Είναι πολλοί οι λόγοι για μία συνέντευξη με τον Δρα Κωστάκη Κωνσταντίνου αναπληρωτη καθηγητη στη σχολη Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Frederick. Η αφορμή γι αυτή τη συνέντευξη είναι το καινούριο του βιβλίο με τίτλο «Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων. Ιστορία, δομή, λειτουργία και ρόλος του στην Κύπρο και διεθνώς».
Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Πέμπτη 20 Ιουνίου στις 7.30 μ.μ στο Πανεπιστήμιο Frederick. Με τον άλλoτε καθηγητή μου, συναντηθήκαμε για μία συνέντευξη και φυσικά μιλήσαμε για την δημοσιογραφία σήμερα στην Κύπρο. «Η ηθική διάσταση και η δημοσιογραφική δεοντολογία ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες είναι σημαντικές επειδή έχουν σχέση με την ασθένεια της αξιοπιστίας. H αξιοπιστία για να χτιστεί χρειάζεται χρόνο και για να χαθεί χρειάζεται μόνο μία στιγμή», μας λέει ανάμεσα σ’ άλλα.
Της Γιώτας Δημητρίου
Πόσα χρόνια κρατάει η Ακαδημαϊκής σας πορεία;
Ξεκίνησα από το Ακαδημαϊκό έτος 1995-1996, αρχικά με γνωστικό αντικείμενο γύρω από τη Κύπρο και το Κυπριακό πρόβλημα και στη συνέχεια στο τμήμα δημοσιογραφίας του Frederick Institute of Technology. Συνεχίζω μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο πλέον του Πανεπιστημίου Frederick στη σχολή ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών με πιο πολλά γνωστικά αντικείμενα στο τμήμα της δημοσιογραφίας.
Πόσο μεγάλη ευθύνη είναι να γνωρίζετε ότι ανάμεσα στους φοιτητές βρίσκονται οι αυριανοί δημοσιογράφοι του τόπου;
Είναι πάρα πολύ μεγάλη ευθύνη επειδή υπάρχει μια ιδιομορφία ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες. Το κάθε άτομο στο πλαίσιο και των κοινωνικών μέσων επικοινωνίας , μπορεί να γράψει κάτι. Από είδηση μέχρι σχόλιο και άποψη. Η δημοσιογραφία και ο δημοσιογράφος είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό. Απαιτεί μια πολύπλευρη γνώση γύρω από τα θέματα της κοινωνίας, συνεπώς, ο δημοσιογράφος, ο λειτουργός της δημοσιογραφίας, ο επαγγελματίας, οφείλει να έχει γνώσεις από πολλούς τομείς των πολιτικών και κοινωνικών επιστημών. Όπως ο γιατρός πρέπει να πάρει την εξιδίκευση του και την ειδική γνώση της ιατρικής και όπως ο καθένας από εμάς δεν μπορεί να είναι γιατρός, το ίδιο ισχύει και στη δημοσιογραφία. Απαιτούνται γνώσεις, ικανότητες, δεξιοτεχνία και στην πορεία του χρόνου απαιτείται και εμπειρία. Η ενημέρωση στις σημερινές συνθήκες και ιδιαίτερα η αξιόπιστη ενημέρωση είναι πολύ σημαντικό στοιχείο για τη λειτουργία ολόκληρης της κοινωνίας. Η δημοσιογραφία είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ανάρτηση της είδησης, της άποψης, του σχόλιου.
