Γράφει ο Κώστας Γουλιάμος
(Ο Κώστας Γουλιάμος είναι τακτικό Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών & Τεχνών, Πρώην Πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου)
Οι συχνές επισκέψεις μου στην Κίνα είχαν ως αποτέλεσμα να γνωρίσω από κοντά όχι μόνο ανθρώπους των Γραμμάτων, του Λόγου και των Επιστημών αλλά και έργα της κινεζικής τέχνης. Εντυπωσιάστηκα, για παράδειγμα, από τ’ ανάγλυφα γλυπτά στο «Μνημείο των Ηρώων του Λαού». Τα συγκεκριμένα έργα απεικονίζουν δέκα σημαντικά ιστορικά γεγονότα της μεγάλης αυτής χώρας, αρχής γενομένης από την έναρξη του Πρώτου Πολέμου του Οπίου (1839) μέχρι και την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1949. Μέλος της ομάδας σχεδιασμού για το «Μνημείο των Ηρώων του Λαού» ήταν και ο Liu Kaiqu (1904-1993), του οποίου το γλυπτό απεικονίζει τον Πόλεμο της Απελευθέρωσης, από το 1946 έως το 1949. Οι απόψεις του Liu Kaiqu για την Τέχνη διαμορφώθηκαν σε μια εποχή που η Κίνα σπαρασσόταν από τη φτώχεια, το χάος και τις ξένες εισβολές. Είναι πάντως αξιοσημείωτο πως ο Liu Kaiqu, μιλώντας στους μεταπτυχιακούς του φοιτητές στην «Κεντρική Ακαδημία Καλών Τεχνών» στο Πεκίνο, τη δεκαετία του 1950, αναφερόταν στον Πυγμαλίωνα, βασιλιά και γλύπτη της Κύπρου. Η διδαχή του Liu Kaiqu προς τους φοιτητές του ήταν πως «ένας γνήσιος γλύπτης πρέπει να έχει την καρδιά και το μυαλό του Πυγμαλίωνα».
Θυμήθηκα αυτή την παρακαταθήκη του μεγάλου Κινέζου γλύπτη, όταν τον περασμένο Δεκέμβρη ο πρέσβης της Κίνας στην Κύπρο Liu Yantao παρέδωσε στον Δήμαρχο Γερίου κ. Nεόφυτο Παπαλαζάρου έργο του Feng Chongli, ενός εκ των πιο σημαντικών εκπροσώπων της σύγχρονης κινεζικής γλυπτικής. Στο συγκεκριμένο έργο, όπως βέβαια και στο σύνολο της δουλειάς του Feng Chongli, εμφιλοχωρεί η αντίληψη που είχε ο Liu Kaiqu για την γλυπτική μέσω του Πυγμαλίωνα.
Ο 48χρονος Feng Chongli -καθηγητής στην Ακαδημία Τεχνών και Σχεδίου του κορυφαίου Πανεπιστημίου Tsinghua, διευθυντής της Κινεζικής Εταιρείας Γλυπτικής και μέλος της Επιτροπής Γλυπτικής Τέχνης της Ένωσης Κινέζων Καλλιτεχνών- αναμετράται στην τέχνη του με τη γλώσσα των υλικών του βιομηχανικού πολιτισμού. Θα πρόσθετα πως η μορφοποίηση αυτών των υλικών μεταφέρει την καρδιά και το μυαλό (συναισθήματα, ιδέες, μνήμες) του δημιουργού, εστιάζοντας περισσότερο στη χρήση νέων τεχνικών στα υλικά με τέτοιο τρόπο ώστε ν’ αντικατοπτρίζουν την αντίληψή του για την κοινωνία και τον πολιτισμό. Ο καλλιτεχνικός του μόχθος είναι ο μόχθος του ανθρώπου ν` αναμετρηθεί με τα υλικά της φύσης και να τ’ αξιοποιήσει ευρηματικά.
Για τον Feng Chongli, η γλυπτική δεν αποτελεί μέσον διακόσμησης ενός χώρου αλλά σπουδή σε πτυχές του «υπάρχειν». Κατ’ ουσίαν, πρόκειται για σπουδή του «είναι» που διεκδικεί κοινωνικό χώρο στην καθημερινή ζωή μέσω των αισθητικών διαστάσεων του γλυπτού. Αυτό που προτείνει ο Feng Chongli είναι μια νέα μορφή, που διαφοροποιεί τα δεδομένα της εσωτερικής ύπαρξης και, κατ’ επέκταση, του αισθητικού και κοινωνικού ήθους, καθώς στα γλυπτά του διαμορφώνονται σχέσεις ολικής συνάρθρωσης και αφαιρετικής καθολικότητας, με καθαρές όσο και στέρεες επιφάνειες.
