορισμένα ποιήματα και δευτερευόντως στην Μαρία Κάλλας και στη γιαγιά του ποιητή, ένα πρόσωπο που συναντάται συχνά στο έργο του Αντρέα Τιμοθέου.