Άρα λέτε ότι είναι ευθύνη να έχετε απέναντι σας τους μελλοντικούς δημοσιογράφους του τόπου…
Ναι είναι πολύ σημαντική ευθύνη, γι αυτό και υπάρχει μια υψηλή δόση απαιτητικότητας για την ολοκλήρωση των σπουδών στο τμήμα δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Frederick, έτσι ώστε να υπάρχει πολύπλευρη κατάρτιση των φοιτητών μας στα αυριανά ΜΜΕ γι αυτό και το πρόγραμμα καλύπτει, όπως πολύ καλά γνωρίζεις, πολύ σημαντικά γνωστικά αντικείμενα από ένα ευρύ φάσμα των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, πολιτική οικονομία, αντικείμενα κοινωνιολογίας, φιλοσοφίας, θέματα νομικής και δικαίου γενικά και των ΜΜΕ ειδικά. Πέρα από αυτό γίνεται και ένας συνδυασμός της θεωρίας με τη πράξη που είναι πάρα πολύ σημαντικό. Θεωρώ ότι είναι ένα πρόγραμμα που καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες στο χώρο της δημοσιογραφίας και της επικοινωνίας γενικότερα και είμαστε ιδιαίτερα ευχαριστημένοι επειδή πολύ ψηλό ποσοστό των αποφοίτων μας εργοδοτείται στα ΜΜΕ της Κύπρου, αλλά και σε άλλους σημαντικούς τομείς της Κυπριακής κοινωνίας, είτε ως εκπρόσωποι τύπου, ως λειτουργοί δημοσίων σχέσεων κτλ. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω ότι στις σημερινές συνθήκες της κρίσης, θεωρώ ότι αυτός ο τομέας της δημοσιογραφίας και γενικότερα της επικοινωνίας αποκτά μιαν ιδιαίτερη σημασία. Μπορεί να ακουστεί λίγο αντιφατικό αλλά θεωρώ σημαντικό για την κάθε εταιρεία, για τον κάθε οργανισμό, να έχει τον δικό του λειτουργό στα θέματα των μέσων, είτε αυτά είναι έντυπα είτε κοινωνικά μέσα. Αποκτούν τεράστιες δυνατότητες εκείνοι οι οργανισμοί και εταιρείες που έχουν εξιδικευμένο άτομο με σπουδές στη δημοσιογραφία να χειρίζεται αυτά τα ζητήματα.
Υπάρχει μια εξέλιξη των κοινωνικών μέσων παγκοσμίως. Αυτό είναι θετικό ή αρνητικό;
Υπάρχουν και τα θετικά και τα αρνητικά. Μπορούν να αξιοποιηθούν θετικά για την κοινωνία και τον άνθρωπο και την ενημέρωση, αλλά μπορούν να αξιοποιηθούν και αρνητικά. Αυτό είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα το πως ο άνθρωπος αξιοποιεί την τεχνολογία. Από τον καιρό που ανακαλύψαμε το μαχαίρι το οποίο μας είναι χρήσιμο για χίλια δυο πράγματα, συνάμα μπορεί να είναι και φονικό εργαλείο, το ίδιο και η ατομική ενέργεια. Συνεπώς έγκειται στο πως ο άνθρωπος αξιοποιεί την οποιαδήποτε τεχνολογία. Και η τεχνολογία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν μπορεί να εξαιρείται από αυτήν την γενική προσέγγιση. Θεωρώ όμως ότι είναι το παρών και το μέλλον όσον αφορά στη δημοσιογραφία και την επικοινωνία γενικότερα. Διανύουμε μια μεταβατική περίοδο όπου συνυπάρχουν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης μαζί με τα κοινωνικά μέσα, περνούμε από την αναλογιακή τεχνολογία στην ψηφιακή τεχνολογία. Όλα αυτά θα βρουν την ισορροπία τους. Δεν ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι θα εξαφανιστούν εντελώς οι έντυπες εφημερίδες, αλλά πιστεύω πως θα αλλάξει ο χαρακτήρας τους.
Δηλαδή;
Πέρα από ειδησεογραφικές θα έχουν ένα περισσότερο χαρακτήρα ανάλυσης, άποψης, προσανατολισμού. Ακόμα και στο παραδοσιακό σχήμα που σας είχαμε διδάξει τα πέντε w (where, when, who, what, why) και το ένα h (how), προστίθεται ακόμη ένα w (what) «τί» σε όλα αυτά: Tι σημασία έχει αυτή η είδηση, αυτή η πληροφορία, για τον άνθρωπο, για τον πολίτη, για την κοινωνία; Ο σύγχρονος δημοσιογράφος καλείται να επεξηγήσει την χρησιμότητα της είδησης. Πέρα από το παραδοσιακό σχήμα είναι αναγκαίο να επεξηγηθεί σε τι βοηθά αυτή η είδηση, αυτή η πληροφορία. Σε αυτό τον κυκεώνα των ειδήσεων και πληροφοριών τι σημαίνει αυτή η είδηση; Σε αυτό τον ωκεανό της πληροφορίας και της παραπληροφόρησης πως ξεχωρίζω εγώ ο πολίτης τι μου είναι χρήσιμο;
Πέρα από τη γνώση και τις σπουδές, τι ρόλο παίζει το ήθος του δημοσιογράφου στη καριέρα του;
Είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο. Μπορώ να πω ότι αξίζει περισσότερο και από οποιαδήποτε γνώση, ικανότητα, δεξιότητα και εμπειρία. Η ηθική της αναζήτησης της αλήθειας τόσο στη δημοσιογραφία και γενικότερα στην ενημέρωση, όσο και στην επιστήμη, είναι ο ακρογωνιαίος λήθος γι αυτό που κάνει ο καθένας. Δεν είμαστε εξασφαλισμένοι σε ότι αφορά το θέμα της αλήθειας, σε φιλοσοφικό επίπεδο. Αλλά, αναζητούμε την αλήθεια, στοχεύουμε στην αλήθεια και προχωρούμε προς την αλήθεια. Συνεπώς η ηθική διάσταση και η δημοσιογραφική δεοντολογία ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες είναι σημαντικές επειδή έχουν σχέση με την ασθένεια της αξιοπιστίας. H αξιοπιστία για να χτιστεί χρειάζεται χρόνο και για να χαθεί χρειάζεται μόνο μια στιγμή. Εδώ ισχύει η λαϊκή ρήση «κάλλιο να σου βγει το μάτι παρά το όνομα».