Έχοντας εντρυφήσει στα κορυφαία έργα της κινεζικής τέχνης του 20ού αιώνα, ο Feng Chongli έχει δημιουργήσει ένα πρωτότυπο όσο και διαχρονικό έργο, το οποίο κατά καιρούς έχει εκτεθεί σε περισσότερες από 40 εκθέσεις, κατακτώντας μεταξύ άλλων και σημαντικά βραβεία.
Προεκτείνοντας, θα υπογράμμιζα πως στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, η γλυπτική στην Κίνα εστιάζει περισσότερο στ’ ανθρώπινα και κοινωνικά ζητήματα και στις αισθητικές τους αποχρώσεις. Αποτυπώνεται, συν τοις άλλοις, μια εννοιολογική γλυπτική τέχνη με ιδιαίτερες οπτικές συνιστώσες και, συνάμα, κοινωνικές πτυχές. Στα γλυπτά του Feng Chongli, λόγου χάρη, είναι ευδιάκριτα τα στοιχεία της πολιτισμικής και οικολογικής σχέσης ή της «διαπάλης» ανάμεσα στη φύση και τη βιομηχανία. Επιτυγχάνει να εμβαθύνει και, τελικά, ν’ αποτυπώσει πολύτροπα τη «σπουδή» του για το πολλαπλό σχήμα στη σύγχρονη γλυπτική, μεταγγίζοντας έτσι τη δική του αισθητική προσωπικότητα αλλά και μεταμορφώνοντας μια πραγματικότητα σε μια διαφορετική οντότητα μέσα από τη λογική της φαντασίας του. Πιο συγκεκριμένα, διερευνά την πολλαπλή φύση των υλικών ως στοιχείο διαχρονικό και, στη συνέχεια, αποτυπώνει στα γλυπτά του αυτή τη φύση με νέα εκφραστικά μέσα και διαφορετικές τεχνικές. Έτσι εκφράζει με τρόπο πολυπρισματικό την έννοια του «πολλαπλής δομής», συνδιαλεγόμενος με τον κόσμο της εποχής και των υλικών του, διαμορφώνοντας ωστόσο μία φόρμα ελεύθερη από κάθε βαρύτητα.
Το σχήμα στα γλυπτά του τέμνεται και ανατέμνεται κατά τρόπο ευρηματικό, διαμορφώνοντας πολυδιάστατες συλλήψεις στο πεδίο της αισθητικής εμπειρίας, ενώ παράλληλα εντοπίζει αλλά και αναδεικνύει διάφορες μορφές γλυπτικής ευρηματικότητας, οι οποίες εκφράζουν ένα σύνθετο κοινωνικό αποτέλεσμα. Εν κατακλείδι, ο Feng Chongli συμμετέχει στην άνθηση της γλυπτικής σε αυτή τη νέα εποχή της Κίνας. Άλλωστε η Κίνα, μια χώρα με τεράστια ιστορία και μέγιστη συμβολή στον Πολιτισμό, αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις Τέχνες και τα Γράμματα. Το Ινστιτούτο Γλυπτικής της Κίνας (CSI), για παράδειγμα, ένας εθνικός οργανισμός γλυπτικής τέχνης που ιδρύθηκε τον Μάη του 1992, στοχεύει στην εκκόλαψη, εμπέδωση και διάχυση της γλυπτικής τέχνης σε διάφορες μορφές.
Μέσα σ’ ένα τέτοιο ευνοϊκό για τους καλλιτέχνες περιβάλλον, ο Feng Chongli μπορεί απερίσπαστος ν’ αντλεί από πρότυπα, μελετώντας σε βάθος τις ρίζες της δημιουργίας κι έτσι να διαμορφώνει με αισθητικό και οντολογικό τρόπο στα γλυπτά του τις διαφορετικές εκδοχές των υλικών. Η εικαστική και καλλιτεχνική οπτική του παράγουν εξαιρετικά αποτελέσματα συμβίωσης με τη μοντέρνα γλυπτική, καθώς η σύλληψή του αποτυπώνει μία νέα εκδοχή ανθρωπιστικής – ολικής πραγμάτωσης. Γενικά, τα έργα του Feng Chongli αποκτούν διάφορες εκδοχές, μορφολογικές και υλικές, συνιστώντας μια σημαντική καινοτομία για τα δεδομένα της γλυπτικής τέχνης της Κίνας.