Θεωρώ ότι τα τελευταία 2-3 χρόνια κάποιοι δημοσιογράφοι λειτουργούν ως συνεχιστές του Γκέμπελ και εκτελούν προπαγανδιστικό έργο με σκοπό συγκεκριμένα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Θα γίνει ένα μπαμ κάποια στιγμή έτσι ώστε να σταματήσει όλο αυτό που κάθε άλλο παρά δημοσιογραφία είναι;
Κοίταξε, αυτό λίγο πολύ γινόταν πάντα. Πριν γινόταν με άλλο τρόπο, με μιαν απόλυτη λογοκρισία και έλεγχο των μέσων. Αν πάμε ιστορικά σε άλλες εποχές αυτό θα δούμε. Η δημοσιογραφία ως τέταρτη εξουσία πολλές φορές υποτάσσεται σε άλλες εξουσίες (είτε πολιτική, είτε οικονομική). Ένας μέρος της δημοσιογραφίας γίνεται μέρος της πολιτικής και της οικονομικής ελίτ. Κι εκεί βέβαια λειτουργεί ως προπαγανδιστικό όπλο (κυβερνήσεων, αρχηγών κρατών, αρχηγών πολιτικών κομμάτων, κτλ).
Άρα δεν είναι κάτι καινούριο;
Ιστορικά δεν είναι κάτι καινούριο. Τώρα ο βαθμός, εξαρτάται από τις συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Πάντα υπήρχε μια πάλη για την δημοσιογραφία ως λειτούργημα που αναζητεί την σωστή, σφαιρική, πολύπλευρη ενημέρωση και την αλήθεια στο βάθος, με εκείνη την δημοσιογραφία η οποία λειτουργεί ως όπλο χειραγώγησης και προπαγάνδας. Θεωρώ ότι η δημοσιογραφία, η εκπαίδευση και η πολιτική πρέπει να οδηγούν στην χειραφέτηση του πολίτη και όχι στην χειραγώγηση του.
Το βιβλίο σας που τώρα κυκλοφορεί, έχει θέμα το ΚΥΠΕ. Ποιο ήταν το έναυσμα γι αυτό το βιβλίο;
Δεν ήταν κάτι συγκεκριμένο. Θα έλεγα ότι ήταν ένα μίγμα που με οδήγησε στην απόφαση της συγγραφής και τελικά στην έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου. Σίγουρα ο άξονας ήταν το ΚΥΠΕ.
Ήσασταν Πρόεδρος του Δ.Σ του ΚΥΠΕ για πέντε χρόνια…
Ναι κι αυτό μου έδωσε την δυνατότητα να γνωρίσω την δραστηριότητα του Πρακτορείου σε διάφορες πτυχές που για την κοινωνία είναι άγνωστες και για αρκετό κόσμο ακόμα και στο χώρο της δημοσιογραφίας. Το ΚΥΠΕ δεν είναι απλά ένα πρακτορείο ειδήσεων για την Κύπρο, είναι κάτι πολύ περισσότερο με τον ρόλο που διαδραματίζει τόσο σε ότι αφορά την ενημέρωση εντός κι εκτός Κύπρου, αλλά πέρα από τα θέματα της ενημέρωσης αν δούμε και τους ιστορικούς λόγους που οδήγησαν στην ίδρυση του ΚΥΠΕ και στα στάδια της ανάπτυξης και της εξέλιξης του, είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον αγώνα του Κυπριακού λαού, με το Κυπριακό πρόβλημα, με τον αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία, ανεξαρτησία την κυριαρχία της πατρίδας μας. Σε αυτό το επίπεδο έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε ότι αφορά στην ενημέρωση της Διεθνούς κοινής γνώμης για τα κεκτηνόμενα στην Κύπρο. Υπάρχει και η ιδιομορφία ότι είναι από τα λίγα Πρακτορεία στον κόσμο το οποίο ξεκίνησε την λειτουργία του στην αγγλική γλώσσα και όχι στην εθνική.
Γιατί;
Επειδή ο στόχος ήταν η ενημέρωση της Διεθνούς κοινής γνώμης για το κυπριακό πρόβλημα, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της εισβολής και κατοχής τους 37% της πατρίδας μας από την Τουρκία.
Αυτοί λοιπόν ήταν οι λόγοι που σας οδήγησαν στην συγγραφή του βιβλίου….
Ο βασικός άξονας και η αιτία ναι. Επίσης η διαπίστωση από τον χώρο της εκπαίδευσης ότι η σχετική βιβλιογραφία στα ζητήματα της δημοσιογραφίας και των ΜΜΕ της πατρίδας μας είναι ελάχιστη. Θεωρώ ότι με αυτό το βιβλίο ίσως συμβάλω στην ύπαρξη μιας σχετικής βιβλιογραφίας. Επιπρόσθετα είναι και κάποια ζητήματα της δημοσιογραφίας και της επικοινωνίας που διαχρονικά απασχολούν τόσο τους ακαδημαϊκους όσο και τους δημοσιογράφους, αλλά και τους φοιτητές μας. Από τα πιο βασικά και απλά, ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της είδησης, ποιος είναι ο ρόλος των Πρακτορείων Ειδήσεων Διεθνώς και Εθνικά στην διαμόρφωση της ημερήσιας διάταξης της δικής τους είδησης τι θα καλύψουν και τι όχι. Το ΚΥΠΕ είναι «η μάνα των ειδήσεων» στη Κύπρο αφού τα ΜΜΕ εξαρτόνται από αυτό σε μεγάλο βαθμό για τις ειδήσεις τους. Θεώρησα ότι υπάρχουν μια σειρά ζητήματα που απασχολούν ακαδημαϊκά και δημοσιογραφικά και θα είναι και τροφή για προβληματισμό και στους φοιτητές γύρω από αυτά τα ζητήματα.
Το βιβλίο αφορά μόνο φοιτητές, δημοσιογράφους και ακαδημαϊκούς;
Όχι, αφορά και κάθε πολίτη ο οποίος ενδιαφέρεται για τα θέματα της ενημέρωσης και μπορεί να προβληματιστεί γύρω από αυτές τις θεματικές.
Και είναι το πρώτο βιβλίο για το ΚΥΠΕ.
Ναι είναι το πρώτο βιβλίο συγκεκριμένα και εξιδικευμένα για το ΚΥΠΕ. Γι αυτό άλλωστε πήρα και την απόφαση να προχωρήσω. Ίσως και με την ευχή να ακολουθήσουν κι άλλες τέτοιες προσπάθειες, από άλλους, για μια καταγραφή σε ακαδημαϊκό επίπεδο για το πως λειτουργούν τα ΜΜΕ της Κύπρου ιστορικά.
Τέλος, ο καλός δημοσιογράφος τι πρέπει να έχει κατά νου;
Ότι η δημοσιογραφία είναι ένα υπεύθυνο λειτούργημα και η αναζήτηση της αλήθειας πρέπει να είναι ο στόχος του.
*Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Πέμπτη 20 Ιουνίου στις 7.30 μ.μ στο Πανεπιστήμιο Frederick. (Γιάννη Φρειδερίκου 7, Παλλουριώτισσα), Αίθουσα Τελετών «Τάσσος Παπαδόπουλος», Νέο Κτίριο, 1ος Όροφος. Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει από τον Δρα Αντρέα Σοφοκλέους, Δρα Κώστα Γουλιάμο και Δρα Σωτήρη Θεοχαρίδη. Αντιφώνηση από τον συγγραφέα. Συντονιστής : Γιώργος Πενηνταέξ (Αναπληρωτής Διευθυντής, Αρχισυντάκτης ΚΥΠΕ). Π.Α Τηλέφωνο 22556009 Μαριάννα Μελά και 22394394 (εσωτ. 207) Μαριλένα Χριστοφή.
